نظری به آجندای تورکیه وجهان جمعه 4 عقرب 1397 هجری شمسی -43-

این هفته تبصره یی داریم زیر عنوان " قتل جمال قاشقچی" که توجه شمارا بدان جلب میداریم:

جمال قاشقچی، روزنامه‌نگار اهل عربستان سعودی، مدیراسبق روزنامه الوطن و سرمقاله نویس روزنامه یی واشنگتن‌پست روز دوم ماه اکتبر جاری به منظور انجام امور رسمی وارد قنسولگری این کشور در استانبول شده و از آن خارج نشد.پولیس تورکیه ضمن تایید اظهارات خدیجه جنگیز نامزد قاشقچی مبنی بر عدم خروج او از قنسولگری عربستان سعودی در استانبول، اعلام کرد که تحقیقات گسترده ای برای تعیین سرنوشت این روزنامه نگار منتقد آغاز کرده است.

اکنون به ارزیابیهای جان آجون محقق موسسه ستا در این رابطه توجه فرمایید:

پس از تحقیقات مقامات تورکیه و تعقیب گسترده مطبوعات جهان، عربستان سعودی مجبور به تغییر گفتار خود درمورد سرنوشت جمال قاشقچی شد. سعودیها که درابتدا، مدعی خروج جمال قاشقچی از قنسولگری عربستان دراستانبول بودند با ادعای اینکه کامره های مدار بسته فعال نبودند از ارایه تصاویری که نشانگر خروج جمال قاشقچی از درب قنسولگری باشد خودداری کردند. آنها که در ابتدا 15 تنی که برای ماموریت جوخه مرگ از عربستان به استانبول آمده بودند را توریست مینامیدند بعدها تحت فشار افکار عمومی این افراد را همراه با 3 تن دیگر از مامورین قنسولگری به صفت متهمین به قتل جمال قاشقچی بازداشت کردند. پس از مکالمه تیلفونی رجب طیب اردوغان رییس جمهور تورکیه با ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی حکومت ریاض پذیرفت که جمال قاشقچی درداخل قنسولگری دراثر وقوع یک زدوخورد کشته شده است. اما قبلا با انتشار تصاویر متعلق به بدل قاشقچی که از قنسولگری خارج می شود و همچنین دیگر کشفیات پولیس تورکیه، انقره اعلام کرد که ترور جنایت بار قاشقچی از قبل برنامه ریزی شده بود.

عربستان سعودی ابتدا وقوع قتل را رد کرد. اما بعد از هشدارهای نامزد جمال قاشقچی و وارد عمل شدن پولیس تورکیه و کشف دلایل مهمی که وقوع جنایت را نشان میداد روند ماجرا دچار تغییر شد.  فعالیتهای اطلاعاتی و امنیتی تورکیه به رغم انکارهای مکرر مقامات ریاض، فرآیند قضیه را دچار دگرگونی کرد. در ابتدا، آنها سعی کردند حادثه یی مذکور را با بیان سناریوهای جایگزین انکار کنند. اما در حال حاضر ادعاهای آنان در نزد افکار عمومی تورکیه و جهان پذیرفته نشده است. اظهارات رجب طیب اردوغان رئیس جمهور تورکیه در مورد این حادثه نشان داد که قتل جمال قاشقچی از پیش برنامه ریزی شده است. کشفیات امنیتی تورکیه حاکی از این استکه این تیم 15 نفری بعد از ورود به استانبول به جنگلهای یالووا و بلگراد رفته و اقدام به بازرسی محل کرده اند. ضمن اینکه در داخل این گروه کارشناس طبی عدلی نیز حضور داشته است. بدون تردید شواهد تورکیه با سناریوی مورد نظر عربستان سعودی در تضاد است. 

با افزایش فشار برعربستان سعودی مانورهای ریاض نیز در حال افزایش است. از نظر سعودیها پرابلم اصلی دراین است که محمد بن سلمان را از شعاع مسئولیت این جنایت دورکند. تورکیه نیز بر این امر واقف هست. به همین دلیل رجب طیب اردوغان رییس جمهور تورکیه دراظهارات خود جایگاه ملک سلمان پادشاه عربستان را از محمد بن سلمان ولیعهد این کشورمجزا کرد. طبق گزارش منابع سعودی، محمد بن سلمان، جمال قاشقچی را مانند یک هدف شخصی در نظر گرفته و بر روی وی تمرکز کرده بود. البته قبل از این نیز تلاشهایی برای خاموش کردن وی انجام شده بود. حتی عسیری رییس اطلاعات عربستان سعودی ضمن گفتگو با جمال قاشقچی، سعی کرده بود تا او را به بازگشت به کشور قانع کند.مدیریت دقیق بحران تورکیه در زمینه ناپدید شدن قاشقچی فشار بین المللی شدیدی برعربستان سعودی را با خود بمیان آورد. اگرچه کاخ سفید آمریکا در تلاش است محمد بن سلمان را از این حادثه بدور نگهدارد ولی با کوششهای سنای آمریکا و دلایل منتشر نشده ای که تورکیه دردست دارد این حلقه رفته رفته تنگتر میشود.  اکنون درآمریکا نیز کسانی هستند که از ضرورت رفتن محمد بن سلمان سخن میگویند. حتی دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا نیز گفته است که به نظر وی ملک سلمان راست میگوید و این محمد بن سلمان هست که همه چیز را کنترل میکند و اگر قرار است کسی برود این اوست که باید برود.با شواهد جدیدی که در قبال این جنایات یافت شده و این جریان ادامه دارد،  محمد بن سلمان درحال از دست دادن حمایت پدر و حامیانش در خارج از کشورشده است.

تبصره یی بود به قلم جان آجون نویسنده و گذارشگرموسسه تحقیقات ستراتیژیک اقتصادی و سیاسی ستا.