Türk Geňeşiniň Daşary Syýasaty Öwreniş Merkeziniň Maslahaty

Tapgyrlaýyn gepleşigimiziň nobatdaky sanynda Türk geňeşiniň Daşary syýasaty öwreniş merkeziniň 6-njy maslahaty hakynda durup geçmek isleýäris.

2020-nji ýylyň 19-njy noýabrynda Gyrgyz Respublikasynyň Milli strategik barlaglar merkeziniň ýer eýeçiliginde Türk geňeşiniň Daşary syýasaty öwreniş merkezleriniň onlaýn maslahaty geçirildi. Maslahata Azerbaýjanyň, Gazagystanyň, Gyrgys Respublikasynyň, Wengriýanyň, Özbegistanyň we Türkiýäniň strategik barlaglar institutlaryndaky ýolbaşçylar gatnaşdylar. Mälim bolşy ýaly Türk geňeşiniň Resmi daşary syýasaty öwreniş merkezleriniň arasyndaky Hyzmatdaşlyk ylalaşygyna 2015-nji ýylyň 8-nji maýynda Bakuwda gol çekişilipdi.

Maslahaty  Türk geňeşiniň Baş sekretary Bagdad Amreýew açdy. Baş sekretar Amreýew çykyşynda gurama agza ýurtlaryň arasynda daşary syýasatda güýçli garaýyş birliginiň emele getirilmegini we global syýasy arenada özara arkalaşygy güýçlendirmegi nazarda tutýandyklaryny nygtady. Amreýew Türk geňeşine synçy bolmak isleýan ýurtlaryň sanynyň artýandygyny sözleriniň üstüne goşdy. Maslahata gatnaşan ýolbaşçylar koronawirusa garşy göreş, Azerbaýjanyň halas edilen sebitleriniň dikeldilmegi, bilim pudagynda hyzmatdaşlyk etmek ýaly ugurlar boýunça çykyş etdiler. Türki dilli döwletleriň garaşsyzlygynyň 30-njy ýylyna bagyşlanan ýörite neşirleriň taýarlanmagy hem maslahatyň ileri tutulan ugurlaryndan biri boldy.

Maslahatyň ahyrynda Azerbaýjanyň Halkara gatnaşyklary analiz merkeziniň Başlygy Farid Şafiýewiň teklibine laýyklykda taraplar nobatdaky maslahatyň Azerbaýjanyň Şuşa şäherinde geçirilmegi hakynda karar kabul etdiler. Kabul edilen kararyň iňňän ýerliklidigini nygtasymyz gelýär.

Soňky ýyllarda türk dünýäsiniň halkara guramalarynyň bilelikdäki çäreleriniň we dabaralarynyň sany günsaýyn artýar. Şeýle maslahatlaryň ýygy-ýygydan geçirilmegi adybir guramalarda umumy garaýyşyň emele gelmegine goşant goşjakdygy ikiuçsyzdyr. Türk geňeşiniň Resmi daşary syýasaty öwreniji merkezleriniň maslahatlarynyň hem üznüksiz dowam etmegi begendiriji waka. Sebäbi türki dilli döwletleriň halkara arenada has netijeli iş alyp barmagy üçin guramalaryň netijeli strategiýa eýe bolmagy möhüm.

Maslahatda gün tertibine getirilen “Türk Dünýäsiniň Garaýyşy-2040” maksatnamasynyň mazmuny türk dünýäsiniň strategik merkezleri tarapyndan ýazylar. Şol sebäpli Türk geňeşi diňe bir döwletiň resmi barlaglar merkezleriniň däl, Türk dünýäsiniň ähli strategik barlaglar merkezlerini jemläp, olara türk dünýäsiniň geljegini bilelikde gurmak taýdan ýolbeletlik etmeli. Şeýlelikde türki dilli döwletlerde Türk geňeşiniň has ýakyndan tanalmagy gazanylar.

Türki dilli döwletlerde strategik barlaglar guramalarynyň ýaňy ýakynda ösmäge başlandygy mälim. Türki dilli döwletler salgytlaryň bir bölegini şeýle guramalaryň goldanmagy üçin bölüp berip, pudagyň maliýe üpjünçiligi meselesini çözüp bilerler. Onsuz hem ösen ýurtlarda şeýle usullar bilen pudaga maýa goýup, onuň netijesini artykmajy bilen alýarlar.

Türki dilli döwletlerin garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanan ýörite neşirleriň taýarlanmagy we olaryň agza hem-de synçy döwletleriň dillerine terjime edilmegi iňňän möhüm başlangyç bolar.

Türki dilli döwletleriň strategik barlaglar merkezleri güýçlerini birleşdiren halatynda türk dünýäsiniň geljegi hasam ýagty bolar.