Turkiya nazaridan yaqin sharq 14-qism

30 Mart kuni minglab Falastinli Isroilda va ishg'ol ostidagi tuproqlarda, Tuproq Kunida yodga olish namoyishi o'tkazdi. Namoyishning maqsadi o'nlab yildan beri davom etib kelgan Isroilning tuproq ishg'ol qilish harakatiga norozichilik ko'rsatish edi.

40 yil muqqadam, 30 Mart kuni Isroil, Falastinliklar tomonidan uyushtirilgan bir norozichilik namoyishini tazyiq bilan bostirib va 6 kishining o'limiga sabab bo'lgan. Isroilning shimolidagi Isroil fuqarosi Falastinliklarning 2 ming gektar maydonni, yangi turar joylar qurish uchun musodara etishiga norozichilik ko'rsatgan edi. 40 yil oldin o'tkazilgan namoyish, Isroilning bo'lg'inchi va tuproqsizlashtirish siyosatiga qarshi birinchi ommaviy noharbiy namoyish xususiyatiga ega. Tuproq kuni, u kunning xotirasiga, u kundan beri, har yil Falastinliklar uchrashgan bir yodga olish kuni bo'ldi.

Falastinliklarning tuproqlarini qo'llaridan olish siyosati, Isroilning mustaqilligini e'lon etgan kundan beri uzluksiz davom etmoqda. Ham Isroil chegaralari ichida, fuqarolik haqqi bo'lgan Arablar tasirlanmoqda ham ishg'ol qilingan tuproqlarda yashaganlar. Bu siyosatning xalqaro huquqga xilof bo'lganidan shubxa yo'q.

O'z tuproqlaridan mahrum etilgan Falastinliklarning yerlariga Yahudilar joylashtirilmoqda. Joylashtirilgan insonlarning aksariyati boshqa o'lkalardan dunyoga kelib voyaga yetgan insonlar. Falastinliklarning tuproqlarini qo'lidan olib Yahudilarni mulk egasiga aylantirgan siyosati tufayli qoralandi. Xalqaro jamoatchilikning umidlariga qaramay Isroil, 1967 yilgi chegaralar ustida ikki davlatdan tashkil topan yechim esa bir samara bermadi. Isroil bilan Falastin tomoni o'rtasida uchrashuvlarning natijasiz qolishi, kun o'tgan sari yana ko'p Falastinlining tuproqlarini yuqotishiga olib kelmoqda.

Tuproq kuni namoyishi ham ishg'ol ostidagi tuproqlar ham Isroilda o'tkazilmoqda. Falastinliklar bilan bir qatorda, Isroil hukumatining Negevdan surgun qilishga harakat qilgani Badavilar va Isroilli tinchlik aktivistlari ham namoyishga qatnashdi. Joriy yilgi ishtirokchilar orasida Inson Haqlari uchun Ravvinlar guruhidan tashkil topgan guruh ham diqqat tortdi.

Joriy yilning tuproq kunini yodga olish namoyishi, yaqinda tuproqlari qo'llaridan olingandan keyin o'tkazildi. Bu hodisa, Olso jarayoni boshlagan 1990 yilining boshidan beri hech ko'rinmagan darajaga chiqgan.

Mart oyi Isroil, G'arbiy Sohilning shimoli va o'rta qisimlarida 1200 gektarlik yer maydonini musodara etish uchun harakatga o'tdi. Bu yerning yarmi mavjud turar joylarni kengaytirish uchun foydalaniladi. Qolgan bo'limlarida ham yana turar joylar quriladi. BMT Xavfsizlik Kengashining 1967 jangidan keyin olgan 242 raqamli qarorga ko'ra bu tuproqlar ishg'ol qilingan tuproqlar statuyasida. Shuningdek ishg'ol qilib tuproq egasi bo'lishning xalqaro huquqga zid bo'lgani bilinmoqda.

Ushbu o'zgarish, daslab avjiga ko'tarilgan Quddus Harakatini boshlatgan eng muhim omillar orasida joy olmoqda.

Bu siyosatlar xalqaro jamoatchilik tomonidan davomli qoralanmoqda. Lekin bu qoralash hech qachon Isroil ustidan, zo'ravonlik bilan tuproqlari qo'llaridan olinmoqda va Falastinliklarni tuproqsizlashtirishdan voz kechirmayapti. Buning ziddiga ham AQSH, ham Yevropa Ittifoqining, iqtisodiy jihatdan rivojlangan davlat sifatida qabul qilingan Isroilga harbiy va boshqa mavzularda moliyaviy yordam berishga davom ettirmoqda. Bu vaziyatning o'zgarishini kutish imkoni yo'q.

Bugun Falastin tuproqlaridagi bu vaziyatni bartaraf qiladigan yechim ko'rinmagan. Bir chiqish yo'lining bo'lmasligi, bir yodga olish kuni sifatida Tuproq Kunini ma'nodor qilmoqda. Bir yeda erkinlik kurashini norasmiy rivojlanishini va orttirishiga vasila bo'ldi.