شرقمیانه از دیدگاه ترکیه پنجشنبه 18 عقربسال 1396

 تحولات بعدی همه پرسی غیرقانونی اداره منطقه ای کرد شمال عراق

از همه پرسی غیرقانونی اداره منطقه ای کرد شمال عراق که برغم تمامی اعتراض ها برگزار گردید، بیشتر از یکماه سپری شده است 

از آنجاییکه به همگان مبرهن است، از همه پرسی غیرقانونی اداره منطقه ای کرد شمال عراق که برغم تمامی اعتراض ها منطقوی و بین المللی برگزار گردید، بیشتر از یکماه سپری شده است. حکومت عراق بعد از این همه پرسی با نشان دادن عکس العمل جدی وارد عمل شدکه در نتیجه آن اداره منطقه ای کرد شمال عراق به عقب نشینی تا حوالی مرزهای سال 2003 را آغاز کرد. در حالیکه یکماه قبل پیرامون استقلال مباحثه میشد، اکنون نیزدررابطه با وابستگی این منطقه فدرال به بغداد سخن گفته میشود. این همه پرسی راه تغییر و تحول جدی در عراق را باز کرد. وارد عمل شدن اردوی عراق و جهش های مشترک ایران، ترکیه و عراق طرح برنامه ریزی شده را نقش برآب کرد. اداره کرد کرکوک و مناطق مباحثه آفرین مجددا به حکومت مرکزی واگذارشده وگذرگاههای مرزی و میدانهای هوایی مجددا تحت کنترل حکومت بغداد قرار گرفت. اردوی عراق نیز در گذرگاه مرزی هابور مستقر گردید. مرز مشترک سوریه - عراق نیز تحت کنترل حکومت مرکزی قرار گرفت. جنگ داخلی در سوریه، عضویت ترکیه در ناتو و موضع میانه روی تهران در مقابل پژاک شاخه سازمان تروریستی پ ک ک در ایران موجب شد، ترکیه و ایران که در زمینه موضوعات بسیاری اختلاف نظر دارند، بسرعت به یکدیگر نزدیک بشوند. هردوکشورقویا درکنار بغداد جای گرفتند. بهمین شکل رهبران عراق و ترکیه که یکسال قبل در چهارچوب بحران اردوگاه بعشیقه یکدیگر را متهم میکردند، پیمان قوی تشکیل دادند. در این نقطه اداره منطقه ای کرد شمال عراق نه تنها انتظاردایر براستقلال، بلکه امتیازات ناشی ازایجاد وضعیت بالفعل درقانون اساسی ازسال 2005 بدین طرف را نیزاز دست داد. نخست حاکمیت درکرکوک وسپس نیز کنترل منابع اقتصادی را از دست داد. همراه با تحولات اخیر، ازدوامتیازاقتصادی مهم محروم مانده ومجددا بصورت وابسته به حکومت مرکزی درآمد. مهمترین این امتیازات، قطع درآمدهای نفتی مناطق مباحثه آفرین میباشد. حکومت عراق میخواهد که کنترل تمامی گذرگاههای مرزی را در دست بگیرد. این وضعیت از نظر فرد، حزب و رهبران شمال عراق که از اوایل سالهای 1990 بدین طرف با درآمدهای حاصله از گذرگاههای مرزی، اقتصاد قوی تامین کرده و بصورت خان نشینی های محلی در آمده اند، حداقل به اندازه ازدست دادن درآمدهای نفتی مهم میباشد. پیمان ترکیه - ایران - عراق قبل ازهرچیز تلاشهای قدرتهای خارجی را که از اداره منطقه ای کرد شمال عراق حمایت میکنند، به هدر داده و مرزهای قدرت آنها در منطقه را درمیان گذاشت. لغو  140 امین ماده قانون اساسی عراق در رابطه با کرکوک و مناطق مباحثه آفرین، دراین روزها دردستورکار حکومت مرکزی این کشور قرار دارد. شاید هم بغداد بتواند با برداشتن گام دیگری اداره منطقه ای کرد شمال عراق را لغو کند. درروند بعدی میتواند تکاپوی حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهن دوستان کردستان عراق در راستای حراست از قدرت و بازگشت به نظام سابق خود، موجب افزایش اغتشاش و هرج و مرج درشمال عراق گردد. این وضع حتی میتواند راهگشای تجزیه اداره منطقه ای کرد شمال عراق گردد. در این وضعیت میتوانیم با یک جغرافیای جدید عراق که در آن بیش از روابط اربیل - بغداد، روابط سلیمانیه - بغداد مباحثه شود، رو بروگردیم. عراق با آغاز از ماه نوامبر وارد بعد جدیدی شده است. معلوم نیست، شاید هم بتواند دوره اشغال 14 ساله با اقدامات حکومت مرکزی عراق پایان بیابد. هویت ملی عراق که ادعا میگردد به دلیلی تمایزات قومی و مذهبی، بطور ساختگی سرپا نگاهداشته شده، به تعقیب همه پرسی اداره منطقه ای کرد شمال عراق تقویت یافته است. ترکمنان شیعه وسنی که دوش بدوش هم در بنیه حشدی شعبی میجنگند و همچنین قوماندانهای کرد مامور خدمت در اردوی عراق که علیه پیشمرگان مبارزه میکنند، نشانگر این امر میباشند. سال آینده در عراق انتخابات برگزار خواهد شد. به احتمال قوی این انتخابات با تاثیر از حوادث مذکور شکل خواهد گرفت. اگر حیدر العبادی نخست وزیر عراق بتواند موفقیت در ساحه را به سیاست انتقال بدهد، عراق می تواند وارد یک روند اتحاد جدیدی شود. زیرا عراق، ترکیه و ایران نیز این را میخواهند. احتمال دارد که در روزها و ماههای آینده روابط عراق و ترکیه رفته رفته تعمیق یافته و به گامهای ملموسی تبدیل گردد. چونکه ترکیه از تامین حاکمیت مجدد حکومت مرکزی عراق حمایت بعمل آورده است. توسعه همکاری بین دو کشوردرزمینه مبارزه با تروریزم دردستورکارقرارداشته وچنین بنظرمیرسد که پیرامون اردوگاه بعشیقه درعراق توافق حاصل شده است. بزرگترین انتظار ترکیه ازحکومت مرکزی عراق که درمبارزه با سازمان تروریستی داعش پیشرفت مهمی قید کرده است، برداشتن گامهای مشابهی علیه سازمان تروریستی پ ک ک میباشد. طرف عراق نیز به این موضوع تمایل نشان میدهد. ولی برای رسیدن روابط دوجانبه به سطح مورد نظر، طرف عراق باید که بیشترازتمایل، نتایج ملموسی درمیان بگذارد.