شرقمیانه از دیدگاه ترکیه ۱۱ ۲۰۱۶/۰۳/۲۱

ولادیمیر پوتین رئیس دولت روسیه چند روز قبل اعلام داشت که سربازان روس را از سوریه عقب خواهد کشید. پوتین ضمن اشاره یراینکه، به میسیون هایشان در سوریه موفق شده اند، اظهار داشت، بخش اعظم نیروهای نطامی را از این کشور خواهند کشید. ولی روسیه پایگاههای بحری و هوایی خود در سوریه را باز و فعال نگاه خواهد داشت. پوتین براین عقیده است که مداخله روس به هدف مداخلات اولیه اش تحقق بخشیده و بعد از این مرحله، لازم است که به دیپلماسی اولویت دهد. حال باید پرسید، چرا وضعیت امروزی از نظر روسیه نسبت به شش ماه قبل متفاوت میباشد؟ در نتیجه عملیاتهای روسیه در سوریه ازسپتامبر سال ۲۰۱۵ بدین طرف، رژیم اسد مجددا تقویت یافت. حملات هوایی روسیه به قدرت مانور و زیر بنا های همکاری مخالفین ضربه سنگینی وارد ساخت. در سایه این امتیاز که در مقابل مخالفین بدست آمد، نیروهای رژیم مجددا کنترل حدود ۴۰۰ مرکز مسکونی را در دست گرفتند. کرملین معتقد است، رژیم اسد که در اواسط سال گذشته در آستانه شکست قرار داشت، امروز به برتری دست یافته است. بطوریکه کنترل کامل ولایت حلب از سوی نیروهای امنیتی رژیم نیز در شرف وقوع می باشد. بنا بر این نیروهای اسد تحت شرایط موجود برتری نشان می دهد. معلوم بود که روسیه هنگام آغاز مداخله در سوریه بدنبال پیدایش یک ماجرا در این کشور نبوده و نمی خواست که در یک درگیری دراز مدت جای بگیرد. از یک آزمون جدید افغانستان نیز دوری می جست. درحقیقت امر وضعیت اقتصادی روسیه نشان می داد که او صرفا می تواند تا پایان سال ۲۰۱۶، بشکل فعالی به رژیم اسد یاری نماید. روسیه با این مداخله رژیم اسد را از غرق شدن نجات داد. بدین ترتیب موقعیت سوریه در مذاکرات تقویت یافت. سوریه در این حال فرصت آزمایش سلاحهای تولید تکنولوژی برتر و جدید را بدست آورد. در آغاز مداخله برای اولین بار با پرتاب راکتهای بیش از هزار و ۵۰۰ کیلومتری از بحیره خزر، اهداف واقع در سوریه امحا گردید. علاوه بر این روسیه در زمینه انتقال گاز طبیعی قطر و مدیترانه شرقی به اروپا، با تقویت موجودیت فیزیکی خود برای آینده یک امتیاز استراتژیک بدست آورد. علاوتا روسیه بعد از یک مدت طولانی خود را مجددا بعنوان یک قدرت در بحیره شرقی و شرقمیانه مطرح ساخت. روسیه که بدلیل مسئله اوکراین از سوی غرب ترد شده بود، بعد از مداخله در سوریه، مجددا مخاطب غرب گردید. تصمیم پوتین از نظر زمانبندی نیز صاحب ویژگی جالب توجهی می باشد. برغم نقض های فشرده کوچک، یک آتش بسی که از دو هفته بدین طرف ادامه دارد، مورد بحث میباشد. سپس در ژنیو با میانجیگری استفان د میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، بین رژیم اسد و مخالفین مذاکرات صلح آغاز شد. این تصمیم نشان میدهد که رژیم اسد در رابطه با پیدایش راه حل دیپلماتیک نباید بدون دلیل در موقعیت طرف مخالف قرار بگیرد. بعبارت دیگر، در مقابل چشمان افکار عمومی جهان به رژیم اسد این پیام داده شد که حمایت روس نامحدود وبدون بودن شرط نمی باشد. اظهارات رسمی مقامات مسکو نشان میدهد که تصیمم پوتین بدون مشورت با اسد و تکطرفه اتخاذ شده است. با ارزیابی دقیق روند تحولات، بر خلاف ادعاها می توان گفت حکومت امریکا از جهش مذکور روسیه بی خبر بوده است. حکومت امریکا برخی اوقات از عملیاتهای روسیه در سوریه انتقاد بعمل می آورد. ولی به صورت عمومی یاری روسیه به رژیم اسد امریکا را ناخشنود کرد. حتی امریکا میخواست که اسد در مقابل سازمان تروریستی داعش تقویت بیابد که خود نمی توانست به این امر تحقق ببخشد. در اصل تقویت موقعیت استراتژیک روسیه در منطقه، وضعیتی ست که موجب ناخشنودی امریکا در دراز مدت میگردد. اما بدلیل شکست دادن قدرت عناصر مخالف ناخواسته در کوتاه مدت، نافع محسوب گردیده است. لاکن مقامات امریکایی تصورمیکنند که روسیه رژیم اسد را در زمینه راه حل دیپلماتیک، به حد کافی تحت فشار قرارنداده است. ناخشنودیهای ناشی ازاین وضعیت را نیزبه شیوه های مختلف مشخص کردند. تصمیم مذکور پوتین درمورد عقب نشینی نسبی، از نظر امریکا بعنوان یک وضعیت راهگشای اعمال فشار مورد نظر برعلیه رژیم سوریه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. خلاصه کلام میتوان گفت که اتخاذ تصمیم روسیه در رابطه با عقب نشینی نظامی نسبی از سوریه قبل از وقت بوده است. همانطوریکه می بینیم، روسیه به تمامی اهداف خود که در مرحله نخست مطرح کرده بود، جامه عمل نپوشانیده است. لاکن به موقعیت خود در منطقه تقویت بخشیده و بنوعی به رژیم اسد جان بخشید. از سوی دیگر روسیه همواره به جستجوی یافتن نکات مشترک با امریکا در مذاکرات پرداخت. تمایل امریکائیها به همکاری با روسیه درمورد موضوع سوریه، اتخاذ تصمیم عقب نشینی زود هنگام را به همراه آورد. پایدار و یا ناپایدار بودن عقب نشینی موقت روسیه از سوریه را تحولات بعد از مذاکرات ژنیو مشخص خواهد کرد. حصول توافق یین مخالفین و رژیم اسد در مذاکرات چندان امکان پذیر نمیباشد. آغاز درگیریهای مختلف به تعقیب مذاکرات محتمل میباشد. دراصل نیروهای رژیم با حمایت حزب الله برغم آتش بس در برخی از مناطق به عملیاتها ادامه میدهد. در صورت آغاز درگیریها، نیروی هوایی باقیمانده روسیه به حمایت از رژیم اسد ادامه خواهد داد. اگر بعد از درگیریها توازن مجددا به نفع رژیم اسد شکل بگیرد، عقب نشینی نسبی روسیه میتواند بصورت عقب نشینی موقت باقی بماند.