Nogayşa 43/2023: AJİ’DEKİ BAZI HİKMETLER

Allah’tıñ bizge emri    - Allah’ın bize emri,

Bes parızdan bîrevi,  -  Beş farzdan birisi,

Mübarek yer Mekke’deki, -  Mübarek yer Mekke’deki

Käbe’di tavaf bolgan... -  Kabe’yi tavaftır...

Tagı Arafat’ta turup  -  Ve de Arafat’ta bekleyip

Mü’minlerdiñ barabarşa  -  Müminlerin beraberce

Dua etkenleri bolgan... -  Dua etmeleridir...

Sosı parız ibadetke,     -   Bu farz ibadete,

Aji dep at berilgen.  -  Hac diye at verilmiştir.

Em Medine’ge barıp     -  Hem Medine’ye gidip

Paygambarımız Muhammed - Peygamberimiz Muhammed

Mustafa’dıñ qabrini, - Mustafa’nın kabrini,

Aleyhissalatü vesselam, -  Salat ve selam onun üzerine olsun,

Ziyaretpen süygümizdi  -  Ziyaretle sevgimizi

Körsetkeni savap bolgan.  -  Göstermek sevaptır.

Allah’tıñ emirleri,   -  Allah’ın emirleri,

Mıñla hikmetpinen tolgan...  -  Binlerce hikmetle doludur...

Aji degen parızdıñ  - Hac denilen farzın

Neşe hikmetlerinden  - Nice hikmetlerinden

Bîr kesegi nav bolgan: - Bir kısmı şöyledir:

Är kim sosı mübarek  - Her bir kimse o mübarek

Orınlarga baralsa,   -  Yerlere gidebilse,

Köp şerepli ibadet  - Çok şerefli ibadet

Bolgan sosı Aji’men  - Olan o Hac ile

Ullı maqamlarga ozgan... - Yüce makamlara yükselir...

Aji’diñ qıymatına  - Hacc’ın kıymetine

Misal bolsa; bîr asker, - Misal olsa; bir asker,

Patşadıñ has küninde,  - Padişahın özel bir gününde,

Bayram etken vaqıtta,  - Bayram kutlaması yaptığı vakitte,

Başşılardın işinde,  - Komutanların içinde,

Sosınlarga qosulıp   -  Onların arasına katılıp   

Patşadıñ är kimge  - Padişahın herkese

Etken iygiligine,    -  Yaptığı ihsanlara,

Ol asker em yetken...  -  O asker de erişir...

Bîr aji aynı solay,  - Bir hacı aynen bunun gibi,

Halqtan bîrev bolsa tagı,  -   Halktan birisi olsa dahi,

Martebeler ötip ketken   -   Mertebeler kat edip yükselen

Abıraylı velidey,  -  Büyük bir veli gibi,

Dünya tögereginiñ   -  Bütün dünyanın

Ullı Rabb’ı huzurına, - Yüce İlah’ı huzuruna,

YaratuvşıQuday’ına   -   Yaratıcı Rabb’ine

Barıp soga tagat qılgan... - Varıp ona ibadet eder...

Bîr basına bolmay turup  - Kendi başına, yalnız kalmıyarak

Mü’minlermen barabar, -  Müminlerle beraber olup,

Aralarına qosılganga;  -  Onların arasına karıştığı için;

Nav barabarlık sebebimen  - Bu beraberlik sebebiyle

İymanına quvat kelgen... - İymanına kuvvet gelir...

Özi yalgız qalmaganga,  -  Yalnız başına kalmadığı için,

Yamagat tagatından  -  Toplu ibadet feyzinden

Sosı em nasip algan...  -  O da nasiplenir...

Sosı Aji ibadeti,  -  Şu Hac ibadeti,

İnangan är müslimanga,    - İnanan her müslümana,

Bîr mübarek aşqış bolıp   - Bir mübarek anahtar olup

Köziminen köñline     -  Gözüne ve gönlüne

Neşe maneler aşqan:  - Nice manalar açar:

Aldın, sonıñ qalbinde,  -  Önce onun kalbinde,

Rabb’ımızdıñ neşe ullı  - Rabb’imizin nice yüce

Azamatı körilgen... - Azameti görülür...

Nege dese milyonlagan  - Çünkü milyonlarca

Müslümandıñ barabarşa  - Müslümanın beraberce

Yalbarganın körgen sebep, - Yalvardığını gördüğü için,

“İnsanlardıñ süytübüne  - “İnsanların böylece

Yalbarganı bîr Quday,  - Yalvardığın bir İlah,

Elbet üyken Rab bolgan!” - Elbet büyük Rab’dır!”

Dep iymanı berk bolgan! - Diyerek imanı kuvvetlenir!

Ziyadası so ibadet,   -  İlavesi o ibadet,

Ereklerdi köstergen  - Uzakları gösteren

Dürbün bolup ajige,  - Dürbün olup hacıya,

YaratuvşıHaq Rab’tıñ  - Yaratıcı Hak Rabb’in

Allah bolgan martebede,  - Allah olduğu mertebedeki

Soñsız islerini   - Sonsuz işlerini

Añlavga yol aşqan... - Anlamaya yol açar...

Basqa sözben aytılsa,  - Başka sözle söylense,

Haq’tın azamatından,  - Hakk’ın azametinden,

Aji’deki milyonlagan  - Hac’daki milyonlarca

İnsanlardıñ qullıgından  -  İnsanların kullığından

İsse kabıp so mümin,    -  Hisse kapıp o mümin,

Qaydey üyken bîr Rab’qa  -  Nasıl büyük bir Rabb’a

Qullıq etkenin bilgen...  - Kullık ettiğini fark eder...

Aji’deki nişanlarman; - Hac’daki nişanlarla;

Käbe, Arapat,Mina’man, - Kabe, Arafat, Mina ile,

Müzdelipe, Sapa, Merve, - Müzdelife, Safa, Merve,

Tagı Şaytan Taslav’man,  - Ve de Şeytan Taşlama’yla,

Qalbine em hayalına, - Kalbine ve hayaline,

Ketkensayın kengeygen  -  Gittikçe genişleyen

Tagat, qullıq manesinde  -  İbadet, kullık manasında

Köp tögerekler aşılgan...  -  Çok daireler açılır...

Allah’tıñ azamatı   -  Allah’ın azameti

Sosı mü’min köñlinde,   -  O mü’minin gönlünde,

Qatın qatın köterilip  -  Kat kat yükselip

Rabb’ına biraz taga  -  Rabb’ine biraz daha

Yuvıqlıqqa bargan üşün,  -  Yaklaştığı için,

Barı işinde tuvgan  - Bütün içinde doğan

İssilikpen hararet;  -  Sıcaklıkla hararet;

Esine kelgen hayret;  -  Aklına gelen hayret;

Yüregini biylegen   - Yüreğini kaplayan

Sosı Rab’taqı heybet;  -  O Rab’taki heybet;

“Allah üyken! Allah üyken!   -  “Allah büyük, Allah büyük!

Är zattan taga üyken!” - Her şeyden daha büyük!”

Manalarına kelgen  -  Manalarına gelen

Allahüekber sözimen  - Allahüekber sözüyle

Köñilini yatıstırgan! - Gönlünü yatıştırır!

Tagı neşe allermen  -  Ve de nice hallerle

Aşılgan so martebeler,  -  Açılan o mertebeler,

Sosı sözben alemge   -  O sözle aleme

Bildirilgen, aytılgan... – Bildirilir, söylenir...

Ene sosı hikmetpen  - İşte bu hikmetle        

Allahüekber degen söz, - Allahüekber denilen söz,

Aji’de, em yamagatpan - Hac’da ve cemaatla

Qılıngan namazlarda,  - Kılınan namazlarda,

Qayta qayta aytılgan... - Tekrar tekrar söylenir...

Rabb’imizdin bizlerden  - Rabb’imizin bizlerden

Tilegeni yamagatpan  - Dilediği cemaatla

İbadettiñ aqıyqatı, - İbadetin hakikatı,

So Aji’de bek üyken, - O Hac’da pek büyük,

Tagı ullı keppinen,  - Ve de yüce şekliyle,

Tap manemen körilgen... - Tam manasıyla görülür...

Haji’den soñ nav mane, -  Hac’dan sonra şu mana,

Türlü türlü darecemen  - Türlü türlü derecelerle

Bayramnamazlarında,  -  Bayram namazlarında,

Em Yamgır namazında, - Hem yağmur namazında,

Kün’men Ay tutulganda  - Güneş ve Ay tutulduğunda

Qılıngan namazlarda, - Kılınan namazlarda,

Em yamagatpan qılıngan - Hem cemaatla kılınan

Vaqıt namazlarında, - Vakit namazlarında,

Müminlerdin yıyılısqanı  - Mü’minlerin toplandığı

Är ibadette körilgen... - Her ibadette görülür...

Savlıqpan qalıñız!  Sağlıcakla kalınız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

E-mail: altinisikyusuf@gmail.com

Nogayşa 42/2023: ALLAH BȊR BOLGAN | TRT Tatarça

 

Nogayşa 41/2023: ÄR ZATTAN HAQ KÖRİNGEN (3) | TRT Tatarça