موضع ترکیه در مورد عضویت سوئد در ناتو
ترکیه به عنوان کشوری که در گذشته با عضویت گرجستان و اوکراین مخالفت نکرده است، از سیاست درهای باز ناتو در جهت گسترش حمایت می‌کند
پس از اقدام روسیه برای اشغال اوکراین، کشورهای بالتیک که عضو ناتو نبوده و از لحاظ تاریخی بی‌طرف مانده‌اند، با خطر بزرگی مواجه شدند. فنلاند و سوئد به دلیل نزدیکی جغرافیایی به روسیه، از ناتو درخواست یک روند عضویت سریع کردند. در حالی که فنلاند با رفع نگرانی‌های ترکیه، به عضویت درآمد، ترکیه همچنان انتظار دارد گام‌های ملموسی از سوی سوئد در خصوص اجرای قانون مبارزه با تروریسم که از اول جون لازم الاجرا شد، برداشته شود. ترکیه ،مستقل از عضویت سوئد، همچنان اصرار دارد که مبارزه با تروریسم بین‌المللی را همانند هر پلتفرم بین‌المللی، در بنیه ناتو نیز به یکی از اهداف مشترک تبدیل کند.
اوکراین که از دهه 2000 به صورت محل درگیری نفوذ سیاسی و اقتصادی اروپا در آمده است، مجبور شد بهای گزافی برای نزدیک شدن به غرب بپردازد. روسیه قبل از اشغال، خواستار توقف توسعه ناتو و تضمین عدم عضویت اوکراین در این پیمان شده بود. هدف از خواسته‌های روسیه، که به معنای به خطر انداختن حاکمیت ملی اوکراین است، بیش از یافتن راه حل، زمینه‌سازی برای اشغال اوکراین توسط روسیه بود. در مقابل این وضعیت، کشورهایی مانند فنلاند و سوئد که عضو ناتو نیستند، برای اینکه با تهدید مشابهی مواجه نشوند، درخواست عضویت کردند.
طرح های روسیه برای اشغال و الحاق بدون مقاومت اوکراین به دلایل مختلف شکست خورد. ارتش اوکراین که از اشغال کریمه در سال 2014 وارد یک روند بازسازی جدی شده است، در سال 2022 بسیار قوی‌تر بود. اطلاعات آمریکا اشغال را از قبل اطلاع داده و از حمله ناگهانی روسیه جلوگیری کرد. رهبری زلنسکی نیز که خروج از کی‌یف و ترک کشور را نپذیرفت، نقش مهمی ایفا کرد. ناآماده‌تر و بی‌تاثیرتر بودن ارتش روسیه از آن چیزی که تصور می‌شد، موفقیت سریع را برای روسیه غیرممکن کرد. کشورهای حوزه بالتیک با دیدن این تصویر متوجه شدند که روسیه در زمینه نظامی آنقدرها که فکر می‌کردند قوی نیست، اما نگرانی‌های آنها از سرایت جنگ به اروپای شرقی و بالتیک به ویژه در ماه‌های اول اشغال به بالاترین سطح رسید.
در چهارچوب جنگ اوکراین، این واقعیت که فنلاند و سوئد با تغییر دادن اهداف طراحی امنیتی خود، موضع بی‌طرفی را کنار گذاشتند، از هر نظر اهمیت تاریخی دارد. فقط، ترکیه از مدت‌ها قبل می‌گوید، که از حمایت مستقیم و غیرمستقیم بسیاری از کشورهای ناتو از ی‌پ‌گ شاخه پکک در سوریه بسیار ناخشنود است. ترکیه که در نشست‌های گذشته ناتو بارها این موضوع را چه در چهارچوب سوریه و چه در زمینه مبارزه با تروریسم بین‌المللی در دستور کار قرار داده است، برای محدود کردن و پایان دادن به حمایت‌های آمریکا و برخی از متحدان خود از ی‌پ‌گ، هر چه در توان دارد انجام می‌دهد.
ترکیه نسبت به سوئد که کندتر حرکت می‌کند، در مقایسه با فنلاند که به سرعت الزامات توافق‌نامه سه جانبه امضا شده توسط این کشور و سوئد را به جای می‌آورد، موضع متفاوتی اتخاذ کرده است. آخرین اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهور حاکی از آن است که ترکیه در آستانه اجلاس ویلنیوس در ماه جولای برای برداشتن گام‌های سریع در این زمینه عجله نخواهد کرد.
ترکیه به عنوان کشوری که در گذشته با عضویت گرجستان و اوکراین مخالفت نکرده است، از سیاست درهای باز ناتو در جهت گسترش حمایت می‌کند. ترکیه با آگاهی از اینکه گسترش ناتو می‌تواند ارزش استراتژیک به همراه داشته، اما از منجر شدن به درگیری‌های منطقه‌ای نیز احساس نگرانی می‌کند، به رویکردهای کشورهایی مانند سوئد که نگرانی‌های امنیت ملی دیگر کشورها را بنام حفاظت از ارزش‌های دموکراتیک نادیده می‌گیرند، اعتراض می‌کند. مشخص است که این رویکرد منحصر به سوئد نبوده و کشورهایی مانند آمریکا، آلمان و فرانسه گاهگداری نگرانی‌های ترکیه در مورد تروریسم را دست کم می‌گیرند. در فضایی که ناتو سعی می‌کند خود را در سطح جهانی تجدید کند، تلاش ترکیه برای تبدیل تروریسم به یکی از موضوعات اصلی دستور کار، سیاستی کاملاً مشروع و منطقی است. فقط، عدم حساسیت سوئد در مورد این موضوع، روند توسعه مورد انتظار ناتو را تحت تاثیر قرار داده است. در نتیجه، پذیرش عضویت سوئد از سوی ناتو، تنها با تایید ترکیه امکان‌پذیر است.
نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه
