چشم انداز تمدن جهانی از دیدگاه تورکیه چهارشنبه 30جوزای 1397 هجری شمسی

25 – آواره گان زمین؛ مهاجرین. ویژه برنامه روز جهانی مهاجرین

22 جون به صفت "روز جهانی مهاجرین" گرامی داشته میشود. این روز ویژه، به مهاجرین اختصاص دارد. کسانی که به صفت بشر جهان را با آنان سهیم شده ولی معمولا از پرابلم های آنان چشم پوشی کرده ولی اکثرا صرفا درباره آنان و درماندگی آنها سخن میگویم.

دوستان عزیز اکنون ارزیابی های پروفسور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید در این زمینه را به سمعتان میرسانیم.

در حال حاضر 65- 70 میلیون پناهجو مورد بحث است. براساس این جمعیت، پناهجویان، بیستمین کشور بزرگ دنیا را تشکیل میدهند. در این راستا، 400 میلیون انسان آواره مورد بحث است. بزرگی ارقام مشخص است. این ارقام به تنهایی، برای انسان های با وجدان، ابعاد تلخ، واضح و سنگین بی توجهی ها را نمایان میسازد. علاوه بر این، اکثرا حقیقت تلخ این ارقام، بر شدت رنج ها، اشک ها، مرگ ومیر و ظلم وستم وارده سایه می افکند. تراژیک بودن زندگی هر یک از نوزادان، کودکان، زنان و سالمندان پناهنده، در بین ارقام ده میلیونی فراموش میشود. در حالی که هر مهاجرت و هر جدایی، شاید به معنی دوری، فریاد، فروپاشی و سقوط انسانهایی باشد که از سرزمین هزاران ساله شان جدا شده اند. چطور ممکن است کسی بی دلیل، سرزمین آبا و اجدادی خویش را ترک کرده و به سوی سرزمین های غیرامن و مبهم به راه بیافتد. هر مهاجرت در جغرافیایی که اتفاق می افتد، در واقع تصمیم نهایی و دشواری است که با از بین بردن همه چیز درباره گذشته و تمام  امیدهای آینده، اتخاذ میشود.

کشورهای سوریه، افغانستان، سودان جنوبی و سومالیا از جمله کشورهایی هستند که بیشترین مهاجر را داده اند. تلخ تر از همه این است که سوریه یی که در سال 2010 صفت قبول کننده بیشترین مهاجر را داشته، امروز به کشوری تبدیل شده که بیشترین مهاجر را به دیگر کشورها داده است. این، چه درس عبرت انگیزی است برای کسانی که هیچ وقت گمان نمیکنند در کشوری که در آن اقامت دارند، پناهنده شوند و یا تنها چالش شان ممانعت از ورود مهاجرین به کشورهایشان است. تاریخ جهان، پر است از درس عبرت... کافی است که توانایی دیدن داشت... میتوان گفت هیچ جامعه ای نیست که در طول تاریخ، در موقعیت پناهنده قرار نگرفته و یا مجبور به مهاجرت نشده باشد.

تقریبا همه کشورهایی که بیشترین مهاجرت را داشته اند، به نحوی با مداخله غرب مواجه شده اند. این ها کشورهایی هستند که به محل درگیری های استراتژیک جهانی تبدیل شده اند. وقتی قدرتهای جهانی با یکدیگر درگیر میشوند، این پناهندگان هستند که قربانی میشوند.

بدون شک یگانه علت مسئله مهاجرین، استراتژی های متناقض جهانی نیست. در این زمینه میتوان از عواملی نظیر مسائل داخلی کشورها، حکومت های ناموفق، مسائل سیاسی، دلایل اقتصادی، قحطی و خشکشالی نام برد. مهاجرت ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی یکی دیگر از این عوامل محسوب میشود.

یافتن راه حل برای جریان های عظیم مهاجرت، مستلزم تلاش های بزرگ است. اما گاهی سعی و تلاشی کوچک نیز میتواند کافی باشد. هزینه احداث چاه آب در یک روستا در آفریقا (که هزینه فوق العاده کمی در بر دارد ) میتواند از مهاجرت جمعی از این روستا جلوگیری کند. این گونه تلاش ها اگر چه قادر به حل بنیادی وقطعی مسائل نخواهد شد، ولی دست کم میتواند نشانگر برخورد مان بوده باشد. همانند مورچه ای که برای خاموش کردن آتش ابراهیم آب حمل میکرد. در حالی که گاها این تلاش های کوچک، میتواند برای دیگر انسان ها مفید حتی حیاتی باشد. همانند پاسخ مردی که سعی میکرد بخشی از ستاره های بحری به ساحل زده را به داخل بحر بیاندازد: " بله ممکن است این اقدام من برای شما بی معنی به نظر برسد چون من قادر به نجات همه آنها نخواهم شد. ولی هر ستاره  بحری که به بحر پرتابش میکنم، مجددا جان میگیرد."  آنچه که موجب فضیلت یک انسان میشود، نه غنای او بلکه به فکر دیگران بودنش میباشد. آیا ما در مورد مهاجرین، درد و رنج آنان را شناسایی کرده و بدون هیچ اقدامی به راه خود ادامه خواهیم داد؟ آیا به این تحلیل های خشک و خالی قناعت خواهیم کرد؟ آیا نباید مسئولیتی را بر گردن مسببین آن قرار داد؟

البته که خیر. بدون شبهه که ما همواره حکومت های ظالم و بدکرداری که امید و رویاهای آینده آنان را به یغما برده اند، را به باد انتقاد خواهیم گرفت.مشت آنان را بازخواهیم کرد. اهداف امپریالیستی آنان را شناسایی و برملا خواهیم کرد. کسانی که با بی وجدانی و اقدامات غیرانسانی شان همانند مصیبتی بزرگ برزندگی درماندگان تسلط یافته و درتلاش تدوین استراتژی های جهانی خود بر روی درد و رنج مهاجرین هستند.

برعلاوه اینهمه عملکرد غیر انسانی، باید درهرفرصتی ازکشورهایی که سیاست بین المللی را نه برپایه تمرکز برارزش ها واصول بلکه بنابرمنافع خویش مورد اجرا قرار میدهند، نیز تقدیربه عمل بیاوریم. باری راکه کشورهای تورکیه، لبنان واردن به رغم ثروتمند نبودشان درزمینه مهاجرین سوریه یی، به دوش میکشند، به تنهایی چند برابرآن چیزی است که درسطح دنیا انجام میشود. شمارپناهجویانی که کلیس به صفت یگانه شهر تورکیه، از آنها میزبانی میکند، بیشتر از تعداد مهاجرینی است که در بسیاری از کشورهای غربی اقامت دارند. بیش ازسیصد هزار نوزادی که در پی این بحران در تورکیه متولد شده اند، مورد بحث است. این در حالی است که بسیاری از این کشورها، خود را بخشی از مسئله سوریه نمیدانند. از جانب دیگر بازیگران جهانی، از بخش های مهم مسئله سوریه به شمار میروند. توجه آنها به سوریه، معمولا با هزینه بیشتر نظامی، فروش سلاح و یا تعمیق ناکارآمدی ها در راستای منابع خودشان نمایان میشود. جامعه بین المللی، باید در راستای سهیم شدن در هزینه یی که باید جهت جبران این خسارت پرداخت شود، بر بازیگران جهانی  فشار وارد کند. لازمه این امر پیروی از هر نوع برخورد اصولی تحت هر صفتی از انسانی، اخلاقی، وجدانی گرفته تا جهانی، دینی و ایدئولوژیک میباشد.

برای حل این مسئله باید آگاهی بیشتری ایجاد شود. این نیز نه بر عهده بازیگران جهانی که خود بخشی از این مسئله هستندنبوده، بلکه بر گردن نهادهای جامعه مدنی میباشد. یکی از مهمترین دلایل رنج های مهاجرین، استراتژی های جهانی است. ولی نهادهای جامعه مدنی که برای حل این مسئله تلاش میکنند بیشتر در حد منطقه ای و محلی هستند. ایجاد آگاهی جهانی در رابطه با این مسئله، مستلزم هدفمندی در راستای همکاری های جهانی و همینطور انتشار گزارشات، تحلیل ها و آگاهی سازی هر چه بیشتر است. در اصل این وظیفه تنها بر عهده نهادهای جامعه بین المللی نبوده و مسئولیتی است که همه ما بر عهده داریم. فراموش نکنیم، هر نوع مسئله و یا تراژدی انسانی که قادر به حل و یا پایان بخشی به آن نشویم، نه تنها مایه بی فضلیتی و بی مسئولیتی ما بوده بلکه هر مسئله لاینحل، بشر را وادار به کشیدن تاوان وخسارات بیشتر و سنگین تر میکند.

نویسنده: پروفیسور دکتور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید 

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kudret BÜLBÜL