آنالیز تحولات مهم 2016 در منطقه یوروآسیا

در طول سال 2016، ترکیه و بسیاری از جمهوری های ترک شاهد حوادث متعددی بودند. در برنامه این هفته به آنالیز تحولات مهم در منطقه خواهیم پرداخت. جمیل دوغاچ ایپک محقق بخش روابط بین الملل دانشگاه آتاترک در این زمینه می گوید:

سال 2016 هم برای ترکیه و هم جمهوری های ترک آسیای میانه، سالی سخت بود. تروریزم و رکود اقتصادی در راس موضوعات روز قرار داشت.

ترکیه؛

ترکیه علیرغم ثبات سیاسی ناشی از انتخابات اول نوامبر 2015، در طول سال 2016 با مسائل جدی روبرو شد. خائنین منسوب به ساختار دولت موازی سازمان تروریستی فتو که در سازمان های دولتی نفوذ کرده بودند، در شب 15 جولای اقدام به کودتایی خونین کردند. سرکوب موفقیت آمیز کودتا با شهامت ملت ترکیه و درایت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، نقطه عطفی برای ترکیه بود. سازمان های تروریستی پ ک ک و داعش با سوء استفاده از بحران سوریه، به ترتیب حملات تروریستی در ترکیه پرداختند. این دو سازمان تروریستی که اتحادی مخفیانه تشکیل داده اند، در استان های استانبول، آدانا، قیصریه، غازی آنتپ و دیاربکر به قتل عام دست زدند. ترکیه برای خنثی سازی این سازمان های تروریستی در سوریه، عملیات سپر فرات را ترتیب داد. ارتش آزاد سوریه با پشتیبانی نیروهای مسلح ترکیه، برای پاکسازی خط اعزاز-جرابلس از سازمان تروریستی داعش، در مبارزه با سازمان های تروریستی داعش و پ ک ک گامهای مهمی برمی دارد.

اقتصاد ترکیه علیرغم رکود اقتصاد جهانی و حملات تروریستی، در نیمه اول سال 2016، رشد قید کرده است.

قزاقستان؛

اقتصاد قزاقستان تا حدود زیادی به صادرات نفت وابسته است. به همین علت کاهش قیمت نفت تاثیری منفی بر روی واحد پولی Tenge-ی این کشور داشت. تنگه قزاقستان با کاهش ارزش جدی روبرو شد. علیرغم تمامی مشکلات، اقتصاد قزاقستان در سایه سیاست های موفق نظر بایف رئیس جمهور این کشور، دوره مذکور را به خوبی پشت سر گذاشت. در انتخابات 20 مارس قزاقستان، سه حزب وارد پارلمان این کشور شدند. حزب نور اوتان با کسب 82.15 درصد آراء و با 83 نماینده، حزب آک یول با 7.18 درصد آراء و 8 نماینده و حزب کمونیست با 7.14 درصد رای و 7 نماینده وارد مجلس شدند.

درماه ژوئن گروهی رادیکال حمله ای مسلحانه در شهر آکتوبه ترتیب دادند که منجر به مرگ 7 و زخمی شدن 20 نفر شد. Ruslan Kulikbayevعامل این حمله به مجازات اعدام که قبلا هیچ اجرا نشده بود، محکوم شد.

ترکمنستان،

کاهش قیمت نفت اقتصاد ترکمنستان را در سال 2016 با مشکلات جدی روبرو کرد. ترکمنستان برا یحل مسئله مذکور یک پروژه مطرح کرد. این کشور خط لوله ای با حمایت چین برای انتقال گاز ترکمنستان به چین احداث می کند. چنین تخمین زده می شود که با پروژه مذکور، ترکمنستان به چین 30 میلیارد متر مکعب گاز صادر خواهد کرد. تقریبا نیمی از کارکنان بخش نفت و گاز طبیعی به علت رکود در این بخش بیکار شدند. تاثیرات منفی رکود در بخش گاز طبیعی، بر روی اقتصاد کشور، سبب بروز مشکلاتی در عرضه مواد اولیه غذایی نظیر آرد، شکر و روغن شد.

ترکمنستان به علت قرار داشتن در موقعیت کشور بی طرف دائمی، از یاری گرفتن از دیگر کشورها و سازمان های بین المللی در زمینه مشکلاتش اجتناب می کند. ولی یاری گرفتن از اعضای کشورهای شورای همکاری کشورهای ترک زبان و در راس ترکیه، می تواند راهگشای مشکلاتش در این دوره باشد.

ازبکستان؛

مهمترین تحول در ازبکستان در طول سال 2016، درگذشت اسلام کریم اوف رئیس جمهور این کشور در دوم سپتامبر بود. به دنبال درگذشت کریم اوف، شوکت میرزایف به عنوان رئیس دولت انتخاب شد. دوره میرزایف ، دوره ای مهم و حائز اهمیت برای ازبکستان به شمار می رود. کریم اوف با برنامه های همکاری منطقه ای و در راس شورای ترک، فاصله داشت. تغییر این سیاست نقش مهمی در منافع بازیگران منطقه ای و خود ازبکستان خواهد داشت.

قرقیزستان؛

قرقیزستان از آنجایی که در زمینه  نفت و گاز طبیعی در موقعیت مصرف کننده قرار دارد، تاثیری مثبت از کاهش قیمت ها در سال 2016 پذیرفت. مشکل سرمایه گذاری خارجی غیر قانونی در بخش معدن بخصوص معدن طلا در سال 2016 نیز در این کشور ادامه داشت. انتخابات ریاست جمهوری که در سال 2017 برگزار خواهد شد، یکی از مهمترین مسائل در راس دستور کار سال بعد خواهد شد.

آذربایجان؛

کاهش در قیمت نفت و گاز طبیعی تاثیری منفی بر اقتصاد آذربایجان به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان این بخش داشت. نفت و گاز 30 درصد از درامد ناخالص ملی جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهد. آذربایجان طرح مدل توسعه مستقل از نفت و گاز در سال 2017 را مورد هدف قرار داده است. به همین منظور نیز یک بسته اصلاحاتی با حمایت صندوق بین المللی پول مطرح است. آذربایجان رشد و توسعه در بخش های کشاورزی، تکنولوژی ارتباطاتی و اطلاعاتی و توریزم را مورد هدف قرار داده است.

مسئله قره باغ کوهستانی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان که تحت اشغال ارمنستان قرار دارد، شاهد شدید ترین درگیری ها پس از آتش بس 1994 تاکنون شد. حوادث و درگیریهای بین روزهای 2 تا 5 آوریل به عنوان جنگ چهار روزه ثبت شد. این جنگ در عین حال یک بار دیگر بی کفایتی و عدم تاثیر گذاری گروه مینسک که از 20 سال گذشته تاکنون فعالیت داشته  و از سوی آذربایجان مورد انتقاد قرار می گیرد را اثبات کرد.