Yevrosiyo Axborot Agentligi 32- qism

Bu haftagi dassturimizda, yoz oylarini siyosiy faoliyat bilan o’tkazgan Ukrainani ko’rib chiqamiz!
Darhol boshlaylik!

Muhtaram tinglovchilar Ukraina yoz fasilini ham siyosat hamda Rossiya tarafdori bo’lginchi guruhlar bilan kurash jihatidan juda qizg’in o’tmoqda.
Hozir poytaxt Kievga o’tamiz …

Telefonda Deniz Berkay bor…
Deniz salom, Sendan Ukraina boshidan o’tkazgan ushbu issiq yozni bizga yoritasizmi.

“ O’lkada issiq bir yoz hukum surmoqda… Sharq Ukrainada Rossiya tarafdori ayriliqchi guruhlarha qarshi amaliyot barcha tezligi bilan davom etmoqda.
Faqat oxir zamonlarda bu yerda vaziyat Ukraina xavfsizlik kuchlarining foydasiga aylangan kabi… Oxirgi zamonlarda Ukraina xavfsizlik kuchlari bir qator o’tiroq joylarini bo’lginchi kuchlarining qo’lidan olishni bajardi. Ukraina Bosh Shtab Rahbariyati ushbu kurash terror bilan amaliyotda eng faol qism eng ko’p bir oy davom etishini baholadi. Y’ani bir oy keyin Ukraina qo’shini ushbu kurashdan g’alaba chiqadi deb baholadi. Bir tomonidan Yevropa İttifoqi va AQSh Rossiya qarshi uchunchi bosqich sanksiyalarini davraga kiritgan vaziyatda.
Bular tog’ridan tog’ri dengiz sektori va har narsadan oldin energiya sektori maqsad qilib olmoqda.
Ya’ani shu bois Rossiya energiya sektorida sanksiya tatbiq etar Rossiya bu shartlarda Sharqi Ukrainadagi bo’lginchi guruhlarga qanchalik himoya qilinadi, alohida bir tortishuv mavzusi. Bu jihatdan Ukraina boshqaruviy yana yaxshi bir vaziyat o’tishga boshladi desak bo’ladi. Faqat masala faqatgina mintaqada harbiy amaliyotlar yakunlanishi emas. Chunki Sharqi Ukraina ma’lum bo’lganidek Ukrainaningh san’at markazi bo’lgan hudud.
Faqat masala faqatgina mintaqada harbiy amaliyotlar yakunlanishi emas. Chunki Sharqi Ukraina ma’lum bo’lganiderk Ukraina san’at Markazi bo’lgan hudud. Va bu yerdagi san’at ish o’rinlari oylardır faoliyat ko’rsatmayotir. Hozir urush Sharqi Ukrainadagi barcha ushbu og’ir ta’sirlarini qandya yo’q etilishi mumkin. Buni qanyday hal etadi alohida bir mavzu. Boshqa tomondan Ukraina kuntartibida vaqtidan oldin saylov bor. Eslanadiganidek Ukraina Prezidenti Petro Poroshenko 25 mayda o’tkazilganb prezidentlik saylovlari oldi berga va’dalari qatorida parlament saylovlari hisoblagan edi.
Ukrainada oxirgi zamonlarda saylov 2012- yili Oktiyabr oyida o’tkazildi. Bunga ko’ra boshqa saylovlar ham 2017- yilida o’tkazilishi kerak. Faqat Poroshenko vaqtidan oldin saylovni va’da qilgan edi. Faqat hozirgi bu yangi konstitutsiyada Prezidentning qo’lida parlamentni tarqatadigan bir alternativa yo’q.
Shu bois Poroshenko salohiyatlari chegaralangan vaziyatda yangi konstitutsiyga ko’ra,
Bu shartlarda Poroshenko, parlamentni o’zi tarqatmasligi uchun parlamentning o’zi zini tarqatishini kutmoqda. Parlamentga boshqa bir bahona chiqarib bekor qilishi ham u qadar quloy emas, chuki o’lkaning to’liq terror bilan kurash bilam amalyotlarini yuritgan bu paytda parlament ishlamas holga keltirish ham bir siyosiy tanglikga sabab bo’la oladi. Faqat parlamentning tuzilishihga qaraganimizda zamon ham butun partiyalarning Poroshenkoning taklifiga yangi vaqtidan oldin parlament saylovlari faqat parlamentning tuzilishiga qaraganimizda barcha partiyalar Poroshenko taklifiga ya’ni vaqtidan oldin saylovlarini himoya qilmagani ko’rayapmiz. Poroshenko himoyasi parlamentda zaif vaziyatda. Chunki to’g’ridan to’g’ri o’ziga qarashli bir partiya yo’q. Holibuki sobiq prezident Victor Yanukovichning Mintaqalar Partiyasi bordi. Va bu partiya Parlamentda hokim vaziyatda. Yanukovich bu partiyaga tayanib ham qonun yasash hamda ijro organlarida salohiyat egasi bo’la olgandi. Poroshenko bu imkomniyatga ega emas. Vaqtidan oldin parlament saylovlariga qarshi bo’lgan en katta kuch Yulia Timoshenkoning partiyasi, Timoshenko eslanadiganidek Prezidentlik saylovlarida Poroshenko roqibi vaziyatida edi. Faqat dastlab turda uning qarshisida katta mag’lubiyat qozondi. Poroshenko bilan Timoshenko har ikkisi ham g’arb tarafdori qismda bo’lish bilan birgalilda eng jiddiy siyosiy roqib vaziyatda.
Siyosiy hoyatlari davomli bir- biri bilan zid bo’lib roqabat bilan o’tdi. Hozir ba’zi Ukrainalik tomoshbinlar m Timshenko bu shratlarda parlament saylovlari kech bir tarixga kechiktirib istashini bildirdi.
Chunki agar bu saylovlar yana ilk oylarda bo’lsa Poroshenko yana yangi vazifaga boshlagan, shu bois shuhrati chuqida bo’lgan davrga teng keladigan va shunday qilib Poroshenko himoya qiladigan partiyalar parlament saylovlaridan ham g’alaba bilan chiqadi. Faqat agar bu saylovlar bir oz yana ham kech amalga oshsa u payt Poroshenko jamiyatchilikning himoyasi kamayadi. Timshenko nazariyasiga ko’ra, Va bu shardlar Timushenkoning partiyasi parlament saylovlaridan yana katta bir muaffaqiyatga erishadi.

Hozir bu parlament qachon fash etiladi va vaqtidan oldin saylovlar qachon tartiblanadi savolining javobi hanuz noaniq. Faqat mutaxasislar bu saylovlar katta ehtimol bilan bu yilning oxirgi kuz oylarida yoki hech bo’lmasa bu yilning oxirigacha tartiblashi mumkinligini bildirdi.
Boshqa tomondan yana ichki siyosat mavzusida tortishuv yaratgan boshqa bir yangilik esa, Ukraina Komunist Partiyasining man qilinishi. Ukrainada prokurorlilk Ukraina Komnist Patiyasi xorijiy o’lka manfaatlariga ko’ra ishlagan va bo’lginchilarni himoya qilish sababi bilan berkitish da’vosi ochgan vaziyatda.
Mahkamada ushbu mavzu muzokara qilinmoqda. Mahkamada bu mavzu muhokama qilinmoqda. Ukraina Komunist Partiyasi Ukraina siyosatida eng ko’p ta’siriga ega bo’lgan partiyalardan biri vaziyatida. Va himoyachilarning muhim bir qismiy Sharqi Ukrainada yashaydi. Sharqi Ukrainada 7da istiqomat qilgan saylovchilar yaqin zamongacha ikki partiyani himoya qilardi. Biri sobiq Prezident Victor Yanukovich Mintaqalar Partiyasi, boshqasi esa Ukraina Komunist Partiyasi edi. Hozir bu partiya man qilishi Sharqi Ukrainada qanday bir manazar o’rtaga chiqa oladi, bu ham hanuz noaniqligini davom etirmoqda. Boshqa tomondan Prezidentlik saylovlari paytida poroshenko Ukraina tarixida bir ilk davrda qozongan edi. Barcha bular Ukraina jmiyatchiligida,
Saylovlarni dastlabki turda qozongan edi. Butun bular Ukraina jamiyatchilik siyosiy tanglikdadan va iqtisodiy tanglikdan chiqish qayg’usidan yuza chiqmoqda. Faqat shuni bildirish kerak, saylovchilar uning qila oladigan ko’pini qiladi. Chunki bir oz avval aytganimizdek Ukrainada 2004 konstitutsiya joriy. Va bu konstitutsiyaga ko’ra, Prezidentning salohiyatlari cheklangan vaziyatda.faqat saylovchilar Poroshenkodan o’lkani tezda rivojlantirishini istaydi. Poroshenko bu shartlarda har narsani qila oladigan imkoniyatga ega emas. Butun bu shartlarda ya’ani agar bir keljakda iqtisodiyot yaxshilanmaza yoki yaxshilanish ishorati bo’lmas, ayniqsa kuzdan e’tiboran o’lkadan yangidan siyosiy tanglik avjlanadi deb tahmin etilmoqda.
Shubois Ukraina normol shardlarda kuntartibining eng quyi saviyada bo’lgan yoz oylarinş yuksak bir siyosiy taranglik bilan o’tkazishi mumkin.shu bois kuzda yangi siyosiy tanglik yoki siyosiy zidiyatlar sodir bo’lishi kutilmoqda.
Deniz Berktatga tashakkurlarimiz bildiramiz.
Kelgusi kun ayni soatda uchrashish tilogi bilan.
Dastur muallifi O’ya Gultekin Go’kje.