در حالی که ثبات در عراق برقرار نشده است، رویدادهای اجتماعی، تظاهرات و درگیری‌ها در ایران ادامه دارد. تنش در قفقاز، جنگ قره‌باغ و مسائل با یونان. تورکیه در سال 2022 با چالش‌های بزرگی روبرو شده  و در مقیاس وسیعی آنها را مدیریت کرد، اکنون سال 2023 در پیش است. باز هم تهدیدات بزرگی درمقابل مان قراردارد، ولی باید گفت که فرصت‌هایی نیز وجود دارد.

دربرنامه تبصره ای برآجندای روزاین هفته ای مان مطلبی داریم دراینمورد بقلم جان آجون عضو بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه ستا که تقدیم شما عزیزان مینماییم:

تورکیه به مبارزه درجهت  تبدیل شدن به یک کشور بزرگ دریک جغرافیای بسیار دشوارادامه می‌دهد. گویی درداخل حلقه آتش قراردارد، جنگ روسیه واوکراین ازیک سو، جنگ داخلی در سوریه و فروپاشی اتوریته دولت ازسوی دیگر، مسئله تروریزم و​​پناهندگان را ملزم میکند. درحالی که ثبات در عراق برقرار نشده است، حوادث اجتماعی، تظاهرات ودرگیری‌ها درایران ادامه دارد. تنش درقفقاز، جنگ قره‌باغ و موجودیت پرابلمها با یونان. تورکیه درسال 2022 با چالش‌های بزرگی روبروشده ودرمقیاس وسیعی آنها را مدیریت کردو اکنون سال 2023 در پیش است. باوجود بودن تهدیدهای بزرگ، فقط فرصت‌هایی نیز وجود دارد.

جغرافیا سرنوشت است. سرنوشت تورکیه نیز قرار گرفتن در جغرافیای دشواری‌ست که تقاطع اروپا و آسیا درآن جای گرفته وبا خاورمیانه تودرتواست. منطقه‌ای که میتوان آن را قلب جهان، مرکزمنابع انرژی جهانی وهمچنین پلی بین اروپا وآسیا نامید. طبیعتاً، این جغرافیا مرکز یک جنگ قدرت جهانی نیز هست، جغرافیایی که درآن قدرت‌های بزرگ درحال جنگ‌های نیابتی با قدرت‌های منطقه‌ای وبازیگران غیردولتی هستند. علی‌الخصوص پس ازحملات 11 سپتامبر، اشغال افغانستان وعراق توسط آمریکا، دینامیزم‌های منطقه کاملاً زیرورو شده است.  تأثیربهارعربی هنوزاحساس میشود، ما درمورد یک حوضه بی‌ثباتی بحث میکنیم که درآن سازمان‌های تروریستی مانند داعش و پ‌ک‌ک ظهوروتغذیه کردند. درحالی که تورکیه با همه این تغییرات دست و پنجه نرم میکند، اکنون باید با اثرات جیوپولیتیک ناشی از جنگ روسیه و اوکراین رودررو شود.

بله، مسئله تعیین‌کننده اصلی برای سال 2023 قطعاً جنگ روسیه و اوکراین خواهد بود. به نظر می‌رسد که جنگ طول کشیده وتأثیرآن بسیارزیاد خواهد بود. درحالی که کاهش درعرضه جهانی انرژی بر اساس تحریم‌های مورد اجرا علیه روسیه ادامه خواهد داشت، تصویر مشابهی در زمینه مواد غذایی و برخی کالاهای دیگر وجود دارد. می‌توان انتظارداشت که با سپری شدن ماه‌های زمستان جنگ تشدید یافته و طبیعتاً این وضعیت بر بسیاری از مناطق و موازنه‌های قدرت از قفقاز تا آسیای مرکزی و خاورمیانه تأثیرخواهد گذاشت. ما درمورد روندی صحبت میکنیم که شامل فرصت‌ها و تهدیدهای بزرگی برای تورکیه است. درنهایت موضع خود را که به عنوان راه سوم بیان میشود در سال 2023 حفظ خواهد کرد، اما مشخص است که تحت فشار مخاطبین غربی در مورد تحریم‌ها قرار خواهد گرفت. فقط، تورکیه با حفظ موقعیت متعادل خود بین اوکراین و روسیه، همچنان موقعیت کلیدی خود را به ویژه از نظر تامین انرژی و مواد غذایی جهانی، حفظ خواهد کرد. بازهم، انجام جهش‌های مهمی در جغرافیاهای نزدیک که روسیه باعث خلاء قدرت در آنها خواهد شد، مورد بحث خواهد بود. مسئله قره باغ، کریدور زنگه‌زور، اتصال گاز تورکمنستان از طریق بحیره ای خزر به تورکیه واقدامات احتمالی علیه سازمان تروریستی و تجزیه‌طلب پ‌ک‌ک/ی‌پ‌‌گ در سوریه به عنوان برخی از مسائل احتمالی پیش روی ما قرار دارد.

البته از نظر تورکیه، بغیرازجنگ روسیه واوکراین، چالش‌های برخاسته ازسوریه وعراق نیزوجود دارد. تمامیت ارضی این دوکشوربرای تورکیه بسیارمهم است. شاید بتوان گفت‌وگوهایی را در قالب سه جانبه میان تورکیه، روسیه ورژیم اسدآغازکرد، اما به نظرمیرسد این رژیم هنوزتمایلی به پاسخگویی به خواسته‌های تورکیه ندارد. برای همین، این احتمال وجود دارد که تورکیه مجبور به ادامه عملیات نظامی یکجانبه شود. درعراق نیزسال 2023 بسیارنامشخص است، نفوذ فزاینده ایران وافزایش ملی‌گرایی عراقی، پتانسیل درگیری دارد. بازهم پ‌ک‌ک/ ی‌پ‌گ در تلاش است تا از بی‌ثباتی هردوکشوراستفاده کند. در این زمینه، مبارزه با تروریزم یکی از مهمترین موضوعات دستورکارسال 2023 خواهد بود.

سال 2023 برای تورکیه سالی خواهد بود که در آن روند عادی‌سازی در خاورمیانه که در سال 2022 آغاز شد، قوی‌تر خواهد شد. علی‌الخصوص روندی که با امارات، اسرائیل و عربستان سعودی آغاز شده و ادامه دارد، با مصر نیز ادامه خواهد یافت. همه بازیگران ذیعلاقه در خاورمیانه مایل به خروج از معادله باخت-باخت هستند که این وضعیت فرصت‌های بزرگی برای تورکیه ایجاد می‌کند.

نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه