شرقمیانه از دیدگاه ترکیه پنجشنبه 11 جوزای 1396

دونالد ترامپ رئیس جمهورامریکا اولین سفرخارجی خود را به عربستان سعودی انجام داد. در برنامه این هفته دیدار ترامپ از شرقمیانه و بازتابهای آن در منطقه را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

باراک اوباما رئیس جمهورسابق امریکا مدت کوتاهی بعد ازآغازاقتدارخود دیداری از ترکیه و مصر بعمل آورد. اظهارات وی در خلال این دیدارها موجب شکل گرفتن انتظارات بزرگی شده بود. اوباما علی الخصوص در سخنان خود در قاهره به دموکراسی تاکید کرده بود. و اماهمین اوباما درمقابل کودتای نظامی درمصر خاموش ماند. علاوه براین سازمان تروریستی فتورانیزبعد ازکودتای نافرجام 15 جولای نادیده گرفت. به خواسته های دموکراسی درسوریه پشت کرد. بدین ترتیب موجب یاس ونا امیدی بزرگی شد. در این دوره اوباما به روابط باعربستان سعودی، مصر، ترکیه واسرائیل بعنوان متفین سنتی خوددر شرقمیانه اهمیتی نداد. حکومت امریکا بوسیله قرارداد هسته ای درروابط خود با ایران وارد روند عادی شدن گردیده و تلاش ایران درراستای نفوذهرچه بیشتردرمنطقه را نادیده گرفت. حتی درهمین دوره سوریه، یمن و لیبیا را به جنگ داخلی سوق داد.

دونالد ترامپ رئیس جمهورامریکا نیزدردوره کمپاین انتخاباتی موضع ناخوشایندی در مقابل جهان اسلام بنمایش گذاشته ومدت کوتاهی بعدازانتخاب منحیث رئیس جمهور، ورود شهروندان هفت کشورمسلمان به امریکا راممنوع اعلام کرد. ولی دیده میشود که ترامپ موضع خود درمقابل جهان اسلام را تغییرمیدهد. بطوریکه عربستان سعودی را بعنوان اولین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد. یکجا با مذاکرات دوجانبه، در اجلاس روسای دولت و حکومت 55 کشور مسلمان شرکت جسته و سخنانی در این اجلاس ایراد کرد. ترامپ در این سخنان، اشتباه خود درسخنان قبلی اش را تصحیح کرد. این بارتروریزم واسلام را از یکدیگرجدا کرد. درسخنانش در ریاض ازعبارت " تروراسلامی رادیکال " استفاده نکرده واظهارداشت، به متفقین کلاسیک امریکا بازگشته و به شناختن ایران بعنوان یک تهدید ادامه خواهد داد. در پایان اجلاس یک بیانیه 18 ماده ای دال بر همکاری نزدیک بین کشورهای شرکت کننده امضا گردید.

ترامپ درسفربه شرقمیانه، با عربستان سعودی واسرائیل صفحه جدیدی بازکرده و با محمود عباس رهبر فلسطین دیدار ومذاکره کرده واظهارداشت که خواهان واردعمل شدن در زمینه آغاز مجدد مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین میباشد. بدین ترتیب جومثبتی ایجادشد. ولی انتظار نمیرود که این جومثبت مسئله فلسطین را حل نماید. نقاط ریسک منطقه درشمال قرار دارند. مسئله فلسطین – اسرائیل درحال حاضرمسئله اولویت دارسیاست خارجی امریکا نمیباشد. به همین  دلیل انتظار نمیرود که در این مسئله تغییرات بزرگی صورت بگیرد.

ترامپ قبل ازانتخاب به صفت رئیس جمهوریکی ازصاحبان کارموفق امریکا بود. در دیپلماسی نیز ازاین ویژگی استفاده میکند. زیرادرخلال دیدارازعربستان سعودی، قراردادی معادل 480 میلیارد دلار منجمله 110 میلیارددلاردرعرصه نظامی امضا کرد. لیاقت  ترامپ دردیدارازعربستان سعودی، اسرائیل و واتیکان نشانگریک موضع دقیق ودیپلماتیک میباشد. ترامپ سعی میکند که درشرقمیانه  معماری امنیت منطقه ای جدیدی تاسیس کند. اولویت حکومت ترامپ درسیاست شرقمیانه عبارت ازتجدیدروابطش با کشورهای مسلمان مثل ترکیه ومصروتاسیس سرآغازهای جدیدبامتفقین سنتی اش بوده وبدین ترتیب ترامپ  برخلاف حکومت اوباما، تبدیل مجدد امریکا به یک بازیگر موثر در شرقمیانه می باشد.

تماسهای ترامپ در شرقمیانه بدون شک در بسیاری از مسائل منطقه ای ترکیه و قطر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. ترکیه و قطر در سیاستهای علیه سوریه، مصر، لیبیا و ایران در چهارچوب مشابهی حرکت میکنند. ترکیه وقطردردوره اخیردرروابط با امریکا اختلاف نظراتی دارند. ترکیه که در دوره اوباما علی الخصوص بعلت سیاست سوریه به امریکا واکنش نشان می داد، در دوره ترامپ خواهان برقراری روابط سالمتری با این کشور میباشد. ولی اگر امریکا خواه در مبارزه با تهدید ترور و خواه در مقابل ایران خواهان حمایت ترکیه و قطر می باشد، باید اولویتهای این دو کشور را مد نظر قرار بدهد. برخی ها برخلاف این فکر خواهند کرد. صرفا با دور نگاهداشتن ترکیه و قطر، موفقیت این اقدامات دشوار مینماید.

ترامپ در سخنانی که در خلال تماسهایش در شرقمیانه ایراد کرد، به همکاری در مبارزه با تروریزم تاکید گرمی نمود. حال باید دید که همکاری آشکار امریکا به سازمان تروریستی پ ی د-  ی پ گ چگونه تفسیر خواهد شد؟ یاری حکومت ترامپ به سازمان مذکور برغم تمامی خواسته های ترکیه، صداقتش در مورد مبارزه با تروریزم را زیر سوال برده است.