شرقمیانه از دیدگاه ترکیه - 15 - 13/04/2017

ترکیه مدت مدیدیست که سعی دارددرمقابل تهدیدات منطقه ای وجهانی، قابلیتهای  سیستمهای دفاعی خود را توسعه داده و ملی نماید. بصفت یک آلترناتیف دررابطه با این موضوع، در دوره اخیر سیستم راکتی S – 400 روسیه درآجندا قرار دارد. در برنامه این هفته در پرتو تحولات اخیر، فعالیتهای سیستم دفاع ملی ترکیه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

جمهوری ترکیه با جهش های نظامی و دیپلماتیک موقعیت قدرت منطقه ای خود را تقویت کرده و دردرازمدت در راه تبدیل به یک قدرت منطقه ای به پیش میرود. ترکیه با هدف تسریع بخشیدن به این پیشروی، تقویت صتایع دفاعی و ملی کردن آن، سالهاست که فعالیتهای مختلفی انجام میدهد.

تبدیل هرج ومرج و درگیری به جنگ داخلی در سوریه، موجودیت سازمانهای تروریستی چون داعش و پ ک ک در عراق و سوریه، موجب شده است تا ترکیه به تکاپو و فعالیتهای مذکور خود تسریع ببخشد. اتحاذ تدابیر مختلف از سوی ترکیه بدلیل ریسکهای مختلف در جغرافیاهای همسایه در مقابل سیستمهای راکتی و سلاحهای کیمیاوی اجتناب ناپذیر میباشد. سیاست ترکیه در رابطه با عراق و سوریه را قبل از هر چیز این نگرانی تعیین میکند. در پشت پرده انجام تغییرات در برخی از سیاستهای ذیربط با سوریه، اتخاد موضع در مقابل امریکا در رابطه با سازمانهای تروریستی پی وای دی/ وای پی جی و تمایل به همکاری با روسیه همین نگرانی نهفته است.

حکومت اوباما در رابطه با موضوع سوریه، در مقابل ترکیه از پ ک ک/ پی وای دی/ وای پی جی جانبداری میکرد. موضع حکومت ترامپ نیز هنوز قطعی نمیباشد. علت اصلی تمایل ترکیه به توسعه همکاریهای اقتصادی و نظامی با روسیه را موضع مذکور امریکا تشکیل میدهد. برغم تهدیدات راکتی متوجه به ترکیه، انتقال سیستمهای دفاع هوایی پاتریوت به ترکیه از سوی ناتو با دیرکرد انجام گرفت. تمامی کشورها بجز اسپانیا در اولین فرصت سیستمهای خود را عقب کشیدند. در حال حاضر سلاحهای سبک و سنگین با منشا ناتو در دست پ ک ک/ پی وای دی/ وای پی جی قرار دارد. مواد منفجره ناتو از سوی تروریستها در مرکز استانبول مورد استفاده قرار گرفت. غرب در مقابل اقدام برای کودتا در 15 جولای سازمان تروریستی فتو خاموش ماند. تمامی این تحولات موجب شد تا ترکیه به جستجوی آلترناتیف بپردازد.

گیچیش

دفاع هوایی دوربرد ترکیه را تا اوایل سالهای 2000 ، سیستم نایک هرکولس تشکیل میداد. این سیستمها در مقابل بمب افکنهای تنبل شوروی سابق سیستم موثری بودند. برای همین در مقابل تهدیدات روز ضعیف میماندند. این کمبود موجب شد که ترکیه در خلال عملیاتهای اول و دوم عراق و بحران سوریه از ناتو طلب یاری کند. ناتو نیز سیستم راکتی پاتریوت را به ترکیه فرستاد، ولی این نیز راه حلی ناکافی و موقت بود. ترکیه با هدف حل مسئله برای پروژه دفاع هوایی دوربرد که به پیش میبرد، مناقصه باز کرد. در این مناقصه کنسرسیوم شرکتهای امریکایی رایتون – لوکهد مارتین، شرکت روسوبورون اسپورت ازروسیه، شرکت چینی کمپک CPMIEC و کنسرسیوم شرکتهای فرانسوی و ایتالیایی موسوم به یوروسام شرکت جستند. در این مناقصه معیارهای ترکیه را در مرحله نخست چین تامین کرد. کنسرسیوم شرکتهای فرانسوی و ایتالیایی موسوم به یوروسام و کنسرسیوم شرکتهای امریکایی رایتون – لوکهد مارتین نیز که در ردیفهای دوم و سوم جای گرفتند، در زمینه تولید مشترک و تقسیم تکنولوژی تعهد دادند. ترکیه و چین وارد مذاکره شدند. احتمال توافق با شرکت چینی نیزهم بدلیل عدم عضویت چین در ناتو و هم بخاطر اینکه شرکت مذکور در لیست شرکتهای مورد تحریم امریکا قرار داشت، با واکنش امریکا و ناتو رو برو شد. در نتیجه مذاکرات ترکیه و شرکت چینی، ترکیه بدلیل عدم تامین شرایط، قراردادی امضا نکرده و مناقصه را لغو کرد. در حال حاضر بخاطر دلایلی چون کاهش قیمت پیشنهادی روسیه، بهبود یافتن روابط ترکیه وروسیه وعدم حمایت متفقین غربی ازترکیه دررابطه با موضوعات حساس، سیستم راکتی S – 400 روسیه از نظر ترکیه بعنوان اولین آلترناتیف مشاهده میشود. ترجیح سیستم راکتی S – 400 روسیه از سوی ترکیه، به احتمال قوی با واکنش ناتو رو برو خواهد شد. ناتو یکپارچگی سیستم راکتی S – 400 با سیستم خود را قبول نخواهد کرد. در این وضعیت ترکیه میتواند این سیستم را بشکلی مستقل از سیستم ناتو و تنها درحراست از محل خود مستقر بسازد. مگردرحال حاضرمیتواند در تمامی سیستمهای دفاع هوایی ترکیه بدلیل یکپارچگی با ناتو، در مرحله نخست مسائل جدی صورت بگیرد. اگر امریکا و  ناتو از تکاپوی این چنینی ترکیه در خصوص آلترناتیف ناخشنود می شوند، باید برای تاسیس یک توازن قدرت قابل قبول در منطقه، نگرانیهای ترکیه را درک کرده و با انقره همکاری نمایند. خلاصه کلام، دفاع هوایی بافتی متشکل از طبقات در هم فرورفته میباشد. برای همین هیچ سیستمی به تنهایی یک راه حل نبوده و نمیتواند یک دیوار غیرقابل نفوذ احداث کند. دفاع هوایی با سیستمهایی که در مقابل طیاره های بدون سرنشین، هلی کوپترها و سایر طیاره ها، راکتهای مختلف را هدایت میکنند، یک کل را تشکیل میدهد. تاسیس یک سیستم دفاعی قوی و ملی از سوی ترکیه از نظر آرامش و امنیت در منطقه اهمیت فراوانی دارد.