تفسیر سیاسی هفته- حمله شیمیایی به دوما

حمله شیمیایی جدید به منطقه دوما در غوطه شرقی دمشق پایتخت سوریه در رسانه های جهان انعکاس یافت. متاسفانه اکثر قربانیان این حمله زنان و کودکان بودند. بررسی های اولیه نشان می دهد که در این حمله از گاز اعصاب استفاده شده است. منطقه غوطه شرقی که از آغاز جنگ تاکنون در دست مخالفین می باشد، اخیرا جزو اهداف اصلی رژیم بود. این منطقه ماه هاست که مورد هدف بمباران شدید قرار داشته و بیمارستان ها، مدارس، مساجد و اماکن متعلق به غیرنظامیان مرتبا بمباران می شود.

اکنون ارزیابی جان آجون محقق و نویسنده بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی SETA   را در این زمینه تقدیم حضورتان می کنیم.

در دست گرفتن کنترل منطقه غوطه شرقی که به لحاظ موقعیت جغرافیایی اش در دمشق و پاکسازی این منطقه از مخالفین، از نظر رژیم حائز اهمیتی جدی است. منطقه غوطه شرقی که هفت سال است از آغاز جنگ تاکنون تحت محاصره قرار دارد، در نتیجه توافق بین ترکیه و روسیه در طول روند آستانه، در ببین مناطق عاری از تنش قرار گرفت. ولی رژیم سوریه و حامیانش روسیه و ایران، با بهانه قرار دادن سازمانهای تروریستی، منطقه را مورد هدف قرار دادند. به دنبال بمباران های سنگین مخالفین نیز با میانجیگری روسیه آغاز به تسلیم شدن و تخلیه منطقه به سوی شمال سوریه و مناطق تحت نفوذ ترکیه کرده بودند.

در روند تخلیه، منطقه دومای غوطه شرقی تحت کنترل جیش الاسلام باقی مانده بود. در مذاکرات بین جیش الاسلام و رژیم، روسیه نقش میانجی را داشت. در راستای توافقی که با روسیه حاصل شد، قرار بود جیش الاسلام در منطقه باقی مانده و به عنوان نیروی پلیس، امنیت را در منطقه برقرار کند.

ولی این قرارداد از سوی رژیم اسد پذیرفته نشد. مذاکرات به دنبال رد تخلیه دوما از سوی جیش الاسلام دچار وقفه شده بود. در طول این دوره نیز دوما مورد هدف حمله شیمیایی قرار گرفت. در نتیجه این حملات شمار زیادی غیرنظامی جان خود را از دست داد. جیش الاسلام به دنبال این حمله شیمیایی مجبور به پذیرفتن تخلیه دوما به سوی شمال سوریه شد. از یکسو اصرار برای ماندن در دوما تاوان سنگینی چون حمله شیمیایی داشت. و از سوی دیگر به دنبال افزایش ترس و نگرانی مردم پس از حمله شیمیایی، جیش الاسلام به درخواست غیرنظامیان، تخلیه را پذیرفت. رژیم اسد با حمله شیمیایی، زمینه را برای تخلیه پایگاه اصلی مخالفین سوریه در نزدیکی مرکز دمشق اماده کرد.

در صورتی که قرارداد تخلیه تحقق نیابد، عملیات نظامی با هدف در دست گرفتن کنترل دوما، هزینه سنگینی در بر خواهد داشت. می دانستیم که جیش الاسلام از مدتها قبل در حال احداث خطوط دفاعی در دوما بوده و مقادیر قابل توجهی مهمات اسلحه سنگین در انبارهایش دارد. علاوه بر این جیش الاسلام با ظرفیت نظامی اش در بین دیگر مخالفین سوری مطرح است. عملیات چند ماهه رژیم اسد برای در دست گرفتن کنترل شهر درعا که موقعیتی مشابه دوما دارد، هزینه های سنگینی در پی داشت. حمله شیمیایی که ادعا می شود رژیم اسد ترتیب داده است، سبب رهایی از هزینه های سنگین شده و به شکلی سریع و آسان به نتیجه رسیده شد. هر چقدر هم استفاده از سلاح های شیمیایی مغایر با ارزشهای انسانی باشد، حمله اخیر سودی بزرگ برای رژیم بوده است. تا زمانی که هزینه استفاده از سلاح های شیمیایی از سوی رژیم اسد، واکنش های بین المللی را در پی نداشته باشد، از نظر رژیم کم هزینه ترین راه حل می باشد. گفته می شود رژیم اسد که از آغاز جنگ تاکنون 215 بار از سلاح های شیمیایی استفاده کرده است، به علت بی تفاوتی جامعه بین الملل بار دیگر دست به استفاده از سلاح های شیمیایی زده است. علاوه بر این رژیم اسد با محاسبه اینکه از نظر دیپلماتیک، تحت حمایت روسیه در شورای امنیت سازمان ملل و از نظر نظامی به شکلی بدون قید و شرط تحت  حمایت روسیه قرار دارد، دست به چنین روشی زده است. می توان گفت در معادله ای که ارزشهای انسانی نادیده گرفته شده و جامعه بین الملل بی تفاوت مانده است، بهترین راه حل برای دوما از نظر رژیم اسد، استفاده از سلاح شیمیایی خواهد بود.

ارزیابی جان آجون محقق و نویسنده بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی SETA   را در این زمینه تقدیم حضورتان کردیم.