تبصره ای بر آجندای روز- آغاز مجدد دوره شراکت راهبردی در روابط تورکیه و مصر

تورکیه و مصر وارد دوره‌ای شده‌اند که طی آن روابط، دوباره به یک مشارکت استراتژیک تبدیل شده است. اراده جدیدی درهردوکشور وجود دارد که به جای تضاد، منافع مشترک را هدف قرار میدهد. در حالی که چالش‌های منطقوی ومشکلات داخلی اساس را تشکیل می‌دهند، دلایل قانع‌کننده جدی، به‌ویژه برای مصر، وجود دارد که روابط خود با تورکیه را به مسیراصلی بازگرداند. مصردربسیاری از زمینه‌ها بحران بزرگی سپری می‌کند.

پس از کودتای نظامی در مصر، عبدالفتاح الاسیسی رژیم جدیدی را به عنوان رئیس جمهور تاسیس کرد و در واقع این سیستم که امروز نیز ادامه دارد نشان دهنده بازگشت به دوران قبل از انقلاب در مصر است. سیستمی که تحت سلطه مراکزمختلف بوروکراتیک قدرت، مانند نخبگان نظامی وتاحدی بوروکراسی قضایی است. در حالی که سیستم سیاسی با وجود بعضی مشکلات همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد، میتوان گفت که انسداد واقعی مبتنی بر اقتصاد است.

اقتصاد مصردریک بحران بزرگ قرار دارد. در حالی که این کشور کسری تجارت خارجی زیادی دارد، در دولت سیسی قرضه ای خارجی 160 میلیارد دالری تشکیل یافت. ذخایر بانک مرکزی با معامله پایاپای (ارز) خارج ازکشور حفظ میشود، اما در تامین مالی قرضه ‌های خارجی مشکل زیادی وجود دارد. مصر با صندوق بین‌المللی پول توافق‌نامه‌ای امضا کرده و اکنون پس از ارجنتاین دومین کشور مقروض به این صندوق است. صندوق بین‌المللی پول شرایط سختی را برای یک قرضه ای جدید تعیین می‌کند. به ویژه خواسته‌هایی برای پایان تدریجی حاکمیت اردو دراقتصاد، کاهش ارزش لیره ای مصر و خصوصی‌سازی از جمله بخش‌های استراتژیک دارد. به نظرمیرسد سیستم موجود چندان مایل به تحقق این خواسته‌ها نیست. قرضه ‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس به پایان رسیده و امکان ورود منابع جدید وجود ندارد. باز هم همانطور که سیسی اخیراً اعلام کرد، حداقل نیمی از درآمد سالانه 10 میلیارد دالری کانال سوئز به دلیل حملات حوثی‌ها از بین می‌رود. از آنجایی که قدرت خرید مردم عادی مصر روز به روز کاهش می‌یابد، بازار سیاه گاهگاهی برای اولیه‌ترین نیازها پدیدار می‌شود. لیره ای مصر نیز دارای دو نرخ جداگانه است: بازاررسمی وبازارخیابانی. ارزش لیره مصردرخیابان حدود 50 فیصد کمتر است.

خطرات جیئوپولیتیکی جدی نیز وجود دارد. جنگ داخلی در سودان بر اقتصاد مصر تأثیر منفی می‌گذارد. موج پناهندگان شکل می‌گیرد. بحران سد رنسانس با اتیوپیا امنیت تامین آب مصر را تهدید میکند. شکاف سیاسی ونظامی درلیبیا به منافع مصر آسیب می‌رساند. اما تهدید فوری واقعی ازغزه ناشی می‌شود. هدف اصلی ازکشتارهای غیرانسانی اسرائیل درغزه خالی کردن منطقه ازسکنه و تبعید مردم غزه به شبه جزیره سینا درمصراست. این وضعیت به تمام معنا تهدید بزرگی برای امنیت ملی مصر محسوب می‌شود.

بنابراین، اگرچه مشارکت راهبردی تورکیه و مصر برای هر دو کشور مهم و ارزشمند است، اما برای مصریک جریان ضروری ‌تر تلقی می‌شود. مصر می‌تواند از شراکت با تورکیه در برابر تهدیدات اقتصادی و جیئوپولیتیکی منافع جدی کسب کند.

نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه