تفسیر سیاسی هفته - 4

ترکیه از مدتها قبل در تدارک یک عملیات نظامی جامع بر علیه PYD/YPG شاخه سازمان تروریستی  پ ک ک در سوریه بود. سازمان تروریستی ای که ترکیه آن را به عنوان تهدیدی بر علیه امنیت ملی خود و تمامیت ارضی سوریه میبیند. در مرحله کنونی عملیات نظامی در شهر عفرین که غرب کریدور ترور واقع شده آغاز شد. نیروهای مسلح ترکیه که مدتهاست در حال اعزام نیرو به منطقه بود، با ایجاد پایگاه در ادلب و جنوب عفرین منطقه را تحت محاصره قرار داده است. این عملیات که آمادگی های آن از مدتها قبل آغاز شده بود، کوتاه مدتی پس از اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه مبنی بر اینکه "عملیات عفرین عملا در منطقه آغاز شده است" روز شنبه 20 ژانویه راس ساعت 17:00 آغاز گردید. این عملیات با نام "شاخه زیتون" به اطلاع افکار عمومی جهان رسانده شد.

عفرین، در موقعیت ژئوپلتیک مهمی در خط مرزی با ترکیه واقع شده است. بر اساس نتایج آخرین سرشماری در سال 2004 در سوریه، 64.758 نفر در مرکز شهر عفرین و 172.095 نفر نیز در حومه این شهر زندگی میکنند. از آنجایی که شهر عفرین از حملات هوایی رژیم اسد در امان بوده است، میزان مهاجرت به این منطقه نسبتا بالا بوده است. در حال حاضر جمعیت موجود در منطقه عفرین نزدیک به 300 هزار نفر تخمین زده میشود. سازمان تروریستی این منطقه را به عنوان تخته پرشی برای رسیدن به دریای مدیترانه مشاهده میکند. از سویی دیگر نیز در تلاش تشکیل خط تقویتی از عفرین به ترکیه از طریق کوه های آمانوس جهت انتقال شبه نظامیان و سلاح میباشد. نیروهای مسلح ترکیه و نیروهای امنیتی  تاکنون، بیش از 40 تروریستی که درصدد عبور از عفرین به منطقه را داشته اند، از قدرت عمل ساقط کرده اند.

حملاتی که در چارچوب عملیات شاخه زیتون نیروهای مسلح ترکیه در عفرین ترتیب یافته است، روز شنبه 20 ژانویه راس ساعت 17:00 با ورود جنگنده های متعلق به نیروی هوایی ترکیه به منطقه و بمباران مواضع تروریستها در عفرین آغاز شد. 108 موضع متعلق به PKK/KCK/PYD-YPG که به عنوان پناهگاه و انبار مهمات مورد استفاده قرار میگرفت، توسط 72 جنگنده منهدم گردید. اولین مرحله از این عملیات، نشان داد که یک عملیات نظامی جامع بر علیه مواضع سازمان تروریستی پ ک ک به مورد اجرا درخواهد آمد.

نیروهای مسلح و مخالفین سوری تحت حمایت ترکیه، در دومین روز از عملیات شاخه زیتون، حملات زمینی خود را آغاز کرده و موفق شدند تا بسیاری از مناطق را تحت کنترل خود درآورند. با پیشروی این عملیات، مشخص شد که اهداف اولیه، تپه ها در مناطق کوهستانی میباشند. آغاز این عملیات از دشوارترین جبهه به طرزی که ی پ گ انتظار آن را نداشت، سرنخ های مهمی در خصوص استراتژی این عملیات به شمار میرود. هدف تلاش برای به دست گرفتن تپه ها در مناطق کوهستانی و ممانعت از فرار تروریستهای ی پ گ میباشد. در پی به دست گیری کنترل تپه ها، نیروهای مسلح ترکیه و مخالفین تحت حمایت ترکیه در معنای واقعی وارد مرحله پاکسازی منطقه از حضور ی پ گ خواهند شد. یکی از نکات قابل توجه این عملیات، جریان آن از 8 جبهه مختلف است. هدف، وارد کردن ی پ گ از چند جبهه مختلف در جنگ و شکست آن است.

در این عملیات که تاکنون با موفقیت به پیش برده شده، سازمان تروریستی PKK/YPG با تاکتیک رزمی نامتقارن - ترکیبی مقاومت نشان داده و با عقب نشینی به مناطق مسکونی در تلاش استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر زنده است. این سازمان تروریستی سعی دارد تا با استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر زنده هم میزان تلفات خود را کاهش دهند و هم با فراهم کردن زمینه کشته شدن غیرنظامیان در عرصه بین المللی بر علیه ترکیه تبلیغات کند.  عدم اجازه منسوبین این سازمان تروریستی به غیرنظامیان جهت ترک عفرین و حومه نشان دهنده صحت این ارزیابی است.

علاوه بر ابعاد نظامی این عملیات، بعد سیاسی آن نیز بسیار قابل توجه است. روسیه در چارچوب قراردادی که با رژیم امضا کرده همچنان به کنترل حریم هوایی سوریه ادامه میدهد. میدانیم که روسیه که در منطقه چندین نقطه کنترل در دست دارد، در تلاش متقاعد ساختن ترکیه جهت محدود سازی این عملیات در منطقه میباشد. در حالیکه برطرف کردن پایدار تهدید ترور مستلزم یک عملیات پاکسازی جامع در منطقه میباشد.

ترکیه علاوه بر تلاش برای همکاری با روسیه، با آمریکا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای حوزه خلیج نیز دیپلماسی فشرده ای را به پیش میبرد. متعاقب آغاز این عملیات، سفرای بسیاری از کشورها به وزارت امور خارجه فراخوانده شده و در این خصوص به آنها اطلاع داده شد. از سویی دیگر اقدام فرانسه در جهت مطرح کردن عملیات شاخه زیتون در شورای امنیت سازمان ملل، با ابتکار دیپلماتیک وزارت امور خارجه ترکیه به موضوع رسیدگی به ابعاد انسانی بحران سوریه تبدیل شد. علاوه بر این، باز با ابتکار وزارت امور خارجه از اقدام برخی محافل حامی پ ک ک در شورای اروپا، جهت قرار دادن این عملیات در دستور کار، ممانعت شد.

در حالی که اظهارات مختلفی در مورد عملیات شاخه زیتون از سوی مقامات آمریکا ایراد میشود، در کل به نظر میرسد که از این عملیات ناخشنود هستند. به رغم اینکه انگلیس، آلمان و ناتو این عملیات را مشروع میدانند، روسیه موضع غیرمسئولانه آمریکا در قبال سوریه را مسئول میداند.