تبصره ای برآجندای امروز تورکیه و جهان- حملات تهاجمی اسرائیل وتغییرشکل جیوپولیتیک درخاورمیانه

تهاجم مداوم اسرائیل به غزه که منجر به کشته شدن بیش از 8000 نفر شده است، این پتانسیل را دارد که یک نقطه عطف بزرگ در جیوپولیتیک خاورمیانه بمیان بیاورد. حمله زمینی اسرائیل مجموعه‌ای از پویایی‌ها را آشکار کرده است که نشان می‌دهد درگیری بین اسرائیل و حماس فراتر از غزه خواهد بود. از نظر تاریخی، این درگیری‌ها از یک الگوی آشنا پیروی می‌کنند: حماس به اسرائیل حمله می‌کند، حملات هوایی اسرائیل به غزه، آتش‌بس به دست می‌آید و بازگشت به وضعیت موجود حاصل می‌شود. با این حال، رویدادهای پس از 7 اکتوبر به شدت نشان دهنده انحراف از این مدل است، به طوری که اسرائیل احتمالاً به دنبال ایجاد حضور دائمی حداقل در بخش شمالی غزه و در نتیجه تغییر وضعیت موجود است.

بحران امنیتی ناشی از حملات در اسرائیل بیشتر به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن حماس عمیق تر شده است. تاخیر 24 ساعته اردوی اسرائیل در به دست گرفتن کنترل، عدم آمادگی آنها را آشکار کرد. علاوه بر این، عملیات 7 اکتوبر، اسرائیل را در معرض یک بحران امنیتی هستی شناختی عمیق قرار داد که تحمل آن بسیار دشوار است. در نتیجه، توانایی اسرائیل برای بازدارندگی بازیگران فلسطینی و منطقوی به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این نشان می‌دهد که اسرائیل می‌تواند دستخوش تغییر قابل توجهی درسیاست‌های امنیتی وتعاملات منطقوی خودشود که به طور بالقوه منجر به تغییرات بزرگ‌تری در خاورمیانه می‌شود.

همانطور یکه حاکان فیدان وزیر امور خارجه تورکیه در سفر خود به قطر تاکید کرد، این بحران امنیتی یامیتواند باحل مناقشه فلسطین به صلح منطقوی جدید منجرشودویا اینکه به یک درگیری منطقوی گسترده تر تبدیل شود. در حالی که صلح ممکن است در حال حاضر دور به نظر برسد، بی ثباتی منطقوی احتمالا افزایش خواهد یافت.

مسیری را که این روند طی میکند به موفقیت اسرائیل دردستیابی به هدف خود درخنثی سازی حماس و روشی که انتخاب میکند بستگی دارد. راه حل شامل عملیات زمینی اسرائیل علیه حماس و به دنبال آن اشغال شمال غزه و ایجاد یک اداره پس از اشغال است. با این حال، چالش های متعددی وجود دارد. زیرا هیچ طرح واقع بینانه ای در طرف اسرائیلی وجود ندارد. افزایش فشار آمریکا بر اسرائیل و مقاومت حماس در غزه ممکن است مانع این هدف شود. استفاده نامحدود اسرائیل از نیروی نظامی و روش های مجازات دسته جمعی انتقادهای بین المللی را برانگیخته است و گسترش عملیات زمینی امنیت و چالش های جدی را برای اسرائیل به همراه خواهد داشت.

امکان عملیات زمینی فراتر از اسرائیل و غزه، ایالات متحده و اسرائیل را محدود می کند. دخالت حزب‌الله لبنان در درگیری‌ها و هدف قرار دادن حضور نظامی آمریکا توسط گروه‌های شبه‌نظامی مختلف در سوریه و عراق می‌تواند آمریکا را وارد درگیری کند و دامنه آن را گسترش دهد.

تجاوز اسرائیل به غزه می تواند تنش ها را در جیوپولیتیک خاورمیانه افزایش دهد و به طور بالقوه به روند عادی سازی در حال انجام پایان دهدو یا متوقف کند. زمانی که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور تورکیه به شدت از اسرائیل انتقاد کرد، موضع تورکیه در قبال اسرائیل تغییرکرد. اردوغان همزمان تاکید کرد که تورکیه آماده انجام اقدامات مختلف است. با وجود مشارکت فعال تورکیه در دیپلماسی منطقوی با هدف حل و فصل مناقشه، واضح است که اسرائیل تا زمانی که به اهداف اعلام شده خود دست پیدا نکند، آتش بس نخواهد کرد. با توجه به این شرایط، منطقی است که بگوییم روند عادی سازی روابط بین اسرائیل و تورکیه حداقل به طور موقت متوقف شده است.

احتمال تشدید خصومت اسرائیل و ایران نیزمهم است. درحالی که ایالات متحده ازدرگیری مستقیم با ایران اجتناب کرده است، حملات به حضور نظامی ایالات متحده در عراق و سوریه توسط گروه های مورد حمایت ایران میتواند این موضع را تغییر دهد. اسرائیل ممکن است تلاش های خود را برای مقابله با نفوذ ایران به طورغیرمستقیم از طریق لبنان و سوریه تشدید کند. درکشورهای حوزه خلیج فارس، درک تنش زدایی با ایران رو به کاهش است و این نشان می دهد که انتظار نزدیکی خلیج فارس و ایران وجود دارد.

تجاوزات اسرائیل ممکن است بر مسئله فلسطین تأثیر بگذارد. دربرخورد امنیتی و سیاست خارجی اسرائیل پس از 7 اکتوبر، راه حل دو دولتی و مسئله فلسطین کنار ممکن است کنار گذاشته شود. این به حاشیه راندن می‌تواند اسرائیل را منزوی کرده، پیمان ابراهیم و اتحادهای منطقوی را بی‌اثر کند و تنش‌های اعراب و اسرائیل را دوباره شعله‌ورنماید. غفلت از مسئله فلسطین و کنار گذاشتن راه حل دو دولتی می تواند باعث رادیکال شدن منطقوی و پیامدهای بالقوه جهانی شود.

با توجه به این مخاطرات، بدیهی است که فضای امنیتی منطقوی خاورمیانه پس از 7 اکتوبر رقابتی تر خواهد شد. عملیات زمینی مستمر اسرائیل در غزه می تواند این فضای رقابتی را به فضایی تقابلی تبدیل کند و امنیت و ثبات اسرائیل را با چالش هایی مواجه بسازد. غیرممکن است که اسرائیل در چنین فضای امنیتی احساس امنیت کند. آنچه باید انجام شود، اعلام فوری آتش بس است که تجاوز اسرائیل را محدود کند.

نویسنده: پروفیسور دکتور مراد یشیل تاش مدیر مرکز تحقیقات و ارزیابی های امنیتی تورکیه ستا