тарихтики бүгүн: 30– өктәбир

бүгүн 2019 – йили, 30– өктәбир, чаршәнбә.

• 1918 – йили бүгүнки күндә, әнглийә, фирансийә вә италийәгә қарши қатнашқан биринчи дунйа урушидин мәғлубийәт билән чиққан османли империйәси билән ғалиб дөләтләр оттурисида «мондрос уруш тохтитиш келишими» имзаланди. бу келишимгә асасән османли империйәси армийәси қорал тапшурди. арқидинла истанбулни өз ичигә алған османли империйәси терротерийәсиниң вә анадолуниң ишғалийити башланди.
• 1923 – йили бүгүнки күндә, түркийә җумһурийитиниң тунҗи һөкүмити җумһур рәис мустапа камал ататүрк баш министирлиққа тәйинлигән исмәт инөнү тәрипидин қурулди. һөкүмәт түркийә бүйүк милләт мәҗлисидә өткүзүлгән авазға қойушта, ишәнч авазиға еришти.  
• 1938 – йиил бүгүнки күндә, орсон веллесниң «дунйалар уруши» намлиқ радийо ойуни, дәсләпки аңлитишида америка қошма иштатлирида  әнсизлик пәйда қилди.
• 1961 – йили бүгүнки күндә, сабиқ совет иттипақи «арктик окйини» ға җайлашқан «новайа звемлийа» тақим араллирида 58  мегатоннилиқ күчкә игә һидроген бомбисини синақ қилди. бу дунйада мәйданға кәлгән вә инсанниң қолидин келидиған әң күчлүк партлаш тарих сәһиписидин орун алди. сабиқ совет иттипақи рәһбири никита крушчев синақниң 100 мегатоннилиқ күчкә икәнликини, бирақ радийоактиплиқ силкиништин қорққанлиқлири үчүн күчни қисқанлиқлирини җакарлиди.
• 1961 – йили бүгүнки күндә, түркләрниң германийәгә көчүшини башлатқан «ишчи қобул қилиш келишими» түркийә – германийә даирилири оттурисида имзаланди.
• 1970 – йили бүгүнки күндә, вейтнамда еғир су апити йүз берип, 293  киши һайатидин айрилди.
• 1973 – йили бүгүнки күндә, боғазичи көврүки (15 – ийул шеһитлар көврүки)  җумһур рәис фаһри корутүрк тәрипидин ишқа кириштүрүлди.
• 1983 – йиил бүгүнки күндә, әрзурум вә қарста мәйданға кәлгән йәр тәврәш апитидә 1330 киши һайатидин айрилди.
• 2015 – йили бүгүнки күндә, дунйа еғир дәриҗилик бокс чемпийони синан шамил сам җигәр иқтидариниң аҗизлишиш кесәллики сәвәбидин давалиниватқан дохтурханида вапат болди.
• 2017 – йили бүгүнки күндә, «төмүр йепәк йоли», баку – тифлис – қарс төмүр йоли линийәси мурасим арқилиқ ишқа кириштүрүлди.