بو پروقرامدا آوراسیا گوندمینین نبضینی توتاجاغیق(34)
خزر بؤلگه‌سی دونیا کربون یاتاق‌لاری باخیمین‌دان نفت و انرژی قایناق‌لاری و دیگر طبیعی قایناق‌لار باخیمین‌دان، دونیانین ان اهمیت‌لی اوره تیم مرکزلریندن بیری‌دیر
سلام حؤرمت‌لی اوخویوچولار.
بو گون سیزلرله خزردن قارا دنیزه ایستراتژیک بیر سفر ائده‌جگیک.
خزر دنیزی اقتصادی و بیولوژی رزرو‌لاری‌نین اهمیتی باخیمین‌دان دونیا‌داکی دنیزلر آراسیندا ایمتیازلی بیر موقیته صاحب.
پروقرامیمیزدا اولوسلار آراسی قارا دنیز خزر امکداش‌لیق وقفی باشقانی ایستانبول میللت وکیلی حؤرمت‌لی دوکتور اسماعیل صافینی آغیرلایاجاغیز.
-------------------------------
-قوناغیمز قارا دنیز خزر امکداش‌لیق وقفی باشقانی ایستانبول میللت وکیلی حؤرمت‌لی دوکتور اسماعیل صافی. حؤرمت‌لی صافی، قارا دنیز خزر امکداش‌لیق فوندو هانسی احتیاج‌دان دوغدو و نه جور فعالیت‌لر ائدیر؟
طبیعی، وقفین قورولوشو نیه چوخ اهمیت‌لی؟ اونو اصلینده سیز ایستیفاده ایلک جمله‌ده اونونو ایشاره‌سینی وئردینیز. خزر بؤلگه‌سی دونیا کربون یاتاق‌لاری باخیمین‌دان نفت و انرژی قایناق‌لاری و دیگر طبیعی قایناق‌لار باخیمین‌دان، دونیانین ان اهمیت‌لی اوره تیم مرکزلریندن بیری‌دیر. بلکه بیرینجی‌سی دئییل اما اولمازسا ایکینجی‌سی‌دیر بو خزر بؤلگه‌سی.
تاریخ بویونجا بیر چوخ مدنیتین قورولدوغو یئرلشدیگی بیر بؤلگه‌دیر. و یا بوتون دونیانین تاریخی‌نین گئدیشاتینی شکیللن‌دیریلن قوملار کؤچونون ده قایناغی بوراسی‌دیر.
یعنی دونیا تاریخینه هم او باخیم‌دان هم اقتصادی هم ده سوسیولوژی تاریخینه باخدیغیمیز زامان خزر بؤلگه‌سی حقیقتن دونیانین ان اهمیت‌لی بؤلگه‌لرین‌دن بیری‌دیر. کی، بیر چوخ ایستراتژیستلر، دونیانین مرکزی‌نین بو بؤلگه اولدوغونو، خزر بؤلگه‌سی اولدوغونو، آنا قاره‌‌نین مرکزی‌نین بو بؤلگه اولدوغونو، دونیایا حؤکم و یا دونیادا آغیرلیق قویمانین ان اهمیت‌لی بیرینجی آیاغی‌نین بو بؤلگه اولدوغونو ادعا ائدن بیلدیگینیز کیمی گؤروش‌لر واردیر. ایندی بورادا چیخاریلان بو قایناق‌لارین، دونیا بازارینا چیخیش نقطه‌سی و یا یالنیز مال و اوره تیمین دئییل، عینی زاماندا بشری قایناق‌لارین دونیایا آچیلماسیندا، ان اهمیت‌لی یول آنادولو، قارا دنیز، بیزیم یاشادیغیمیز بو اؤلکه‌میزین یاشادیغی بو جوغرافیا‌دیر. او باخیم‌دان بو ایکی جوغرافیانین اصلینده آیری ایکی جوغرافیا دئییل، منه گؤره بورا آرتیق عینی یئر گؤزویله باخمامیز لازیم. یعنی فرق‌لی ایکی آیری جوغرافیا دئییل تک جوغرافیا اولا‌راق باخمامیز لازیم.
بونون اوچون نه ائتمک لازیم‌دیر؟
او زامان بونون اوچون خزر بؤلگسیله قره‌دنیز بؤلگه‌سی آراسیندا بیر امکداش‌لیق هم اقتصادی اولا‌راق، هم اجتماعی-سیاسی، مدنی اولا‌راق بورادا بیر امکداش‌لیق مکانیزمی قورماق لازیم‌دیر. ایندی دولت‌لر باخیمین‌دان باخدیغیمیز زامان بونون یول‌لاری معین، اصول‌لاری معین. دولت‌لر علاقه‌لرینی اؤلکه‌لر آراسی و یا بؤلگه‌لر آراسی علاقه‌لرینی دولت کانالییلا، رسمی کانال‌لارلا قورارلار، ایجرا. یعنی بو کانال اولمازسا اولماز بیرینجی کانال‌دیر. لاکین تک کانال دئییل. و چوخ کافی بیر کانال دا دئییل. بونون یانیندا شوبهه‌سیز و شوبهه‌سیز اؤلکه‌لرین و خالق‌لارین ایکینجی کانال‌لار دئدیگیمیز وطنداش کانال‌لاری قورماسی لازیم‌دیر. اساساً توپلوملارین او اینجه دامارلارینا ائنن و توپلوم‌لاری اصل تأثیر کانال دا بودور. بو کانال‌لاری قورما‌دان دیگر رسمی کانال‌لارلا یالنیز بیر یئره قدر قابیق بیر سیرا ایشلر ائدرسینیز. و درین‌لره نفوذ ائده بیلمزسینیز.
بیزیم اولوسلار آراسی قرا دنیز خزر وقفی‌نین قورولوش مقصدی بودور. بیز بو بؤلگه‌ده بیر اینتقراسیون ایستییریک. یعنی خزر بؤلگسیله قره دنیز بؤلگه‌سی آراسیندا هم اقتصادی اولا‌راق هم ده مدنی و اجتماعی بوجاق‌لاردان بیزیم بیر اینتقراسیونا و درین بیر امکداشلیغا گئتمه‌میز لازیم‌دیر. بونو رسمی کانال‌لار ائدیر، ائده‌جک‌لر.
بو اونلارین وظیفه‌سی اما ایکینجیل اولا‌راق بیز بونون سیویل تشکیلات‌لاری اوزرین‌دن ائدجگیک. قره دنیز خزر وقفی بو مقصدله قورولدو، اما من طبیعی بیر دؤور بو فوندون تورکیه آیاغینی اداره ائتدیم. کی؛ بو وقف، 12 اؤلکه ایدی اما ایندی سون دؤورده اؤلکه سایسی آرتدی، 22 اؤلکه‌ده نماینده‌لیک‌لری وار دیرکتورلوکلری وار. سون عمومی قورولوندا دا فوندون عمومی باشقان‌لیغینا سئچیلدیم. وقفین ایشلرینی حقیقتن چوخ اهمیت وئریرم. بونون هم اؤلکه‌میزه، هم ده ایکیطرف‌لی علاقه‌لرده بؤلگه‌سل باریش و امکداشلیغا چوخ بؤیوک دستک تامین ائده‌جک بیر قورولوش اولدوغونا اینانیرام.
----------------------
حؤرمت‌لی صافیه چوخ تشککور ائدیریک و پروقرامی قورتاریریق.
هامینیزا ساغلام‌لیق‌لاری دیلییریک.
