شرقمیانه از دیدگاه ترکیه پنجشنبه 11عقرب 1396 هجری

        حملات سازمان تروریستی داعش در سال 2017 یکی از مهمترین مواد آجندای روز ترکیه، شرقمیانه و یوروآسیا را تشکیل میدهد، همچنان در مباحثات دوره اخیر به اندازه شرقمیانه، از تهدید بزرگ داعش در آسیای میانه نیز سخن گفته میشود.

        حمله تروریستی داعش در شب سال نو 2017 به کلوپ تفریحی رینا دراستانبول که منجر به مرگ 39 تن گردید، دقتها را به جغرافیای شرقمیانه و یوروآسیا معطوف کرد. امروزه نیز مباحثات مربوط به علت و نتایج موجودیت داعش درشرقمیانه وآسیای میانه ادامه دارد. برخلاف حملات قبلی داعش درنقاط مختلف جهان، این بارنیزاین سوال که آیا داعش در پی تغییرمکان ازشرقمیانه بسوی آسیای میانه میباشد یا خیر؟ مطرح شده است. برعلاوه تمایزات قومی بین شبه نظامیان داعش که حملات تروریستی این سازمان را ترتیب میدهند، در مجموع مباحثات در اطراف محورمردمان ترک چرخ میزند. درچهارچوب این مباحثات ادعا میشود که آسیای میانه پایگاه جدید داعش میباشد. داعش تا بامروزصدها حمله تروریستی ترتیب داده است. ولی دردوره های اخیر بیش ازهمه ریشه قومی وتابعیت فاعل حمله تروریستی مطرح میگردد. بسیارخوب چرا؟ بیائید قبل ازدادن پاسخ به این سوال، نظری به پراکندگی شبه نظامیان داعش درکشورهای مختلف جهان نظری بیفگنیم. براساس داده هایی که درسال 2016 منتشرشده است، ردیف بندی 10 کشور اول با توجه به تابعیت شبه نظامیان خارجی ملحق شده به داعش به شرح ذیل بوده است:

تونس   6500 تن، عربستان سعودی 2500 تن، روسیه 2400 تن، اردن 2250 تن، ترکیه  2100 تن، فرانسه 1700 تن، مراکش 1350 تن، لبنان 900 تن، مصر 800 تن، آلمان 760 تن.

براساس داده های سال 2015 نیزالحاق به داعش درهریک میلیون تن نیزبه شرح ذیل گذارش داده شده است:

اردن 315 تن، تونس 280 تن، عربستان سعودی 107 تن، بوسنیا هرزگوینا 92 تن، کوساوا 83 تن، ترکمنستان 72 تن، آلبانیا 46 تن، بلژیک 46 تن، ازبیکستان 33 تن، سوئدن 32 تن فلسطین 28 تن، دنمارک 27 تن، تاجیکستان 24 تن، فرانسه 18 تن، اتریش 17 تن، هالند 15 تن، فنلاند 13 تن، روسیه 12 تن، قزاقستان 8 تن، ترکیه 6 تن، قرقیزستان 5 تن.

        در رابطه با این موضوع تحقیقات زیادی وجود داشته که ما از انجمله صرفا دو نمونه را انتخاب کردیم. در مورد این موضوع احصائیه قطعی وجود ندارد. بناء با توجه به تحقیقات بعمل آمده میتوانیم نتیجه کلی بدست بیاوریم. دیگرآمارنیزازطریق اینترنت انتشاریافته اند.

         بررسی این داده ها نشان میدهد که مانند اکثرکشورهای جهان، ازکشورهای آسیای میانه نیز به داعش ملحق شده اند. ولی فیصدی الحاق ازکشورهای آسیای میانه نسبت به کشورهای شرقمیانه وافریقای شمالی چون اردن وتونس، کشورهای بالکان مثل بوسنیا هرزگوینا، کوساوا وآلبانیا وکشورهای اروپایی کمترمیباشد. برغم این درافکارعمومی منطقه ای و جهانی، متمادیا ازتروریستهای داعش با ریشه آسیای میانه سخن پراکنی میشود. علل اصلی این امرنیز چنین میباشد: برخی از رژیم های منطقه آسیای میانه، مشروعیتهای خود را قبل ازهرچیزدیگر، ازگفتمان اسلام رادیکال وترس ازتروریزم تامین میکنند. رژیم های مورد بحث ازاین تبلیغات بهره میجویند. دراصل درراس آنهایی که این تبلیغات رامنتشرمیکنند، رژیم های مذکور قراردارند. بعد ازحملات تروریستی 11 سپتامبردرامریکا، چین مسئله اویغورراازطریق اسلام رادیکال والقاعده درجهان منعکس ساخت. این درحالیست که چین قبل ازحملات 11 سپتامبر ازاویغورها واسلام رادیکال درکنار یکدیگریاد نمیکرد. برای همین این تبلیغات به نفع چین بوده واینکشورنیز جزومنتشرکنندگان تبلیغات میباشد. روسیه نیزاین گفتمان را قبول میکند. زیرا این گفتمان نقش روسیه بعنوان بازیگر تامین کننده امنیت درمنطقه آسیای میانه را تقویت کرده و سیاستهای اینکشور درقبال منطقه مورد بحث را مشروع ترمیسازد. کارشناسان خارجی نیزکه این منطقه رابخوبی نمیشناسند، تبلیغات مذکور را قبول کرده و به ترویج آن یاری میکنند. گروههایی نیزوجود دارند که با اهداف سیاسی و ایدئولوژیکی مختلف این تبلیغات را ترویج میدهند. علی الخصوص این را در ترکیه مشاهده میکنیم. گروههایی که از سیاست چند بعدی و مستقل ترکیه و تمایلش به آسیای میانه ناخشنود میباشند، به این تبلیغات دامن میزنند.

        خلاصه کلام اینکه؛ میتوان گفت که درآسیای میانه خطرداعش وجود دارد. ولی به آن اندازه ای که در افکارعمومی ترکیه وجهان مبالغه میشود، وجود ندارد. ناگفته نماند که مکتب ترک اسلام صوفی مطرودی درمبارزه با تهدید داعش درآسیای میانه نقش مهمی ایفا مینماید. عکسی را که رجب طیب اردوغان رئیس جمهورترکیه درخلال دیدارچند ماه قبل خویش ازازبیکستان، درمقابل مقبره امام مطرودی اخذو پخش کرده بود، پیام مهمی در این باب بیان میکند.