تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (4)

تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (4)

تحریملر قالخماسی، ایران و "یئنی اورتادوغو"

حسن روحانینین ایران پرزیدنتی سئچیلمهسینین آردیندان ایرانین نوکلئر پروقرامینا باغلی مذاکیرهلر باشلامیشدی. ایران ایله 5 + 1 قروپو (آمریکا، روسیه، چین، بؤیوک بریتانیا، فرانسه و آلمان) آراسیندا آپاریلان دانیشیقلار 14 ژوئیه 2015 تاریخینده بیر راضیلاشما ایله نتیجهلنمیشدی. احاطهلی اورتاق فعالیت پلانی (KOEP) اولاراق آدلاندیریلان موقاویلهده طرفلر بیر ژوئیه پلانی معین ائدیب.

بو یول نقشهسینه گؤره، 16 ژانویهده اولوسلار آراسی اتوم انرژیسی آژانسی (UAEA)، ایرانین بوینونا گؤتورموش اولدوغو مسئولیتلری یئرینه یئتیردیگینی اراپور ائتدی. بونون اوزرینه آمریکا و اوروپا بیرلیگی طرفیندن ایرانا ایستیقامتلی تحریملر قالدیریلدی.

بو وضعیت سعودی عربیستانینی و کؤرفزدکی موتتفیقلرینی، ایسرائیلی، آمریکا جمهوریتچی کونگره عضولری و نئو-کونسرواتیولری و حتی آمریکا ایله علاقهلرده یومشالماغا قارشی اولان ایرانداکی شاهین محافیظهکار قانادی ناراحات ائتدی.

سعودی عربیستانی و کؤرفزدکی موتتفیقلری، 2003-جی ایلده عراقداکی رژیم دییشیکلیگینی بؤلگهسل گوج تارازلیغینین ایران لئهینه دییشمهسی اولاراق آلقیلادیلار. مداخیله سونراسی عراقین شیعه آغیرلیقلی حکومتلرینین ایرانا یاخین اولمالاری هوشگؤرولمدی. عرب باهاری سوره جینده ایران و موتتفیقلرینین سوریهده اوینادیغی رول و بحرین و یمندکی حادثهلر ده کؤرفز اؤلکهلرینی ناراحات ائتدی. عرب اورتادوغوسونداکی شیعه اهالی اوزریندکی ایران تأثیری، سعودی عربیستانی و موتتفیقلرینه ایرانین هگمونیاچی عمللر داشیدیغی فیکرینی گوجلندیردی.

ایسرائیل ایسه ایرانی وارولوشسال بیر تهدید اولاراق گؤرور. بیر نئچه گون اوّل ایسرائیل ساوونما ناظری، داعشی ایرانا یغلیهجگینی سؤیلهیه.ایسرائیل، ایرانین اؤزونه ایستیقامتلی ایفادهلریندن اولدوقجا ناراحات. عینی زاماندا ایرانین حماس، ایسلامی جهاد و حزب اللها اولان دستگینی اؤزونه ایستیقامتلی بیر تهدید اولاراق قیمتلندیریر.

آمریکالی شاهین جمهوریتیچیلر و نئو-کونسرواتیولر ایسه ایرانا باشلیجا ایکی سببدن قارشی. بیرینجیسی، آمریکانین قلوبال و بؤلگهسل ماراقلارینا تهدید اولاراق گؤرورلر. ایکینجی اولاراق، ایسرائیله اولان شرطسیز دستکلری اونلاری آنتی-ایران اولماغا ایتهلییر.

آرالاریندا اینقیلاب گؤزتچیلرینین ده داخیل اولدوغو ایرانلی شاهینلر آمریکایا قارشی گرگینلیک سیاستینی داوام ائتدیرمکدن یانالار. ایستاتوکودان قایناقلانان داخیلی ماراقلارینی قوروماق آرزوسو، داخیلی و خاریجی سیاستده اونلارا پراگماتیک پرزیدنتی روحانی و قروپو قارشیسیندا رفتار آلدیریر. روحانی و قروپونون اوغورلاری محافیظهکارلارین زمین ایتیرمهسینه یول آچیر.

قالدیریلان تحریملر یالنیز نوکلئر پروقراما باغلی اولماسینا و آمریکا ایله ایران آراسیندا باشقا آنلاشیلمازلیق موضوعلاری دا اولماسینا باخمایاراق، ایکی اؤلکه آراسینداکی علاقهلرده یئنی بیر صحیفه آچیلدیغینی ایفاده ائتمک لازیمدیر. بو مرحلهیه گلینمهسینه ایکی خوصوص تأثیر ائتمیشدیر. بیرینجیسی، آمریکانین تهدید آنلاییشیندا بیر دوشمن سوپر دولتین یئری اوبامانین بیرلیگین وضعیتی چیخیشیندا ایفاده ائتدیگی کیمی، اوغورسوز دولتلر بحرانلارینین دوغوردوغو تهدیدلر آلمیشدیر. بونلارین باشیندا داعشی و القاعده کیمی اولوس اؤتهسی سلاحلی تشکیلاتلارین حرکتلری ایشتیراک ائتمکدهدیر. آمریکا بونلارا قارشی موباریزنی یاخین شرقده ثابتلیک اوچون چوخ اؤنمسمکده و ایرانلا بو نقطهده بیر اورتاق پایدایا صاحب اولدوغونو دوشونمکدهدیر.

بیر دیگر وضعیت ده، اوباما دؤورو خاریجی سیاستینده آسیا-پاسیفیک اوقیانوس بؤلگهسی اولویت ژئوسیاسی ساحهده حالینا گلمیشدیر. چینی ساخلانیلماسینا مقصدلی آسیا- پاسیفیک اوقیانونس سیاستی، اوباما رهبرلیگینین یاخین شرقدکی مسئولیتلرینی آزالدماسینی طلب ائدیر. ایرانلا اولان پروبلملرین آرادان قالدیریلماسینین و ایرانین اولوسلار آراسی توپلوما آشیلانماسی آمریکانین بؤلگهدکی یوکونو آزالداجاغی نظرده توتولور. آیریجا عراقدا ثابیتلیگین تامین ائدیلمهسی هر ایکی اؤلکهنین اورتاق ماراقلاری آراسیندا یئرلشیر. ایکی اؤلکهنین سوریهده ده بیر اورتاق نقطهده گؤروشمهلر اولابیلهجکدیر.

تحریملرین قالدیریلماسی ایرانین نفت چیخارماسینی آرتیرماسینی تامین ائده بیلر. لاکین نفت قیمتلرینین داواملی دوشدوگو بیر اورتامدا بونون ایران اقتصادینا قاتقیسی محدود قالاجاق. اقتصادی و مالی معنادا ایرانین اولوسلار آراسی بانکلاردا دوندورولموش 100 میلیارد دوللارلیق وارلیغینین سربست بوراخیلماسی داها مهمدیر. بو آرادا اولوسلار آراسی شیرکتلر ده ایرانا نمایندهلرینی گؤندرمه یاریشی ایچیندهدیرلر. بو سببدن ایران اقتصادیندا قیسا مدت ایچینده جدی بیر حرکتلیلیک یاشاناجاق.

ایرانین یئنی مالی ایمکانلارینی نیظامی گوجه چئویرمهیه چالیشیب ایشلمیهجگی سعودی عربیستانی و موتتفیقلرینی، ایسرائیلی و شاهین آمریکالی جمهوریتچیلر و نئو-کونسرواتیولری جدی شکیلده قایغیلاندیرماقدا. ایرانین ایچینده ایسه موجود راضیلاشما پرزیدنتی روحانی و قروپونون الینی گوجلندیرمیش وضعیتده.

آمریکا ایله ایران آراسینداکی گرگینلیگین سالینماسی باخیمیندان اولدوقجا اهمیتلی بیر اینکیشاف اولان نوکلئر راضیلاشما چرچیوسینده تحریملرین قالدیریلماسی ایکی اؤلکه آراسینداکی بوتون پروبلملرین حل ائدیلمهسی معناسینی گلممکده. آمریکا، نوکلئر پروقرام احاطهسی خاریجیندکی تحریملره داوام ائدهجک. آیریجا بالیستیک راکت سیناقلاریندا اولدوغو اوچون ایرانا قارشی یئنی بیر تحریمی داها دؤورهیه سوخدو.

بؤلگهیه باخیشینین اوّلکیندن فرقلی اولاجاغینین سیگناللارینی وئرن آمریکا اسکی موتتفیقلرینی ده ایتیرمک ایستمیر. ایرانلا دا آنلاشیلمازلیق ایچینده اولدوغو بوتون موضوعلاری حل ائتمیش دئییل.آمریکادان تئز-تئز طلب ائتدیکلرینی الده ائده بیلن ایسرایلین بو دفعه نوکلئر موقاویلهنی و تحریملرین قالدیریلماسینا مانع اولاماماسی، آمریکانین یئنی یاخین شرق تصورونده ایسرائیلدن امتناع معناسینی وئرمیر. آنجاق ایسرائیلله اولان علاقهلرده فرقلی بیر رفتار ایچینده اولوناجاغینین سیگناللاری وئریلمیش اولماقدادیر.