Jahon iqtisodiyoti 48-qism

Turkiya Energetika va Tabiiy resurslar vaziri Berat Albayrak, Majlis Reja va Budjet Komissiyasida so’zlagan nutqida yangi davrda amalga oshiriladigan energetika siyosatini ma’lum qildi. Ilg’or ildamlagan Turkiyaning kelajakda invetstitsiya e’htiyojining 110 milliard dollarni o’tishi tahmin etilganini bildirib, bu jarayonda eng muhim maqsadlardan birining Turkiyaning energetika sohasida bir markazga aylanishini ifoda etdi.

Kun tartibiga kelgan mavzular orasida neft izlab topish va ishlab chiqarilgan quvurlarining ko'payishidir. 2016-yil har yil 51 ming barril neft ishlab chiqarilgan Turkiyada bu miqdorning iste’mol ulushining faqat 7 % javob berishi yangi quvurlar izlashga chorlagandir. Hozirgi kunda Turkiyada mavjud quvur soni 4700 dan ziyod. Bu yil oxirigacha yana 65 ta neft quvurining ochilishi bilan Turkiyaning har tomonidan neft qidiruv faoliyatlarining faollashishi va neft ishlab chiqarish hajmining ortishi kutilmoqda.

Bir boshqa muhim mavzu esa, TANAP loyihasining katta bo’limining qurilishi tamomlanganidir. Kaspiy dengizdan Yevropagacha borgan energiya bo’ladigan Janubiy Gaz koridorining muhim bo’limini tashkil etgan TANAPning 94 % bo’limining yakunlanishi ham Turkiya ham Yevropa uchun bir xushxabardir. Turkiya 2018-yili Ozarbayjon gazining, ichki iste’mol hajmini orttirib tabiiy gaz ta’minlash mavzusida xavfsizlik o’rnatgan bo’ladi.

Yevropaning energiya xavfsizligini ta’minlash va Turkiyaning energiya bazasi bo’lishni strategik ahamiyatga ega TANAPdan Yevropaga 2020-yil gaz yetkazishilishi nazarda tutilmoqda. Undan keyin g’arb va sharqga borgan gaz Turkiyadan o’tadi.

Boshqa tomondan Rossiya bilan tuzilgan Turk Oqimi tabiiy gaz loyihasi doirasida jadal surgan faoliyatlar bilan gaz eksporti uchun bozor izlagan Rossiya uchun Tukiya bir chora bo’ladi. Turkiya, sharqdan g’arbga gaz o’tishini boshqarish bilan bir qatorda shimoldan kelgan gazni ham Yevropaga yetkazib xavfsizlik o’rnatish borasida o’z ahamiyatini orttirmoqda.

Tabiiy gaz sohasidagi bir boshqa o’zgarish Hatay To’rtyo’l va Saros Ko’rfazida 2 ta LNG Zaxiralash va Qayta Gazga Aylanitirish Bo’limining kuchga kirishidir. Gaz importining 15 % LNG orqali amalga oshirilmoqda, Turkiyaning zaxira hajmining 2,7 % bo’lgani uchun buni kengaytirish kerakligiga diqat qaratmoqda.

Ushbu foaliyatlar yakunida gaz zaxiralash hajmi, yillik ishlatilgan gazning 20 % teng bo'lib, tabiiy gaz ta’minlash mavzusida maydonga keladigan kamchiliklar bo’lganda LNG stansiyalaridagi jamlangan gaz bilan uzoq muddatli zaxira ta’minlangan bo’ladi. Qolaversa LNG stansiyalari bilan bir davlatga to’be bo’lib qolinmaydi.

Shuningdek Akkuyu va Sinopda quriladigan yadro stansiyalarida ma'lum o’zgarishlar bo’lganiga to’xtalib energetika mavzusining bu bo’limida ham muhim siljish kuzatilmoqda. Kunda 24 soat ishlash qobiliyatiga ega iqlim va meteorologik shartlardan ta’sirlanmagan yadro stansiyasi bir davlatda uzluksiz kuch manbaidir.