آژانس آورآسیا: جامعه ترک در کوزوو

در برنامه این هفته وضعیت جامعه ترک در کوزوو را با تمامی ابعادش مورد بررسی قرار خواهیم داد.

اسین موزبک گزارشگرمان در پریشتینه در رابطه با شرایط زندگی ترکها در کوزوو، از آموزش گرفته تا زندگی اجتماعی و از موقعیتشان در نهادهای دولتی گرفته تا وضع مالی می گوید:

ترکهای کوزوو بعنوان یک جامعه با نفوذ و فعال، هم در حیات مدنی و هم در مکانیزم دولتی به موجودیت خود ادامه می دهند. جامعه ترک در کوزوو که بعد از اعلان استقلال مجددا تاسیس یافته است، بعنوان یک عنصر سازنده یاری کننده به یکپارچگی ایفای نقش می کند.

همانطوریکه می دانید، بعد از مداخله ناتو در سال ۱۹۹۹ ، در کوزوو یک سیستم اداری بین المللی بالفعل تشکیل یافت. این سیستم با گذشت زمان صلاحیتهای خود را به نهادهای کوزوو واگذار کرده و روند تاسیس یک دولت با بافت چند فرهنگی، چند قومی و چند دینی را نیز بهمراه آورد.

ترکهای کوزوو با آغاز از مرحله تاسیس نهادهای کوزوو، تلاش فراوانی بخرج دادند. از یک سو در راه حراست از حقوق آموزشی، فرهنگی و دینی که از عثمانیان به میراث مانده و در دوره یوگسلاوی پیشین مجددا تعریف گردید، مبارزه کرده و از طرف دیگر نیز در راستای تشکیل پلاتفرم این حقوق، مصرانه فعالیت کردند. فقط ترکهای کوزوو بهمراه حراست از حقوق جامعه قومی که در قانون اساسی این کشور تعریف شده است، در روند تشکیل نهادهای کوزوو نیز بعنوان یک عنصر سازنده، نقش موثری ایفا کردند.
تلاشهای جامعه ترک در زمینه توسعه و حراست از حقوقی که در عرصه های دولتی و فردی کسب کرده اند، حائز اهمیت می باشد.

ترکهای کوزوو در عرصه آموزش نقش سازنده ای ایفا کردند.
آموزش به زبان ترکی در کوزوو، با رسمیت یافتن هویت ترک در سال ۱۹۵۱ آغاز گردید. علیرغم ادامه بلاانقطاع موجودیت ترکها در جامعه، با یک تعریف رسمی در سال ۱۹۵۱ ، سازمان یابی نهادهای آموزش زبان ترکی شکل گرفت. بخش ترکولوژی بعدها به آموزش زبان ترکی در دوره ابتدایی و دبیرستان علاوه گردید. بدین ترتیب ترکها از حق تحصیل بزبان ترکی از دوره ابتدایی تا دانشگاه را بدست آوردند.
ترکهای کوزوو برای توسعه بخشیدن به حق آموزش بزبان ترکی که در سال ۱۹۵۱ بدست آورده بودند، بعد از سال ۱۹۹۹ نیز تلاش فراوانی بخرج دادند. با همت و پیشگامی حزب دموکراتیک ترک کوزوو، انجمن معلمین ترک کوزوو و دیگر سازمانهای جامعه مدنی، به ادامه آموزش به زبان ترکی در این کشور حساسیت خاصی نشان داده شد.
امروزه نیز آموزش به زبان ترکی در کوزوو، در راس موضوعاتی قرار دارد که در قانون اساسی این کشور تحت تضمین قرار گرفته اند. آموزش به زبان ترکی از دوره ابتدایی گرفته تا دانشگاه قابل تداوم می باشد. علاوه براین، بهمراه بخش ترکولوژی، بخش پرورش آموزگار نیز گشایش یافت.
فقط علیرغم ادامه آموزش به زبان ترکی، مسائل جدی نیز جوانه زد. کادر کارآزموده، تامین کتب ترکی و تامین تداوم آموزش به زبان ترکی در شهرداریهایی که شمار ترکها در آنها کم می باشد، از جمله مسائل اساسی می باشند. نشر کتب ترکی به اندازه کافی که علیرغم قانونی بودن، بدلایل تجاری و فنی انجام نمی گیرد، هنوز هم بعنوان یک مسئله جدی ادامه دارد.
به صراحت می توان گفت که جامعه ترک در کوزوو بهمراه این مسائل، به آموزش به زبان ترکی ادامه داده و در این راستا به مبارزه ادامه می دهد.
چنان وضعیت آموزش، در رابطه با استفاده از ترکی بعنوان زبان رسمی نیز مسائلی بروز کرد. علیرغم حل نسبی بخشی از این مسائل، نقصان زبان ترکی در برخی از اسناد مدنی چون سند ازدواج و شناسنامه هنوز هم ادامه دارد. در مرحله اجرای زبان رسمی، استفاده از زبان ترکی در سطح پیش بینی شده در آئین نامه، بدلیل مسائل ناشی از ترجمه ها، تجهیزات فنی و منابع انسانی ناکافی، نمی تواند مورد بحث باشد.
ترکهای کوزوو صدور برگ هویتهای ترکی را نیز بعنوان یک مسئله مهم مشاهده می کنند. در رابطه با این موضوع نیز نمایندگان جامعه ترک که خواهان قید عبارات ترکی در تجدید برگ هویت می باشند، می توانند کارت شناسایی ترکی بگیرند.
ترکهای کوزوو بعنوان یک عنصر سازنده کوزووی جدید، به حق تمثیل در نهادهای دولتی نیز اهمیت فراوانی قائل می باشند.
ترکها در مرحله تشکیل نهادهای کوزوو در سالهای بعد از ۱۹۹۹ ، بعنوان عنصری سازنده و یاری کننده به یکپارچگی ایفای نقش نمودند. از اینرو یاری ترکها به تاسیس دولت کوزووای امروزی نیز تامین گردید. ترکها که بهمراه سهمیه های تنظیم شده در قوانین، در بروکراسی نیز جای گرفته اند، براساس سیستم لیاقت، به انجام وظیفه در نهادهای کوزوو ادامه می دهند.
در حال حاضر در نهادهای عالیرتبه کوزوو برای ترکها و دیگر جوامع قومی مقامهای مختلفی اختصاص داده شده است.
اختصاص مقام در نهادهای دولتی کوزوو برای اقلیتهای قومی بدین شرح است:
. دو کرسی در پارلمان کشور برای ترکها
. اختصاص سمت وزارت از سهمیه اقلیتها بجز صربها
. معاونین وزیر و مشاورین در چهارچوب این سهمیه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
. در چهارچوب سهمیه های جوامع قومی در آژانس و نهادهای دولت، برای ترکها یک نمایندگی تامین شده است.
. در نمایندگیهای دیپلماتیک، دادگاه قانون اساسی و شورای عالی قضایی سهمیه های جوامع قومی موجود می باشد.
. یک نماینده به نسبت جمعیت در ماموریت مورد بحث می باشد.
ترکهای کوزوو علیرغم وجود برخی مشکلات در تمثیل در عرصه دولتی، در سالهای اخیر نقش فعال و موثری در بخش دولتی ایفا کرده اند.
بطور خلاصه در رابطه با استفاده ترکهای کوزوو از حق تمثیل در عرصه های آموزش، زبان و نهادهای دولتی می توان به این موارد اشاره کرد:
. آموزش به زبان ترکی در کوزوو بعنوان یک حق اکتسابی مشاهده شده و در حال ادامه می باشد. آموزش به زبان ترکی از کودکستان گرفته تا دانشگاه امکان پذیر می باشد. فقط سیستم آموزش زبان ترکی همچنان با یکسری مشکلات رو در رو می باشد.
. تمامی حقوق و تنظیمات مربوط به استفاده از زبان ترکی، صدور اسناد ترکی منجمله کارت های شناسایی از سوی قانون اساسی تحت تضمین قرار گرفته است. فقط بدلیل کمبود مکانیزمهای اجرایی و یا کمبود منابع انسانی و فنی، برخی مسائل مورد بحث می باشد.
. برای تشکیل یک سیستم تمثیل در مقامهای مختلف دولتی، سهمیه و سیاستهای کادری مشخصی به اجرا گذاشته می شود. فقط بدلایل سیاسی و عناصر انسانی، مسائلی چون سوء استفاده از کادرها بروز می کند.