نظری به آجندای ترکیه وجهان

یکی از تحولات مهم سالهای اخیر در خاورمیانه، تشکلی به نام سازمان دولت اسلامی عراق و شام موسوم به " داعش " میباشد. هویت و فعالیتهای داعش درمنطقه وجهان وضعیت شگفت انگیزی را بمیان آورده است. فقط عنصر شگفت انگیزتر، موضع متضاد و با تاخیرجامعه بین المللی وبازیگران میباشد که به این تشکل نشان میدهند. این سازمان از یک سال بدین طرف درسوریه و تقریبا یک ماه است که درعراق دست به حملات مسلحانه زده، سفارتخانه هارامورد حمله قرار داده، انسانها را به گروگان گرفته، مرزهای کشورها رانقض کرده، دست به اقدامات تروریستی زده، شهرهارااشغال کرده، سرانسانها رابریده و به نزاع مذهبی مبادرت میورزد. علیرغم این وحشت ونقض حقوق، ازسوی بازیگران جهانی ومنطقه ای که علی الخصوص درمنطقه نفوذ دارند، واکنش جدی نشان داده نمیشود. نه انگلستان وفرانسه که درتعیین مرزهای عراق وسوریه نقش اول را بازی کرده اندونه ایالات متحده امریکا وروسیه درمقابل داعش لب برسخن نمیگشایند. تا اینکه شبه نظامیان داعش نخست تهدید شهراربیل وقتل یزیدی ها وسپس اشغال سد موصل را آغازکردند. این تحولات واکنش جامعه وقدرتهای بین المللی را بهمراه آورد. حکومت باراک اوباما، تهدید اربیل و احتمال نسل کشی یزیدی ها ازسوی داعش را انگیزه نشان داده وعملیات هوایی ترتیب داد. بدین ترتیب اوباما برای اولین بارنه تنها علیه داعش بلکه درمقابل تحولات واقع درعراق وسوریه دست به عملیات نظامی زد. متعاقب این واکنش مهم دیگری نشان داده شد. شورای امنیت سازمان ملل علیه داعش ودیگرسازمانهای تروریستی، بااکثریت آراء قطعنامه شماره ۲۱۷۰ راصادرکرد. زیرا٥عضو دائمی شورای امنیت سازمان نمیتوانستند درزمینه موضوع سوریه و دیگر تحولات منطقه ای به اکثریت آراء دست بیابند. این اتفاق نظربین المللی که علیه داعش شکل گرفته است، اهمیت و تاثیرات جدی دارد.
پروفسور دکتر رمضان گوزن عضو هیئت علمی بخش علوم سیاسی و روابط بین المللی دانشگاه مرمره تحولات مذکور را چنین ارزیابی میکنند:
میخواهم قبل ازبررسی اهمیت و تاثیرات قطعنامه شماره ۲۱۷۰ ، از محتوای این قطعنامه بحث نمایم. این قطعنامه دراصل باهدف متوقف ساختن سازمانهای تروریستی چون داعش، القاعده والنصره یکسلسله تدابیروقواعد را درمیان میگذارد. در این قطعنامه، تامین لوازم و تجهیزات و منابع مالی برای داعش و دیگر سازمانهای تروریستی از سوی جامعه و بازیگران بین المللی منع گردیده و دستگیری شش عضو داعش و النصره خواسته شده است. مهمتر از همه به اعمال تحریمات اقتصادی علیه کشورهایی که این قطعنامه را به اجرانگذارند، تاکید شده، فقط تدبیر نظامی احتوا نمیکند. قطعنامه شماره ۲۱۷۰ شورای امنیت سازمان ملل و عملیات هوایی امریکا که قبل از این قطعنامه ترتیب یافت، قاطعیت اجرای یک سیاست موثر علیه داعش و دیگر سازمانهای تروریستی را نشان میدهد.آلمان، فرانسه و حتی روسیه حمایت سیاسی و نظامی از کردهایی را که علیه داعش میجنگند، آغاز کردند. فرانسه و آلمان پیشمرگان را تحت حمایت نظامی، دیپلماتیک وسیاسی قرار دادند. درنتیجه عملیات زمینی پیشمرگان که همزمان با عملیات هوایی امریکا ترتیب یافت، نفوذ و تاثیر داعش تضعیف شد. داعش از اربیل و مناطق کرد رانده شده، برای یزیدی ها یک خط امنیتی تشکیل یافته وسد موصل از تهدید داعش نجات یافت. ازسوی دیگردر چهارچوب تحول بزرگ دیگری، حیدرالعبادی بجای نوری المالکی نخست وزیرعراق انتصاب شد. تاثیر عملیاتها علیه داعش در عزل مالکی که سه دوره متوالی در مقام نخست وزیری انجام وظیفه کرده است، آشکار میباشد. زیرا حکومت مالکی نتوانسته بود با نیروهای خود علیه داعش مبارزه کرده وامنیت عراق را تامین نماید. این وضعیت در اصل عدم موفقیت او را در میان گذاشته است. در نتیجه این شکست، جامعه بین المللی و در راس امریکا خواستار کناره گیری مالکی ازسمت خود شدند. حتی گفته میشود که ایران نیز جزو کشورهای مذکور میباشد. خلاصه کلام تحرک داعش درماههای اخیرواشغال برخی ار مناطق عراق ازسوی این سازمان راهگشای عزل مالکی گردید. میتوان ادعا کرد که قطعنامه شماره ۲۱۷۰ سازمان ملل تاثیرات گسترده ودراز مدتی خواهد داشت. همکاری جامعه بین المللی و علی الخصوص ٥ عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل علیه سازمانهای تروریستی چون داعش والنصره میتواند درعراق وسوریه دوره جدیدی آغاز کند. اگراین سیاست موفق شود، یعنی سازمانهای داعش، القاعده والنصرا بطور کامل از عراق و سوریه پاکسازی شوند، شکل گیری یک تابلوی سیاسی جدید در این دو کشور امکان پذیر میباشد. براساس این تابلو رژیم اسد درسوریه که ازسوی روسیه وایران حمایت میشود و حکومت العبادی درعراق نیز که مورد حمایت امریکا و ایران میباشد، تائید خواهد شد. بدین ترتیب میتواند تشکیل ائتلاف شیعه – سنی – کرد دربنیه حکومت العبادی تامین شود. این تحولات میتوانددرداخل ترکیه ودیگرکشورهای منطقه نتایج جدی به باربیاورد. اولین نتیجه مثبت ازنظر ترکیه، آزادی ٤۹ شهروند ترکی که داعش به گروگان گرفته است، خواهد بود. تحول منفی نیزادامه تنش درروابط ترکیه وسوریه در نتیجه تائیداقتداراسد ازسوی بازیگران بین المللی خواهدبود. فقط ازسوی دیگرپاکسازی سازمانهای تروریستی چون داعش، القاعده والنصره ازسوریه، تحولی مناسب ومثبت برای امنیت و منافع ترکیه بهمراه خواهد آورد. درنهایت تسلیح هرچه بیشتروپیروزی های پیشمرگان در باب روند حل مسئله تروریزم، وضعیت جالبتری ظاهر خواهد ساخت.