تحلیل سیاسی سفر اردوغان به فرانسه

تورکیه با بهره گیری از اختلافات موجود در جهان غرب در جستجوی تاسیس شبکه های جدید می باشد و با اولویت دادن به منافع خود گامهای مهمی را برمی دارد که باعث قدرتمند تر شدن تورکیه در مقابل کشورهایی نظیر ایالات متحده و آلمان میشود

در مرحله گذری هستیم که طی آن سیستم جهان مبتنی بر غرب گام به گام در حال سقوط است، اما هنوز به جای آن سیستم جدیدی جایگزین نشده است. مرحله ایکه جریان دارد، منعکس کننده آشوب در نظم و روابط بین المللی است. که حاوی چالش ها و نیز فرصت های بزرگی برای تورکیه میباشد. سیاست خارجی تورکیه با انجام مانورهایی خاص سعی در تطبیق خود بااین دوره گذر دارد. در سال های اخیر تورکیه در حالی که از یک سو سعی دارد تا با قدرت هایی نظیر روسیه که در حال رشد و توسعه هستند ارتباط برقرار کند از سوی دیگر نیز سعی می کند تا از اختلافات و جدایی های موجود در جهان غرب بیشترین بهره برداری را بعمل آورد. به ویژه در دوره ای که روابط تورکیه با ایالات متحده آمریکا دچار تنش شده است، شاهد هستیم که تورکیه سعی دارد تا در تعاملات خود با کشورهایی مانند فرانسه و انگلستان شرایط و روابط ویژه خود را تعریف و تعیین نماید.

در این چارچوب، سفر اخیر رجب طیب اردوغان رییس جمهور تورکیه به فرانسه از اهمیت خاصی برخوردار است. در جریان این سفر در روابط تورکیه با اتحادیه اروپا و نیز همکاری تورکیه با این اتحادیه در صنایع دفاعی شاهد تحولات بسیار مهمی بودیم.

در سال های اخیر روند عضویت تورکیه در اتحادیه اروپا، به ویژه به دلیل موضع طرف گیرانه آلمان در جریان برگزاری رفراندوم در تورکیه، متوقف شده بود. هر چند درخواست پارلمان اتحادیه اروپا مبنی بر متوقف کردن روند عضویت تورکیه از سوی شورای این اتحادیه مورد قبول قرار نگرفت، اما به عنوان یک شاخص مهم مطرح گردید. ماکرون اظهار داشت که در روند عضویت تورکیه در اتحادیه اروپا باید به دورویی ها پایان داده شود و به جای عضویت کامل، گزینه شراکت در اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار گیرد. به طور خلاصه، اتحادیه اروپا که پس از کودتای 15 جولای فتو با بهانه قرار دادن دستگیری چند کودتاگر به روابط خود با تورکیه آسیب رساند، اکنون سعی دارد از طریق فرانسه که در مقایسه با آلمان ابراز علاقه بیشتری به تورکیه می کند، فرمول همکاری جدید را مطرح کند. اتحادیه اروپا که بدلیل جریان های راست افراطی، بحران های اقتصادی و خروج انگلستان از اتحادیه اروپا با مشکلات بسیاری رودرروست، اکنون سعی دارد از طریق تورکیه و انگلستان فرمول های جدید همکاری را گسترش دهد. زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان اظهار داشته است که مدل انگلستان می تواند گزینه ای در مورد تورکیه تشکیل دهد.

از سوی دیگر از نظر تورکیه دو عامل اصلی نیز وجود دارد که سبب اهمیت سفر فرانسه می شود. مورد اول، تنوع بخشیدن به اتحادهای سیاسی و دومی افزایش همکاریها در صنایع دفاعی.

روابط بین دو کشور تورکیه و ایالات متحده آمریکا که به دلیل عناصر پ ک ک / ی پ گ دچار تنش شده است، پس از اعلام بیت المقدس بعنوان پایتخت اسرائیل به طور کامل متشنج شد. به خصوص اتخاذ یک تصمیم تاریخی در سازمان ملل متحد و علیه ایالات متحده آمریکا به رهبری تورکیه به افزایش بیشتر تنش بین طرفین منجر گردید. درست زمانی که روابط تورکیه با آمریکا دچار تنش شده بود، تورکیه در سیاست خارجی خود گامهایی را در جهت تنوع بخشیدن به ارتباطاتش در جهان غرب برداشت. در دوره ای که روابط با هلند و آلمان دچار تیرگی شده است، تورکیه سعی دارد با تاسیس روابط جدید و بهتر با انگلستان و فرانسه بین بازیگران بین المللی موازنه ای را ایجاد کرده و منافع ملی خود را به حداکثر برساند. با تصمیم انگلستان برای خروج از اتحادیه اروپا، فرانسه و آلمان از جایگاهی بهتر و قویتر نزد اتحادیه اروپا برخوردار شدند، بنابراین تورکیه با تاسیس روابط محکم تر با فرانسه که در مقایسه با آلمان از موضع عقلانی تر پیروی می کند، سعی در تحکیم روابط خود با اتحادیه اروپا دارد. از نظر تورکیه، ارتباط با فرانسه می تواند جایگزینی برای آلمان باشد که در دوره های اخیر از موضعی منفی علیه تورکیه پیروی می کند.

یکی دیگر از ابعاد مهم سفر به فرانسه افزایش همکاریها در صنایع دفاعی است. در جریان این سفر توافق‌نامه پروژه ساخت تجهیزات دفاع راکتی و هوایی دوربرد میان شرکت یوروسام و معاونت صنایع دفاعی تورکیه با حضور رجب طیب اردوغان و امانوئل ماکرون، روسای جمهور تورکیه و فرانسه در پاریس امضا شد که از اهمیت زیادی نزد تورکیه برخوردار است. تورکیه که خرید سیستم دفاع هوایی و راکتیS-400  از روسیه را به اتمام رسانده است، در عین حال در تلاش است تا سیستم هوایی و راکتی جداگانه ای را با متحدان خود در ناتو توسعه دهد. بدین ترتیب تورکیه با هدف حفاظت از حریم هوایی خود از طریق سیستم های مختلف و متعدد، اقدامات احتیاطی را در برابر خطرات احتمالی آینده اتخاذ می کند.

در سال های اخیر تورکیه با اجرایی کردن پروژه های مهم در صنایع دفاع، سعی دارد با ایجاد تنوع در سیاست خارجی این امر را به صنایع دفاعی نیز منتقل نماید. همکاری طولانی مدت با آلمان و ایالات متحده آمریکا در صنایع دفاعی سبب شد تا این امر به ابزاری در جهت اعمال فشار سیاسی علیه تورکیه تبدیل شود، بنابراین توسعه همکاریها با کشورهایی نظیر انگلستان، فرانسه، روسیه، اوکراین و پاکستان هم باعث تنوع همکاریها در صنایع دفاعی می گردد و هم در بلند مدت با تقویت صنایع دفاع ملی از وابستگی کشور به خارج در این زمینه می کاهد.

علاوه بر مواری که در فوق شمرده شد، در جریان دیدار رجب طیب اردوغان رئیس جمهور تورکیه از فرانسه، موافقتنامه های مهم دیگری نیز به امضا رسید که از مهمترین اینها می توان به توافق حاصله بین شرکت اگزیم بانک تورکیه و بی‌پی‌آی فرانس آسورانس اکسپورت  ‌و نیز  یادداشت تفاهم امضا شده بین شرکت هوایی تورکیش ایرلاینز و شرکت ایرباس اس آ اس اشاره کرد.

در نهایت می توان گفت که تورکیه با بهره گیری از اختلافات موجود در جهان غرب در جستجوی تاسیس شبکه های جدید می باشد و با اولویت دادن به منافع خود گامهای مهمی را برمی دارد که باعث قدرتمند تر شدن تورکیه در مقابل کشورهایی نظیر ایالات متحده و آلمان می شود.