ایا تاسې پدې پوهیدلۍ

ایا تاسې  پوهیدئ چې د اتاترک د مړینې خبر په ټوله نړۍ کې ډیر ستر انعکاس پيدا کړ؟

 د ۱۹۳۸ کال د نوامبر په لسمه د تورکیې د جمهوریت د بنسټ ایښودونکي مشر مصطفی کمال اتاترک مړینه نه یوازې په تورکیه کې بلکې په ټوله نړۍ کې د ژورې خواشینۍ سره مخ شوه. دا خبر د دې لامل شو چې په ډیرو هیوادونو کې بیرغونه نیم ځوړند شي، یو میاشت ملي ماتم اعلان شو او په ځینو هیوادونو کې حتا ښوونځي رخصت کړی شول.  د اتاترک مړینه حتی په هغو هیوادونو کې هم د خواشینۍ سره مخ شوه چې په ډیر لرې وخت کې د تورکیې دښمنان وو.

 مصطفی کمال اتاترک د تورکیې جمهوریت بهرنی سیاست د ملي حاکمیت، په کور دننه او په نړۍ کې د سولې د اصولو پر بنسټ جوړ کړ او موخه یې له نورو هېوادونو سره د دوستانه اړیکو پراختیا وه. د جمهوریت له اعلان وروسته د هغه تر مړینې پورې ګڼو سیاستوالو تورکیې ته سفرونه وکړل. حتی هغه هیوادونه چې هغه يي په ​​شخصي توګه هم  نه پیژنده د هغه په ​​​​مشرۍ کې د تورکیې ودې او پرمختګ ستاینه یې کوله. له همدې امله د نړۍ د ټولو ورځپاڼو په لومړيو پاڼو کې د هغه د مړینې خبر خپور شو. سیاستوالو او روڼ اندو رسنیو ته د اتاترک د لاسه ورکولو په اړه څرګندونې کولې.

 د افغانستان پاچا امان الله خان چې په ۱۹۲۸ کال کې له تورکیې او اتاترک سره لیدنه وکړه، د خپلې خواشینۍ په څرګندولو سره یې وویل: اتاترک نه یوازې د تورکیې، بلکې د ټول ختیځ اتاترک و.

 په هغه وخت کې چې د دوهمې نړیوالې جګړې د پښې غږ اورېدل کېده، د جرمني تاریخ پوه پروفیسور هربرت میلزګ وویل: هغه کسان چې غواړي په کړکېچن نړۍ کې سوله او هوساینه بیا جوړه کړي او نه یوازې د مادي بلکې د انسانیت معنوي پرمختګ تضمین کړي باید د اتاترک له ایماني او لارښود څخه نمونه د مثال په توګه ګټه  واخلي.

 کله چې یوناني جنرال میتاکساس چې په دې کې هیڅ شک نه درلود چې د تورکیې د خپلواکۍ جګړه به بریالۍ وي، په ۱۹۳۷ کال کې انقرې ته راغی او د مصطفی کمال اتاترک سره ولیدل.  هغه د اتاترک نه  د "تورکیې ملت ویاړلي مشر" په توګه یادونه وکړه . هغه د اتاترک د مړینې په اړه وویل: "هغه نه یوازې د تورکیې په تاریخ کې یو لوی شخصیت دی، بلکې د سولې یو لوی سړی هم دی. "د هغه کار چې نوې تورکیه یې رامینځته کړه د پیړیو لپاره به یو یادګار پاتې شي."

  د انګلستان د  ټایمز ورځپاڼې د اتاترک له قوله لیکلي دي: «هغه د سلطانانو د ظاهر او د خلافت د جذابیت پروا نه درلوده،هغه  د اناتولیا د بزګرانو سره مینه درلوده.»

په ایران کې د تهران ورځپاڼو د هغه د مړینې خبر په داسې حال کې خپور کړی چې: "د اتاترک په څېر هوښیاران یوازې په ظاهري بڼه مري، خو دوی تل په خپلو کارونو کې ژوندي دي."