شرق میانه از دیدگاه ترکیه 28 05.07.2016

یمن فقیرترین کشور شرق میانه عرب بوده و 14 سال بدینطرف است که جنگی با نتایج اجتماعی بسیار وخیمی در آن جریان دارد. یمنی ها در ماه مبارک رمضان امسال با درد و رنجی که ابعاد آن غیرقابل مقایسه می باشد، روبرو گردیده اند. آتش بسی که در ماه اپریل آغاز گردیده و دو ماه طول کشید، فرصتی کوچک برای رفع مسائل و مشکلات ارائه کرده بود. ولی در مورد اولویت کدامین مرحله در نقشه راه ارائه شده از سوی نماینده ویژه سازمان مل در امور یمن اختلاف نظر بوجود آمد.

در اصل، طرفین پیشنهادات اسماعیل ولد شیخ احمد نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن را مثبت قلمداد کردند. در بین پیشنهادات شرایطی چون عقب نشینی شورشیان یعنی حوثی ها و واحدهای نظامی وابسته علی عبدالله صالح رئیس دولت مخلوع از نقاطی که از سال 2014 بدینطرف اشغال کرده و در راس آنها صنعا قرار دارد، خلع شبه نظامیان از سلاحهای سنگین و تشکیل حکومت وحدت ملی وجود داشت. حوثی ها بعنوان گام اول خواستار انتصاب رئیسی برای حکومت موقت گردیدند. جامعه بین المللی در زمینه ریاست منصور هادی رهبر حکومت یمن بر حکومت موقت اصرار ورزید. حال اینکه ماموریت دوساله هادی به پایان رسیده بود. علاوه براین حکومت ناموفق دوره انتقالی در بروز بحران موجود سهم بزرگی داشت.

مضافا براین طرف منصور هادی اعلام داشت که  عقب نشینی حوثی ها و متفقینشان از نقاط تحت اشغال آنها و تشکیل حکومت موقت در اولویت قرار دارد. بدین تیرتیب درگیریها بعد از دو ماه وقفه مجددا آغاز شد. جنگ در یمن که از 14 ماه بدینطرف ادامه دارد به یک بحران انسانی جدی تبدیل شد. حتی قبل از جنگ نیز بخش اعظم جمعیت این کشور تحت شرایط سختی زندگی میکردند. در حال حاضر نیز وضعیت وخیمتر میباشد. شرایطی چون گرمای طاقت فرسا، قطع دراز مدت انرژی برق، کمبود آب و فقر عمومی، ماه رمضان را برای یمنی ها سخت تر کرد. امراض ساری که با مرگ و میر کودکان به نتیجه می رسند، بصورت جزئی از زندگی روزمره یمنی ها در آمده است.

در عملیاتهای ائتلاف عربی با پیشگامی عربستان سعودی در دوره ماههای اپریل 2015 الی می 2016 ، 9 هزار و 136 غیرنظامی جان خود را از دست دادند. 18 فیصد این انسانهای معصوم و بیگناه را زنان و24 فیصدشان رانیزکودکان تشکیل داده بودند. شمارمجروحین نیزازمرز16 هزارتن گذشته بود.

بسیاری از راهها، پلها، میدانهای هوایی، شفاخانه ها و مکاتب در نتیجه عملیات بصورت غیرقابل استفاده در آمده اند. بیش از 325 هزار بنا قابل استفاده نمیباشند. در نتیجه درگیریها و بمباران شدید حدود 2 میلیون 800 هزار نفر بی خانمان شده اند. بسیاری از نهادهای جامعه مدنی محلی و جهانی و در راس سازمان عفو بین المللی ادعا میکنند، نیروهای ائتلاف عربی از بمبهای خوشه ای که استفاده از آنها ممنوع می باشد، استفاده کرده اند.

حدود 15 میلیون تن با ناامنی غذایی رو برو میباشند که رژیم تغذیه نیمی از این جمعیت وخیم میباشد.به عقیده هماهنگ کننده امور بشر دوستانه سازمان ملل در یمن، وضعیت فعلی در یمن یکی از وخیمترین بحرانهای جهان را تشکیل میدهد. یکی دیگر از علل مرگ و میر کودکان نیز کمبود تغذیه و گرسنگی میباشد. همراه با این کمبود گرانی قیمتها نیز جنبه دیگر مواد غذایی محسوب میشود. بسیاری از خانواده ها بدلیل ناکفایی قدرت خرید نمیتوانند مواد غذایی موجود در بازار را خریداری کنند. حدود 80 فیصد جمعیت این کشور در ابعاد جدی به یاریهای انسانی نیاز دارند.

سازمان ملل از کشورهای عضو خواست که در سال 2016 یه یمن یک میلیارد و 600 هزار دالر یاری کنند. ولی تاکنون 17 فیصد این رقم تامین شده است.

حال باید پرسید که علت جنگ در یمن چیست؟ علتی که متمادیا در رسانه ها برزبان آورده میشود، جنگ نیابتی شبه نظامیان حوثی ها بنام ایران میباشد که در سپتامبر سال 2016 صنعا پایتخت یمن را اشغال کردند. برای همین ایران آنها را برعلیه عریستان سعودی تحریک کرده بود. حوثی ها یک جنبش دینی – سیاسی بنام انصارالله بوده وازمیان شیعیان زیدی که یک سوم جمعیت یمن را تشکیل میدهند، برخاسته اند. ارتباط آنها با ایران نیز یک سر نمی باشد. فقط نباید در مورد نفوذ ایران در یمن نیز مبالغه کرد. زیرا حوثی ها از حمایت تمامی زیدی ها برخوردار نمیباشند. علاوه براین تمامی زیدی ها نیز از ایران جانبداری نمیکنند. علی عبدالله صالح رئیس دولت سابق نیز که در حال حاضر با حوثی ها همکاری می کند، از منسوبین فرقه زیدی میباشد. اما، صالح در خلال زمامداری روابط نزدیکی با حوثی ها برقرار کرده بود. صالح در گذشته با یاری سعودی ها شش بار با حوثی ها جنگیده بود. چیزی که حوثی ها و صالح را گردهم آورده است، تشابه مذهبی نبود. صالح که ماندن در خارج از صحنه سیاست را قبول نمیکند، حوثی ها را بعنوان ابزاری برای تامین مجدد نفوذ خود در سیاست یمن مشاهده کرد. اشغال صنعا از سوی حوثی ها که متمادیا تحت فشار حکومت مرکزی قرار دارند، بعلت جهت دهی ایران تحقق نیافت. در اصل حوثی ها صاحب چندان قدرتی نیز نمیباشند که حاکمیت یمن را در دست بگیرند منحیث گروهی که در گذشته شش بار با صالح جنگیده اند، به آنها اعتماد نمی کنند.

موضوعی که عربستان سعودی را نگران میکند، تولد یک رژیم ایرانی معاب در یمن نمیباشد. سعودی ها بخوبی میدانند، صالح که از کنترل آنها خارج شده است، دیگر چندان به ایران نزدیک نمیباشد. علت واکنش شدید عربستان سعودی به سرنگون شدن حکومت هادی در صنعا، از ریسک خارج شدن همکاری حوثی ها و صالح از حیطه کنترل شان نشات کرده بود.  یمن که بعلت اهمیت استراتژیکی خود بطور مداوم تحت کنترل عربستان سعودی قرار دارد، یکی از عناصر غیرقابل اجتناب سیاست این کشور را تشکیل میدهد.

فقط از نظر سعودی ها، بررسی مسئله در باب مبارزه قدرت بین ایران و عربستان سعودی به حمایت جامعه بین الملل امکان میبخشد. برای همین سعودی ها ترجیح دادند که مداخله های خود در یمن را در باب نفوذ فزاینده ایران در منطقه ارزیابی کرده و بصورت مداخله ای که بتواند نفوذ این کشور را از بین ببرد، ارائه کنند.