نظری به آجندای تورکیه وجهان جمعه 5 حوت 1396 هجری شمسی

 در حالی که از آغاز عملیات شاخه زیتون که توسط نیروهای مسلح تورکیه و مخالفان سوری با هدف پاکسازی عفرین از تروریست ها ی پ گ انجام می شود، یک ماه سپری شده است، روابط آمریکا و تورکیه بدلیل حمایت آمریکا از تروریزم وارد یک چالش بسیار جدی شده است. در حالی که تورکیه نگران تمامیت ارضی سوریه و امنیت ملی خود است، ایالات متحده آمریکا در ادامه اتحاد کثیف خود با سازمان تروریستی پ ک ک در سوریه همچنان اصرار میورزد. اگرچه تنش بین دو متحد ناتو اخیرا بدلیل حمایت آمریکا از تروریزم وارد یک دوره بحرانی جدی شده است، اما در واقع در روابط این دو کشور از گذشته تا کنون مشکلات ساختاری جدی وجود داشته است. واکنش های متفاوت و حتی متناقض دو کشور به حوادث بهار عربی، حمایت آمریکا از کودتای نظامی مصر و مهمتر از همه قرار گرفتن در پشت پرده کودتای نافرجام فتو در تورکیه به تاریخ 15 جولای موجب بروز تنش های جدی در روابط تورکیه با آمریکا شده است.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه تورکیه در مورد روابط تورکیه و آمریکا اظهار داشت: "روابط ما به نقطه ای بسیار حساس رسیده است. یا این مشکلات را بطور کامل حل خواهیم کرد و یا روابط کاملا قطع خواهد شد." این جملات بطور واضح و روشن نشانگر سطح و وضعیت روابط تورکیه و آمریکا میباشد. اگر چه ایالات متحده نمیخواهد جدیت تورکیه را در قبال این موضوع درک کند، اما مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه تورکیه، با اشاره به اظهارات تیلرسون در سخنرانی مربوط به داعش مبنی بر اینکه "ما نگرانی های تورکیه را درک می کنیم"، گفت: ما دیگر نمی خواهیم فقط حرف بشنویم، ما می خواهیم این حرف ها را در عمل ببینیم. در واقع چاووش اوغلو با این جملات خود اظهار داشت که تورکیه اعتماد خود به آمریکا را از دست داده است و خواهان عمل به وعده های داده شده از سوی آمریکا می باشد. احتمال میرود که در صورت عدم تحقق وعده های داده شده از سوی ایالات متحده آمریکا به تورکیه، تورکیه تصمیمات کاملا رادیکال اتخاذ نماید. حتی اگر ایالات متحده آمریکا گام هایی را هماهنگ با تورکیه و شایسته مفهوم متفق بودن بردارد، انتظار میرود که بازسازی اعتماد از بین رفته نیازمند مدت زمان طولانی باشد.

بکر بوزداغ معاون نخست وزیروسخنگوی دولت تورکیه نیز با تاکید بر اینکه تورکیه برنامه آمریکا مبنی بر تشکیل کریدور ترور در طول مرزهای جنوبی را نقش بر آب خواهد کرد و پروژه دولتی کردن تروررا خنثی خواهد نمود، اظهارداشت: ایالات متحده آمریکا باید سیاست اتلاف وقت تورکیه با سازمانهای تروریستی پ ک ک / KCK / PYD / YPG را کنار بگذارد. با تغییر نام و یا علامت سازمان های تروریستی و نمیتوانند حقیقت را تغییر دهند و نمیتوانند کسی را فریب دهند. باید بپذیرند که PYD  و YPG هر دو سازمان های تروریستی هستند و باید به آموزش، ارسال تجهیزات، سلاح، مهمات، ابزار و انجام حمایت از این سازمانها پایان دهند و باید هر چه زودتر سلاح های ارسالی به این سازمان های تروریستی را جمع آوری کنند.

در سایه همه این تحولات رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا سفر مهمی به تورکیه انجام داد. تیلرسون که جلسه ای طولانی با رییس جمهور اردوغان داشت، گفتگوهای دوجانبه ای با همتای خود، مولود چاووش اوغلو نیز به انجام رساند. در طول این جلسات، طرفین تاکید کردند که یکدیگر را به عنوان شرکای استراتژیک ارزیابی می کنند؛ همچنین تورکیه فرصت پیدا کرد تا درخواست خود از ایالات متحده آمریکا را بار دیگر به شکلی رسمی به یک مقام ردیف بالا از این کشور انتقال دهد. همچنین با هدف پیشبرد مذاکرات در بخش شمالی سوریه و به ویژه در منبج تصمیم گرفته شد تا تجهیزات جدیدی تاسیس یابد. تورکیه همچنین به شکلی واضح و آشکار تاکید کرد، در حالی که به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده آمریکا ادامه میدهد، به مورد هدف قرار دادن سازمان تروریستی پ ک ک / ی پ گ نیز ادامه خواهد داد. البته نباید فراموش کرد که مشکلات بین تورکیه و ایالات متحده آمریکا تنها محدود به پ ک ک / ی پ گ نیست. ایالات متحده آمریکا که تورکیه را بعنوان یک بازیگر اصلی در منطقه نمیبیند، بر شخص اردوغان رئیس جمهور تورکیه متمرکز شده  و سعی میکند تبلیغاتی را مبتنی بر اینکه تورکیه هر روز بیش از پیش اسلامی و دیکتاتورگونه میشود، به پیش برد. این دیدگاه که سالهای طولانی توسط سازمان ها و رسانه های منسوب به آنها تبلیغ شد و از طریق مهره های آنها در داخل کشور نیز حمایت گردید بر منافع ملی تورکیه سایه افکنده و باعث بروز مباحثات فراوان در داخل کشور میشود. بطور مثال در حالی که ایالات متحده آمریکا بر موضوع «حقوق بشر» و ارزشهای انسانی در تورکیه متمرکز شده و اینها را ابزار مباحثات خود در مورد تورکیه قرار داده، این مفاهیم در کشورهایی نظیر امارات متحده عربی، مصر و عربستان سعودی که در شرقمیانه و تحت رهبری آمریکا هستند، هیچ اهمیتی ندارد. دلیل اصلی این دوگانگی در سیاست آمریکا این است که تورکیه تابع اینکشور نبوده و سیاست خارجی منحصر به خود و مستقلی دارد.

همچنین اظهارات مقامات آمریکایی پس از کودتای نافرجام 15 جولای در تورکیه مبنی بر اینکه "در حال ارزیابی وقوع و یا عدم وقوع کودتا درتورکیه هستیم"؛ همچنین ابراز سخنانی در حمایت از کودتاگران و ابراز نگرانی از وضعیت آنها، همچنین ایفای نقش کلیدی از سوی پایگاه اینجیرلیک در جریان این کودتای نافرجام نقطه عطفی درروابط دو کشورمیباشد. حضورفتح الله گولن رهبر فرقه تروریستی فتو در آمریکا، حمایت سازمان سیا و دیگر سازمان های آمریکایی از فتو باعث بروز تنش های جدی در روابط دو کشور شده است. عدم استرداد فتح الله گولن به تورکیه و عدم آغاز تحقیقات قضایی علیه وی با وجود ارائه هزاران دلیل و مدرک توسط تورکیه، نشان میدهد که ایالات متحده آمریکا از اقدام به کودتا در تورکیه به تاریخ 15 جولای ناخشنود نبوده است.

یکی دیگر از موارد مورد اختلاف تورکیه و ایالات متحده آمریکا، کودتای نظامی مصر و سرنگونی رژیم محمد مرسی در نتیجه این کودتاست. هر چقدر هم که تورکیه از رئيس جمهور منتخب مصر که در نتیجه یک انتخابات دموکراتیک بر سر کار آمده حمایت کرده باشد، در چشم ایالات متحده آمریکا، تورکیه از یک دولت اسلامی حمایت کرده است. ادامه حمایتهای تورکیه از محمد مرسی علیرغم حمایت آمریکا از کودتای نظامی مصر و حکومت السیسی نشان میدهد که اختلاف معنی داری بین آمریکا و تورکیه در مورد شرقمیانه وجود دارد.  در واقع، در حالی که تورکیه در تلاش انتخاب دولت های کشورهای خاورمیانه به دست خود مردم این منطقه است، ایالات متحده آمریکا سعی می کند دولتها و حکومتهایی را بر سر کار آورد که در جهت منافع وی عمل می کنند. بر اساس نظریه حاکم در ایالات متحده آمریکا، در خاورمیانه دولت هایی که با انتخابات آزاد مردم بر سر کار آیند، طرفدار ایالات متحده آمریکا نخواهند لود و منافع این کشور را به خطر خواهند انداخت.