سیاست اقتصادی - افزایش فعالیت بازیگران انرژی در مدیترانه شرقی

منطقه مدیترانه شرقی، طی سالهای اخیر، میزبان تحولات مهمی بوده است. کشف میدانهای وسیع گاز طبیعی طی فعالیتهای تجسس هیدروکربن که از سوی شرکتهای انرژی بین المللی، از سال 2009 تاکنون انجام میگردد، بازیگران انرژی در مدیترانه شرقی را به فعالیت در آورده بود. اسرائیل، بخش یونانی نشین قبرس، مصر و لبنان، به فعالیتهای تجسس هیدروکربن در منطقه سرعت بخشیده و بدین ترتیب میادین گاز طبیعی بسیاری با اندازه های متفاوت، یافته شده بود.

میدان گاز طبیعی لویتان در منطقه انحصاری اقتصادی اسرائیل در سال 2010، میدان افرودیت در منطقه انحصاری اقتصادی بخش یونانی نشین قبرس در سال 2011 و میدان گاز طبیعی ظهر که سال 2015 در منطقه انحصاری اقتصادی مصر یافته شدند، بزرگترین ذخایر گاز طبیعی منطقه را در بر میگیرند. این ذخایر گاز طبیعی هم برای کشورهای صاحب منابع در استفاده های داخلی و هم در خصوص ارسال آنها به بازارهای جهانی، دارای پتانسیل بالایی میباشند.

ولی نباید فراموش کرد که صاحب بودن به ذخایر، همیشه به عنوان مزیت محسوب نمیگردد. اولا برای تجاری شدن این منابع یعنی جای گرفتنشان در بازارهای بین المللی، نیاز به مسیری مناسب و یا گذرگاه عبور میباشد. از سوی دیگر عدم حل مشکلات سیاسی هر یک از کشورهای مدیترانه شرقی چه در داخل خود و چه انعکاسشان در محیطهای بین المللی، به عنوان مانعی بزرگ در برابر استفاده از مزیت صاحب بودن به منابع قرار میگیرد.

به دلیل این مشکلات،  کشورهایی که در منطقه مدیترانه شرقی جای گرفته اند، برای مدتی هنوز هم در یک چرخه بی انتها جای خواهند گرفت و برای تجاری نمودن گازطبیعی مدیترانه شرقی، برای مدتی در انتظار خواهند ماند.

رفتارهای مخالف با حقوق بین المللی و مشخص نمودن منطقه انحصاری اقتصادی بخش یونانی نشین قبرس در مدیترانه، علی رغم اعتراضهای جمهوری ترک قبرس شمالی و ترکیه، منجر به به میان آمدن بحرانی جدی در منطقه شده بود. ادامه نقض حریم جمهوری ترک قبرس شمالی از سوی بخش یونانی نشین قبرس نیز نشان دهنده ادامه مشکلات منطقه میباشد.

ترکیه نیز در مقابل این رفتارهای بخش یونانی نشین قبرس هیچگاه سکوت نکرده است. با تهیه مجوز برای انجام فعالیتهای تجسس در منطقه، پیغام مهمی در خصوص اینکه کشور صاحب حق در منطقه میدترانه شرقی میباشد داد. سپس با ارسال کشتی اکتشافی لرزه نگاری "بارباروس خیرالدین" به منطقه، فعالیتهایش را آغاز کرد.

ترکیه توسط سیاست انرژی و معدن ملی که از سوی وزارت انرژی و منابع طبیعی به اجرا درآمد، موجودیت خود در مدیترانه شرقی را باری دیگر نشان داد. میتوان گفت، بخصوص با ارسال دوباره کشتی بارباروس خیرالدین به مدیترانه در ماه آوریل سال 2017، در چهارچوب استراتژی تامین امنیت که یکی از مهمترین بخشهای این سیاست میباشد و آغاز ‌به فعالیتهیا تجسس در آبهای مدیترانه، ترکیه به فعالیتهایش در مدیترانه سرعت بخشید.

کشتی حفاری Deepsea Metro-2 که در روزهای گذشته به ترکیه آورده شد نیز یکی از گامهای مهم در خصوص فعالیتهای اکتشاف گاز طبیعی طی یک سال اخیر میباشد. این وضعیت اشاره گر آغاز فعالیتهای فعال ترکیه در مدیترانه میباشد. احتمالا ترکیه درنیمه اول سال 2018، اولین چاه حفاری مدیترانه اش را افتتاح خواهد کرد.

در صورتی که این فعالیتهای ترکیه در مدیترانه موفقیت آمیز باشد، در میان مدت، تاثیرات بسیار مهمی در بازار داخلی خواهد داشت. اگر بخواهیم در خصوص نتایج کوتاه مدت تحولات در مدیترانه شرقی، ارزیابیهایی انجام دهیم، باید بر این نکته که ترکیه در نقطه ای بسیار حساس در خصوص آینده کشورهای منطقه قرار دارد نیز باید اشاره کنیم.

ترکیه به عنوان کشوری که با ثبات سیاسی و اقتصادی، مزیتش در خصوص موقعیت جغرافیایی که صاحب است را گسترش میدهد، مناسبترین گذرگاه خروجی برای کشورهای مدیترانه شرقی که خواستار فروش سریع گاز طبیعی شان میباشند، محسوب میشود. پروژه TANAB  که رو به اتمام میباشد و پروژه جریان ترک که فعالیتهای تاسیسش به سرعت ادامه دارد، ترکیه را به شکل کشوری که به تجارت گاز طبیعی جهت میدهد در آورده است.

عبور گازی که از خزر و روسیه به اروپا که منطقه مهم تقاضای گاز طبیعی در جهان میباشد، ارسال میگردد، از طریق ترکیه، یک مسیر منطقه نیز برای کشورهای مدیترانه شرقی میباشد.