آیا کودکان پناهنده از حق تحصیل در مدارس دولتی ترکیه برخوردار هستند؟

در این نوشته سعی داریم تا اطلاعاتی را در رابطه با خارجیان ساکن ترکیه و نیز حمایت ها و کمک های اعطایی از سوی دولت ترکیه به آنها ارائه دهیم. همانطور که قبلا نیز گفتیم، بیش از 5 میلیون خارجی از 192 کشور مختلف جهان در ترکیه زندگی می کنند. نردیک به 4 میلیون از این خارجیان، سوریه ای هایی هستند که در نتیجه جنگ داخلی و بی ثباتی موجود در سوریه به شکل توده ای راهی مرزهای ترکیه شده و با هدف نجات جان خود به ترکیه پناه آورده اند. با نگاه به وضعیت فعلی سوریه، می توان گفت که جنگ و بی ثباتی در این کشور همچنان ادامه دارد و در نتیجه این امر سوری ها برای نجات جان خود، همچنان به شکل توده ای وارد ترکیه می شوند. بدین ترتیب، ترکیه با پناه دادن به به بیش از 4 میلیون پناهجو و در راس پناهجویان سوریه ای، از نقطه نظر پذیرایی از پناهجویان خارجی تبدیل به اولین کشور در سطح جهان شده است.

در بین افرادی که به روش های مختلف وارد ترکیه شده و هم اکنون در کشورمان زندگی می کنند، به طور طبیعی زنان و کودکان بسیاری وجود دارند. بنابراین، بخشی از پناهجویان خارجی ساکن ترکیه به طور اجتناب ناپذیر کودکانی هستند که در سنین مدرسه بوده و نیاز به آموزش دارند.

براساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، تعداد افرادی که در سال 2018 مجبور به ترک خانه های خود شده اند به 70.8 میلیون نفر رسیده است که نیمی از این افراد را کودکان تشکیل می دهند.

اتباع خارجی مقیم ترکیه همانند شهروندان ترک از همه حقوق اولیه منجمله حق تحصیل برخوردار هستند و تمام کودکان خارجی ساکن ترکیه، می توانند تحصیلات خود را در مدارس ترک ادامه دهند. جمهوری ترکیه حق ادامه تحصیل همه خارجی های ساکن کشور و در راس حق آموزش و پرورش کودکان را به عنوان یک حق اساسی به رسمیت شناخته و با برداشتن تمامی موانع موجود بر سر راه آن، این حق را تضمین کرده است.

نظام آموزشی ترکیه از دو بخش آموزش رسمی و آموزش غیر رسمی یا آموزش رایج تشکیل شده است. آموزش رسمی عبارتست از: آموزش پیش دبستانی، آموزش ابتدایی، آموزش متوسطه و آموزش عالی، آموزش غیر رسمی یا آموزش رایج نیز عبارتست از کلیه فعالیتهای آموزشی است که در کنار فعالیت های آموزش رسمی برگزار می شود. موسسات آموزشی بدون اعمال تمایز بین زبان، نژاد، جنسیت، دین و مذهب افراد موظف به ارائه خدمات به آنها می باشند. در فعالیت های آموزشی، هیچ گونه امتیازی به اشخاص، خانواده، گروه یا طبقه ای خاص داده نمی شود. برای بهره مندی از انواع آموزشهای موجود در ترکیه تنها یک شرط اساسی وجود دارد و آن هم این است که حضور و اقامت فرد در ترکیه قانونی باشد.

به موجب قانون اساسی ترکیه، حق تحصیل، حق اساسی و طبیعی همه افرادی است که به طور قانونی در ترکیه زندگی می کنند و هیچ کس نمی تواند از این حق اولیه که تحت ضمانت قانون اساسی است، محروم شود. همچنین به موجب این اصل، دوره های آموزش اجباری در مدارس دولتی بصورت رایگان ارائه می شود. جلوگیری از حق تحصیل فرد، جرم محسوب می شود.

اصول اساسی سیستم آموزشی ترکیه عبارتند از:

• مطابق با اصول جهانی و برابری،

• رفع نیازهای اجتماعی و فردی،

• آزادی انتخاب،

• حق تحصیل،

• برنامه ریزی آموزش به شکلی که در طول زندگی ادامه یابد،

• رویکرد علمی.

گروهی که همواره بیشترین تأثیر را از مهاجرتها در جهان پذیرفته اند کودکان هستند که در مقایسه با بزرگسالان آسیب پذیرتر و شکننده تر هستند و در عین حال امید آینده کشورها و ملت ها می باشند. جمهوری ترکیه با نشان دادن حساسیت بالا در قبال آموزش و پرورش کودکان پناهجوی سوریه ای، امکان دسترسی آنها به خدمات آموزشی رایگان را در بالاترین سطح استانداردهای بین المللی فراهم کرده است. در نتیجه فعالیت های انجام گرفته از سوی وزارت آموزش ملی ترکیه، میزان ثبت نام کودکان پناهجوی سوریه ای در مدارس ابتدایی به 96.30 درصد رسیده است. در حالی که درصد کودکان مدرسه رو در بین پناهجویان در سطح جهان 61 درصد است.

آموزش اجباری:

آموزش اجباری در ترکیه 12 سال است و به سه مرحله تقسیم می شود. دوره 4 ساله دبستان، دوره 4 ساله راهنمایی و دوره 4 ساله دبیرستان همه جزو آموزش اجباری در ترکیه محسوب می شوند و کلیه کودکان بین 6 الی 17 ساله در ترکیه موظف و مجبور به رفتن به مدرسه هستند و منع آنها از رفتن به مدرسه حتی اگر از سوی والدین یا اولیای این کودکان انجام گیرد، جرم محسوب می شود و والدین یا اولیای خاطی مجازات می گردند.

کلیه کودکان ساکن ترکیه حتی کودکان پناهجو و مهاجر می توانند در مدارس دولتی ثبت نام کرده و از خدمات آموزش تحصیلی به شکل رایگان برخوردار شوند. علاوه بر این، کودکان پناهجو یا مهاجر می توانند در مدارس خصوصی وابسته به وزارت آموزش ملی ترکیه نیز ثبت نام کرده و از خدمات آموزشی ارائه شده در این مدارس بهره مند شوند با این تفاوت که به دلیل خصوصی بودن این مدارس، آموزش در آنها رایگان نبوده و در قبال دریافت هزینه ای که از طرف خود مدرسه تعیین می شود، ارائه می گردد.

برنامه درسی ارائه شده در تمام مدارس ابتدایی ترکیه برای همه یکسان است. در دوره راهنمایی فرد می تواند بنا به انتخاب خود در مدارس امام خطیب که برنامه آموزشی تقریبا متفاوتی از سایر مدارس دارند، ثبت نام کند. موسسات آموزش متوسطه که از آنها به عنوان دبیرستان نیز یاد می شود، به انواع مختلف دبیرستان فنی، دبیرستان علوم اجتماعی، دبیرستان آناتولی (علوم انسانی)، دبیرستان هنرهای زیبا، دبیرستان ورزشی، دبیرستان امام خطیب، دبیرستان فنی و حرفه ای، دبیرستان های چند جانبه آناتولی و مراکز آموزش حرفه ای که دوره های کارآموزی شاگردی، استادی برگزار می کنند، تقسیم می شوند. دانش اموزان بر اساس معیارهایی مانند موفقیت در دوران راهنمایی و علاقه شخصی در این مدارس ثبت نام می شوند.

نویسنده: حبیب عبدی گلزار

مترجم: فریبا اوغوز