طرح انتقال گاز تاپی؛ افق توسعه افغانستان

کار عملی پروژه خط لوله گاز ترکمنستان-افغانستان- پاکستان-هند (TAPI)، بخشی جدایی ناپذیر از حوزه انرژی جهانی و ارتباط تاریخی که می تواند یکپارچگی اقتصادی در منطقه جنوب و آسیای مرکزی ایجاد کند، فردا جمعه 23 فوریه با حضور روسای جمهور و مقامات ارشد چهار کشور عضو «تاپی»، در ولایت هرات در غرب افغانستان آغاز خواهد شد. فرصتی قابل توجه که برای تأمین امنیت، انرژی و صلح در منطقه خواهد بود.

به گزارش خلیل سلحشور خبرنگار خبرگزاری آناتولی «تاپی» واژه ترکیبی از حروف نخست نام لاتین کشورهای عضو این طرح منطقه ای است که در اجرای طرح انتقال گاز طبیعی از مبدا ترکمنستان و با عبور از افغانستان و پاکستان به مقصد هندوستان مشارکت دارند. این طرح با هدف ایجاد ظرفیت‌های بالقوه فراگیر در تطبیق اهداف مهم برای کاهش کسری بودجه هند، پاکستان و افغانستان ایجاد شده و انتظار می رود طرح فوق تا سال 2020 میلادی تکمیل شده و سالانه 33 میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند منتقل شود.

عملیات تأمین مالی خط لوله گاز «تاپی» که طول آن مجموعا 1814 کیلومتر بوده که 214 کیلومتر آن در ترکمنستان، 774 کیلومتر در افغانستان و 826 کیلومتر در پاکستان است، توسط بانک توسطه آسیا صورت می‌گیرد. این خط لوله از میدان گاز گالکینیش در ترکمنستان آغاز و با عبور از بزرگراه هرات-کندهار افغانستان و سپس از طریق کویته و مولتان در پاکستان به شهر «فازیلکا» هند در مجاورت پاکستان متصل می‌شود.

آغاز کار تاپی در افغانستان می‌تواند چشم انداز دیروز را به واقعیت تبدیل کند تا رفاه و مهمتر از آن صلح و ثبات را در این کشور جنگ زده به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر چشم انداز منطقه آسیای جنوبی در استقبال از تاپی بسیار مهم است، زیرا این پروژه راه های همکاری اقتصادی و فرصت های تجاری و ترانزیت منطقه ای را گسترش می دهد.

در همین زمینه باید خاطرنشان کرد این طرح با توجه به روابط ژئواستراتژیکی بین افغانستان-پاکستان، پاکستان-هند و سایر چالش های سیاسی و امنیتی؛ افق های معیشتی پایدار را در منطقه به وجود آورده و تلاش های فراوانی که کشورها انجام می دهند مزایای بلند مدت را برای آسیای جنوبی، آسیای مرکزی و فراتر از آن به ارمغان خواهند آورد.

با این حال گفته می شود این پروژه بزرگترین و مهمترین طرح اقتصادی منطقه‌ای است که سهم افغانستان در سه دوره زمانی 10 ساله به 3 میلیارد مکعب گاز مایع می‌رسد. همچنین این پروژه اهمیت بسیار زیادی برای رشد و شکل دادن به مدل اقتصادی استراتژیک افغانستان که با مشکلات حمل و نقل دریایی مواجه است، دارد.

طرح خط لوله گاز تاپی نخستین بار توسط پاکستان و ترکمنستان در سال 1990 به تصویب رسید که توسط ایالات متحده آمریکا پشتیبانی شده و بعد از آن توسط رژیم طالبان در افغانستان پذیرفته شد. از زمان آغاز پروژه در سال های 1990، مهمترین عامل تضعیف پیشرفت احداث خط لوله تاپی، ناامنی، درگیری و بی ثباتی در افغانستان بوده است.

محمد آصف رحیمی، والی هرات در یک نشست مطبوعاتی از آمادگی همه جانبه این ولایت برای میزبانی از مراسم آغاز این پروژه منطقه ای در خاک کشورش خبر داده و اظهار داشت: امنیت طرح تاپی از سوی دولت تامین و در سطوح دیگر امنیتی مانند ابعاد اقتصادی، حقوقی و حفاظتی نیز این ضمانت توسط همه بهره برداران از آن، تایید شده است. برای میزبانی از میهمانان داخلی و خارجی، تدابیر لازم اتخاذ شده است.

همچنین شهرداری هرات نیز جاده ها و مکان برگزاری آیین آغاز عملیات احداث طرح انتقال گاز تاپی را تزئین و بهسازی کرده و نهادهای دولتی، غیردولتی و شمار زیادی از مردم این شهر مراسم ویژه ای را برای استقبال از این طرح در هرات برگزار کرده اند. حتی طالبان مسلح روز یکشنبه گذشته طی اعلامیه ای از این طرح حمایت کرده و آن را یک "روند ملی و عام المنفعه" خواند.

ولایت هرات میزبان پروژۀ تاپی است که به عنوان قطب اقتصادی افغانستان شناخته شده و سهم بارزی در معادلات اقتصادی این کشور داشته و با آغاز این طرح وارد فاز جدیدی از معادلات اقتصادی خواهد شد.

در کنار آن، با آغاز کار عملی خط لوله انتقال گاز طبیعی ترکمنستان به کشورهای عضو این طرح، برای شمار زیادی از مردم افغانستان زمینه اشتغال فراهم می شود که خود می تواند در کاهش آمار بیکاری، برقراری امنیت و آرامش نسبی در این کشور نقش اساسی داشته باشد. از سوی دیگر یکی از اهداف مهم طرح تاپی ایجاد کریدور اقتصادی میان چهار کشور عضو نیز محسوب می شود.

دولت افغانستان نیز به نقش ارزشمند مردم در تامین امنیت پروژه تاپی تاکید کرده است. در کنار آن، نقش روستانشینانی که این پروژه از آنجا عبور می کند، سازنده و موثر خواهد بود.

افغانستان برای تامین امنیت و حفاظت از روند احداث این پروژه حدود 12000 پرسنل نظامی را بسیج کرده است. به رغم اینکه تنش‌ها و اختلافات سیاسی و نظامی زیادی میان افغانستان-پاکستان و پاکستان-هند همواره وجود داشته اما همکاری و ادغام منطقه‌ای عامل مهمی برای اثبات متحد واقعی خواهد بود. انتظار می رود پاکستان نیز نیازهای امنیت انرژی خود را اولویت بندی و درک کند و گامی مثبت در جهت توسعه نه تنها کشورهای منطقه، بلکه مردم کشورش بردارد و همچنین در همبستگی با افغانستان در مبارزه با تروریسم تلاش کند.

از سوی دیگر پیش بینی می شود با پیوستن پاکستان و هند از طریق طرح انتقال گاز طبیعی تاپی، تنش های سیاسی هند، پاکستان و افغانستان پس از چندین دهه برطرف شود. نقش افغانستان مهم است، زیرا خط لوله بیشتر از طریق خاک این کشور عبور می کند.

گفتنی است افزایش حوادث تروریستی مرگبار و ادامه درگیری‌ها در سال های اخیر در افغانستان که در پی آن شمار زیادی غیرنظامی جان خود را از دست داده اند، نه تنها این کشور را به عقب رانده بلکه امنیت و ثبات را نیز به شدت تحت تاثیر سوء قرار داده است. با این وجود، جامعه بین المللی در ایجاد صلح در افغانستان با اجرای پروژه های توسعه ای مانند تاپی نقش مهمی را ایفا و به حیات اقتصادی منطقه کمک می کند.