Energiya kun tartibi-20

Qayta tiklanadigan energiya manbalarining global elektr energiyasi ishlab chiqarishdagi ulushi birinchi marta 2023 yilda 30 foizdan oshdi. Turkiya o'z elektr energiyasining 42 foizini shu manbalardan ishlab chiqarish bilan jahon o'rtacha ko'rsatkichidan oshib ketdi.

Xalqaro tashkilotlar hisobotlariga ko‘ra, 2023-yilda dunyoda elektr energiyasiga bo‘lgan talab 29,5 teravatt soatni tashkil qilib, rekord darajaga yetdi.

O'tgan yili global elektr energiyasiga bo'lgan talab, ayniqsa, rivojlangan mamlakatlarda iste'molning pasayishi tufayli 2,2 foizlik o'sish tendentsiyasini ko'rsatdi.

Elektr energiyasiga bo'lgan talabni qondirish uchun ishlab chiqarishda eng tez o'sib borayotgan manbalar qayta tiklanadigan energiya manbalari edi. Bular asosdan quyosh va shamoldan olinadigan energiyadir... 

2023-yilda dunyo bo‘ylab elektr energiyasi ishlab chiqarishning 7,8 foizi shamol energiyasi, 5,5 foizi quyosh energiyasi hisobiga ta’minlangan.

Quyosh energiyasidan foydalanish 23,2 foizga oshdi. Shunday qilib, har yili elektr energiyasi ishlab chiqarishning eng katta o'sishiga ega quyosh energiyasi hissa qo’shgani aniqlandi.

Quyosh energiyasiga investitsiyalar 19 yil davomida global miqyosda eng tez o'sib borayotgan elektr manbai bo'lib kelmoqda...

Shamol energiyasidan global elektr energiyasi ishlab chiqarish ham 2022-yilga nisbatan 9,8 foizga oshdi.

Iqlim o'zgarishi global elektr energiyasi ishlab chiqarishga ham bevosita ta'sir ko'rsatdi. GES kabi gidroenergetika resurslarining ulushi o'tgan yilga nisbatan 2 foizga kamayib, 14,3 foizni tashkil etdi.

Shunday qilib, jahon elektr energiyasi ishlab chiqarishda qayta tiklanadigan energiyaning umumiy ulushi birinchi marta 30 foizdan oshdi. 

Qayta tiklanadigan manbalardan foydalanish rekord darajada oshgani sayin, uglerod chiqindilarida ham rekord darajada pasayish kuzatildi.

Global elektr energiyasi ishlab chiqarishdagi karbonat angidrid intensivligi o'tgan yili rekord darajada pasayib, 2007 yilda o'lchangan eng yuqori ko'rsatkichdan 12 foizga kamaydi.

O‘tgan yili jahon elektr energiyasi ishlab chiqarishda ko‘mir va tabiiy gazning ulushi mos ravishda 35,4 va 22,5 foizni tashkil etdi. 2023-yilda ko‘mirdan elektr energiyasi ishlab chiqarish 1,4 foizga, gazdan ishlab chiqarish esa 0,8 foizga oshdi.

Yadro energiyasidan elektr energiyasi ishlab chiqarish 2023-yilda yillik asosda 1,8 foizga oshib, umumiy ishlab chiqarishda 9,1 foiz ulushga ega bo‘ldi.

Turkiyada quyosh va shamol energiyasidan elektr energiyasi ishlab chiqarishda global ma'lumotlardan ham yuqoriroq o'sish kuzatildi. Turkiya o'z elektr energiyasining 42 foizini qayta tiklanadigan manbalardan ishlab chiqarish orqali jahon o'rtacha ko'rsatkichidan oshib ketdi.

Turkiyada ishlab chiqarilgan elektr energiyasining 6 foizi quyosh va 10 foizi shamol energiyasiga to'g'ri kelsa, gidroelektr 20 foiz bilan eng katta qayta tiklanadigan elektr manbai bo'lishni davom ettirdi.

O'tgan yili Turkiyada elektr energiyasining 58 foizi fotoalbom yoqilg'ilardan ishlab chiqarilgan.

Fotoalbom yoqilg'i - bu yoqilg'i sifatida qazib olinadigan va yondiriladigan, o'lik o'simliklar va hayvonlarning qoldiqlaridan yer qobig'ida tabiiy ravishda hosil bo'lgan uglevodorodli materialdir. Asosiy qazib olinadigan yoqilg'i ko'mir, xom neft va tabiiy gazdir.