آتاتورک، بیر میللتین یئنی‌دن دوغوشو(41)
کمالیزم باشاریلی اولونجا بو یول 2. دونیا ساواشی سونراسیندا 3. دونیا دئییلن اؤلکه‌لر اوچون بیر نوع مودئل اولدو. هیندیستاندا، عرب دونیاسیندا بیر چوخ اوشاغا مصطفی کمال آدی وئریلدی. مصطفی کمال و گیریشیب باجاردیغی حرکت بیر اسین قایناغی اولدو
42
آتاتورک، بیر میللتین یئنی‌دن دوغوشو:
سلام سئوگی‌لی اوخویوچولار، آتاتورک سئوگی و ماراغیندا بیرلیکدییک.
بؤیوک لیدر مصطفی کمال آتاتورکون سونرا، دونیا طرفین‌دن تانینمیش دولت آدام‌لاری‌نین، یازارلارین و موتفککیرلرین، تاریخین حافیظه‌سینه هدیه ائتدیگی سؤزلری میننتدارلیغیمیزی تقدیم ائتمه‌یه داوام ائدیریک.
------
بو گون سیزلرله عثمانلی و تورکیه تاریخی متخصصی اولان تاریخچی فیروز احمدین فیکیرلرینه قولاق وئرجگیک.
هیند کؤکنلی بیر تاریخچی اولان فیروز احمد، 1960-جی ایللردن باشلایا‌راق تورکیه اوزرینه آراشدیرمالارییلا تانینیر. "ژؤن تورک‌لر"، "اتحاد ترقّی"، "معاصر تورکیه‌نین یارانماسی"، "دموکراسی پروسه‌سینده تورکیه" کیمی بیر چوخ کیتابی وار. آمریکادا بیر اونیورسیته‌ده تحصیل عضو‌لوگو ائدن پروفسور دوکتور فیروز احمد، تورکیه‌نی آراشدیرماغا باشلادیغی مدتی بو سؤزلرله کؤچورور:
------
"1958-جی ایلده لندنده شاگیردکن معاصیر تورکیه‌نی آراشدیرماغا باشلادیم. 1961-جی ایلده پروفسور برنارد لویز-ین رهبرلیگینده دوکتورامی ائتمه‌یه باشلادیم و بئش ایل سونرا بیتیردیم. 62-64-جی ایللر آراسیندا ایکی ایل ده آنکارادا آراشدیرما‌لاری ائتدیم. بو آرادا ODTÜ حاضیرلیق مکتبینده اینگیلیس دیلی معلم‌لیگی ائتدیم. دوکتورا تزیم 1969-جو ایلده اینگیلتره‌ده اینگیلیس اولا‌راق نشر اولونان ایلک کیتابیمدی و "گنج تورک‌لر" آدینی داشیییردی. چالیشما‌لاریم سونراسیندا داوام ائتدی. هله داوام ائدیر. "
تاریخچی فیروز احمد، تورک قورتولوش ساواشی‌نین و تورک اینقیلاب‌لاری‌نین سؤمورگه‌جیلیگه قارشی بیر اعتراض حرکتی اولدوغونو و 3. دونیا اؤلکه‌لری دئییلن اؤلکه‌لردکی موستقیل‌لیک حرکت‌لرینده اهمیت‌لی تأثیر پایی اولدوغونو ایفاده ائدیر و علاوه ائدیر:
"1918-جی ایلده بیرینجی دونیا ساواشی سونا چاتدیغیندا دونیانین بؤیوک حیسه‌سی سؤمورگه‌لشدیریلمیشدی. هیندیستان و پاکیستانی دا ایچینه آلان بؤیوک بیر قاره حیسه‌سی، تامامیله گونئی- دوغو آسیا، عثمانلی ایمپراتورلوغونون پارچاسی اولان، لاکین اینگیلتره و فرانسانین مانداسی آلتینا آلماغا قرارلی اولدوق‌لاری یاخین شرق همیشه بئله ایدی. اما 1905دن سونرا، یعنی روسیانین ژاپون قارشی‌سیندا مغلوب اولماسی اوزرینه، سؤمورگه‌جیلیگه قارشی بیر حرکت باشلادی. بو حرکتین یاییلدیغینی 1. دونیا ساواشی اثناسیندا بئله گؤره بیلیریک. اما مصطفی کمال و کمالیستلرله بیرلیکده بو حرکت باشقا اؤلکه‌لر اوچون بیر مودئله چئوریلدی. مسلن هیندیستاندا ... تورکیه‌ده اولان‌لارین هیندیستاندا اولا بیله‌جک‌لر باخیمین‌دان چوخ اومید وئریجی ساییلدیغینی قطعی‌لیکله بیلیرم. هیندیستاندا بیر اینقیلابا، بیر قیاما چوخ یاخلاشیلمیشدی. اما هیندیستاندا یایقین اولان سبب‌لر اوزون‌دن بو اولمادی.
کمالیزم باشاریلی اولونجا بو یول 2. دونیا ساواشی سونراسیندا 3. دونیا دئییلن اؤلکه‌لر اوچون بیر نوع مودئل اولدو. هیندیستاندا، عرب دونیاسیندا بیر چوخ اوشاغا مصطفی کمال آدی وئریلدی. مصطفی کمال و گیریشیب باجاردیغی حرکت بیر اسین قایناغی اولدو. راوف اوربای و هالیده ائدیپ کیمی اینسانلار 1930-جو ایللرده هیندیستانا گلدی‌لر و یئنی جمهوریت سببیله بؤیوک بیر جوشغویلا قارشیلاندی‌لار. جمهوریت معاصیرلشمه، لائیک، حتی ایقتیصاد بوجاقلاریندان بیر اینکیشاف رئال‌لاش‌دیرماق اوچون دولتین ایقتیصاد ساحه‌سینه قاتیلماسی معناسیندا یئنی نوع بیر مودئل میدانا گتیردی. منجه بو، شوبهه‌سیز بیر چوخ باشقا حرکتین اورتایا چیخدیغی 2. دونیا ساواشی سونراسینا قدر سوردو. مسلن میصیرده ناصر، انور سادات همیشه، ایزلمک ایستدیک‌لری مودئل اولا‌راق تورکیه‌یه باخدی‌لار.
------
عثمانلی و تورکیه تاریخی متخصصی اولان تاریخچی فیروز احمد، تورک اینقیلابی‌نین قادین‌لارین اؤزگورلشمسی باخیمین‌دان دا گئری قالمیش اؤلکه‌لر اوچون بیر دؤنوش نقطه‌سینی تمثیل ائتدیگینی سؤیله‌ییر:
"اصلینده بو حرکت 2. حکومت دؤورونده باشلادی. قادین‌لار گونده‌لیک حیاتدا اهمیت‌لی رول آلمادیقجا اؤلکه‌نین، ایمپراتورلوغون ایره‌لیله‌یه گؤروشو چوخ تئز دئییلدی. ساواش ایچینده قادین‌لارین جمعیت‌دکی رولو دا آرتدی. بو اونسوز دا قاچینیلماز ایدی. چونکی عثمانلی ایمپراتورلوغونون اها‌لی‌سی تورپاق‌لاری‌نین گئنیش‌لیگینه نیسبتله چوخ آزدی. کیشی‌لر ساواشا گئدینجه چؤل ساحه‌لرده ده شهرلرده ده قادین‌لارا ایشه گئتمک ضروری اولدو. بو، میللی موباریزه ایللرینده ده سوردو.
بو ساواش اثناسیندا دا قادین‌لار سون درجه اهمیت‌لی رول اوینادی‌لار. او زامان آتاتورک قادین‌لارین تام مناسییلا آزادلاشماق لازیم اولدوغونو گؤردو. بو مدت جمهوریت دؤورونده ده داوام ائتدی. قادین‌لار ایش حیاتینا گیردی. چونکی 1930-جو ایلده بئله مسلن؛ مالاتیا کیمی یئرلردکی فابریک‌لر اوچون کافی امک تاپماق بیر پروبلم ایدی. بو فابریک‌لرین مودیرلری قادین‌لارین ایشتیراکینی ایستییردی‌لر. بئله‌جه چوخ بؤیوک بیر تشویقی اولدو.
آیریجا شوبهه‌سیز 1935ده قادین‌لارین میللت وکی‌لی سئچمه و سئچیلمه حاق‌لارینا قوووشما‌لاری، تورکیه بؤیوک میللت مجلیسینه سئچیلمه‌لری گرچک‌لشدی. بو باخیم‌دان کیمی اوروپا اؤلکه‌لرین‌دن ده اؤنده ایدی تورکیه. بو یولدا اولدوقجا سرعت‌لی ایره‌لیله‌دی. بو گون ده مسلن، شهرلرده دوکتور، وکیل کیمی آزاد پئشه صاحب‌لری آراسیندا قادین‌لارین نیسبتی بیر چوخ غرب اؤلکه‌ده اولدوغون‌دان داها یوکسک. جمهوریت بو اینکیشافین سرعتینی آرتیردی و قادین‌لارین موستقیل‌لیگی اهمیت‌لی رول اوینادی. شوبهه‌سیز کی، بو پروسه‌سی تاماملامیش دئییل و ایندیکی واختدا دا داوام ائتمکده دیر.
آتاتورک چوخ بؤیوک بیر سیاست اویغولاماجیسییدی. "
------
سئوگی‌لی آتاتورک دوست‌لاری، سؤزون گوجونو ایتیردیگی یئردییک ... داها نه دئییله بیلر کی ...
گله‌جک هفته یئنه آین ای ساعاتدا عینی سئوگیده گؤروشمک دیلییله اسن قالین ...
