عملکردهای غیرقانونی یونان دربحیره ای اژه وخواست اینکشوردرزمینه انتقال سیاست‌های تجاوز گرانه به مدیترانه شرقی، روند تنش را آغاز کرده است

ارزیابیهایی داریم از پروفیسور دکتور مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی؛ اقتصادی و اجتماعی تورکیه موسوم به SETA در این زمینه که تقدیم شما عزیزان مینمایم:

پیام‌های رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور تورکیه در جریان تطبیقات نظامی  ایفس  2022 که هفته گذشته برگزار شد و دعوت ایشان از یونان برای متوقف کردن تسلیح جزایر غیرنظامی، نشان می‌دهد که این موضوع از نظر تورکیه حائز اهمیت بوده و موضع آشکاری اتخاذ خواهد شد. این روند به اندازه‌ای که تنش جدیدی در روابط تورکیه و یونان را منعکس می‌کند، نقطه عطفی نیز تشکیل می‌دهد.

هیچ دلیلی برای تبدیل موضوع تسلیح جزایر به ماده اصلی دستورکار وجود نداشته و این روند به تدریج شکل گرفته است. در اصل عملکردهای غیرقانونی یونان در بحیره ای  اژه و خواست این کشور در زمینه انتقال سیاست‌های حریصانه تجاوز گر به مدیترانه شرقی، این روند را تحریک کرده است.

جهش‌های جدید آتن در مدیترانه شرقی با استفاده از شرایط موجود و حرکت در یک جبهه گسترده ضدتورکیه، با واکنش آشکارانقره مواجه شده و در نتیجه ایجاد تنش در سال 2020، یونان مجبور به عقب‌نشینی شد. تورکیه در این روند، نخست با انتقال پیام‌های ناوتکس به بحیره ای  اژه که در شرق مدیترانه آغاز شده بود، به نقض موقعیت غیرنظامی جزایر تاکید کرده و مطرح کردن این موضوع در سطح دیپلماتیک را آغاز نمود.

دو عامل در اوج گرفتن مسئله و تبدیل آن به دستورکار اصلی مؤثر است. اولین عامل را برداشتن گام‌های تهاجمی پی در پی اخیر توسط یونان تشکیل داد. بطوریکه یونان از یک سو با فرانسه پیمان دفاعی عقد کرده و ضمن نامحدود کردن مدت قرارداد نظامی با آمریکا پایگاه نظامی متعددی به این کشور اختصاص داد. از سوی دیگر نیز سیاست تهاجمی و تسلیح بیش از حد را در پیش گرفته و سعی کرد برای  پایدار ساختن و مشروعیت بخشیدن به نقض موقعیت غیرنظامی این جزایر، آنها را در مانور نظامی ‌ ناتو و جریان تطبیقات نظامی ‌‌ شان با دیگر کشورها بگنجاند. در هنگام برداشتن این گام‌ها نیز، گفتگوهای سیاسی و مشورتی با تورکیه ادامه یافته، ولی عدم اجتناب میتسوتاکیس از کتمان اقدامات ضدتورکیه به طور سیاسی نیز، کاسه صبر را لبریز کرد.

عامل دوم نیز به افزایش فعالیت‌های دیپلماتیک و نظامی تورکیه مربوط است. تورکیه که درسال‌های اخیربا چالشهای جدی همزمان درجبهات مختلف رودرروشده است، به طورمؤثر به این چالش‌ها پاسخ داده و به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته است. میدان مانورانقره در نتیجه اقدامات منحصر به فرد خود در جریان بحران اوکراین نیز گسترش یافت. در این باب، احتمال حصول نتیجه از تحرکات اخیر یونان، ریسک ایجاد چالش‌های جدیدی برای تورکیه خواهدداشت. به همین دلیل به نظر میرسد که حفظ موقعیت غیرنظامی جزایر به صفت یک اقدام جلوگیری کننده و موثر، به آجندای اصلی روابط دوجانبه تبدیل شده است.

چنین مشاهده می‌شود که  ایجاد یک درگیری نظامی یا سناریوی جنگ از تنش بین تورکیه و یونان هنوز زود است. ولی واضح است که تورکیه در مقابل گام‌های غیرقانونی یونان که در بحیره ای  اژه و سایر مناطق به ویژه تسلیح جزایر برداشته و یا خواهد برداشت، مانند گذشته صبورنخواهد بود. در این مورد به نظر می‌رسد که تورکیه در مقابل گام‌های غیرقانونی موردبحث، فشارهای دیپلماتیک، سیاسی و نظامی خود را افزایش خواهد داد. سیر تحولات نیز تا حد زیادی با توجه به گام‌هایی که یونان پس از این برخواهد داشت، شکل خواهد گرفت.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی؛ اقتصادی و اجتماعی تورکیه