تورکیه‌نین یئنی ویزیونو(4)

مودرنلشمه دمک اثاسیندا یئنیلنمک دئمکدیر. یئنیلنمه آنلاییشی غیری اختیاری اینسان شعوروندا مبثت بیر ایماژ اویاندیرار. بوندان اؤتورو دا هر اجتماعی دییشمه اوچون یئنه ذهنلرده میدانا گلمیش عمومی قبول وار. بو عمومی قبوللاردان بیری ده دییشمهنین عینی زاماندا بیر ایرهلیلمه اولدوغو ایستیقامتیندهدیر. آنجاق اجتماعی دییشمهنین تاریخی بیزه، هر دییشیکلیگین بیر ایرهلیلمه اولمادیغینی گؤستریر.

شوبههسیز جمعیت دینامیک بیر تشکیلاتدیرر. داواملی دییشمکدهدیر. حتی دئییلر کی دییشمهین تک شئی دییشمهنین بذات اؤزودور. معلوم دییشمه موضوعسو آنتیک زامانلاردان بو گونه قدر بحثه موضوع ائدیلمکده و مذاکیره ائدیلمکدهدیر. دؤورون فیلسوفو افسلی هراکلیتوسون "عینی چایلارا گیرنلرین اوستوندن فرقلی سولار آخار" سؤزو بو موضوعنو تا او زاماندان بری اؤزتلر خصوصیتدهدیر.

اجتماعی دییشیکلیگین بیر دیزی دینامیکلریندن بحث ائدیلهبیلر اما ان عمومی اولان ایکی فاکتوردان سؤز ائدیله بیلر.

بیری ایچ دینامیکلر دیگری ده خاریجی دینامیک.

هر ایکی دییشمه دینامیکینین هم طبیعی تأثیرلری هم ده چتینه و زورا سؤیکنن تأثیرلرینین اولدوغو بیلینمکدهدیر.

توپلوملار یا طبیعی فاکتورلارلا دییشرلر یا دا موختلیف آلتلر واسطهسیله پلانلی بیر شکیلده ائدیلن خاریجی مداخیلهلرله دییشرلر.

پس سیاست تام اولاراق بو دییشیکلیگین نظارت ائدیلمهسیدیر. اجتماعی ساحهده وار اولان چاتیشمالارین ایدارهسی اولاراق ائدیلن تعریفی ده بو چرچیوهده اوخویابیلریک.

تورکیه اؤز جوغرافیاسیندا یاشانان دییشمهلردن ان چوخ تأثیرلنن اؤلکهلردن بیریدیر.

بوندان اؤتورو ده گوجلو بیر سیاسی تشکیلاتا صاحب اولماق مجبوریتیندهدیر.

گوجلو بیر سیاسی تشکسلات اوچون ساغلام ایشلهین بیر دموکراسییه و بؤیوک بیر اقتصادا احتیاج واردیر.

یالنیز اقتصادی ریفاهین آرتیریلماسی سیاستین گوجلنمهسینی تامین ائده بیلمز.

هم دموکراسینی ایرلیلتمک هم ده اقتصاد گوجلندیرمک صورتی ایله سیاستی گوجلندیره بیلریک.

ترکیه بو جوغرافیاداکی دییشمهلری نظارت ائتمک و بو دییشمهلرین ایستیقامتینی اؤنگؤرهبیلمک اوچون گوجلو بیر سیاسی تشکیلاتا صاحب اولما موباریزهسینی بو گون چوخ داها آغیر بیر شکیلده وئرمکدهدیر.

ییلدیریم بیازیت اونیورسیتهسی اینسان و توپلومبیلیملری فاکولتهسی سوسیولوژی بؤلومو پروفسور دوکتور مظاهر باغلینین موضوع ایله علاقهدار قیمتلندیرمهسینی تقدیم ائدیریک.

-------

سیاست، داها یاخشی اولدوغونا اینانیلان بیر موقعیته جمعیتی داشیما صنعتیدیر. جمعیتده وار اولان موختلیف قروپلار آراسینداکی چاتیشمالاری ایداره ائتمک و بو چاتیشمالارین بیر علاوه دگر وئرمه ایمکان تانییاجاق بیر مکانیزمی قوروساللاشدیرماقدیر. سیاست ایداره ایشیدیر البته اما یاخشی ایداره ائتمکدیر. یاخشی بیر ایدارهنین تمل شرطی ایسه وار اولان هر بیر آکتورون سیستمین ایچینه داخیل ائدیلمهسیدیر کی بونون دا یئگانه یولو دموکراسیدیر.

او حالدا تورکیه، وار اولان تمل/ اساس پروبلملرینی حل ائتمک اوچون، بیرلشمیش قابلار پرینسیپینه هم دموکراسینی گوجلندیرمک، هم گوجلو بیر اقتصاد صاحبی اولماق هم ده یاخشی ایداره ائدیلن بیر سیاسی سیستمه صاحب اولماق وضعیتیندهدیر.

بوتون بو معادلهنین تامین ائدیلمهسی آسان دئییل. اما هر شئیدن اوّل دییشیکلیگین طبیعتینی بیلمک اهمیتلی بیر قازانیمدیر.

دونیانین نه ایستیقامته دوغرو گئتدیگینی بیلهرک آددیملارینی آتان و دونیانین گئریسینده قالمایان بیر آکتور اولما یولوندا گوجلو بیر سیاست اجرا ائدیر و بونا دا یئنی تورکیه دئییلمکدهدیر.

تورکیهده چوخو زامان سیاست منفی بیر ایش اولاراق گؤرولور. هالبوکی بو دوغرو دئییل. سیاست، میللته خیدمت ائتمهنین یئگانه یولودور. سیاستی یونگوله ساحهلر یا یاخشی نیتلی دئییلدیرلر یا دا بو سیستمین نئجه ایشلدیگیندن خبردار دئییلدیرلر.

عمومیتله رقیب آکتورلارین بیر-بیرلرینی سیستمین خاریجینه ایتهلمک اوچون سیاست علیهینه بیر ریتوریکا چیخاردیقلاری دوشونولمکدهدیر. هالبوکی ساغلام بیر مکانیزم هر بیر آکتورو ایچینه آلا بیلن بیر کامیللیگه مالیک اولاندیر.

ائتنیک پروبلملردن توتون، گلیر داغیلیمینداکی عدالتسیزلیکلر، دز آوانتاژلی قروپلارین پروبلملرینی حل ائتمکدن خاریجی سیاسته قدر هر ساحهده وار اولان چیخمازلارین وضعیتین اجتماعی مشروعیت اورتاق مخرجینده حلّه قوووشدوران بیر تشکیلات اولاراق سیاست قیمتلیدیر و اهمیتلیدیر.

سیاستین گوجلنمهسی دئمک اجتماعی قورولوشون ایچینده ایریلی خیردالی وار اولان هر بیر آکتورون سیستمین بیر پارچاسی حالینا گتیرمک یا دا سیستمین مرکزینه داشیماق دئمکدیر. جمعیت اوصولونون اینسان-فرد خاریجی بیر ساحهده اولماقدان چیخارماق دئمکدیر.

تورکیه اوزون بیر مدت آیری-آیری شخصلردن-وطنداشلاردان موستقیل بیر اجتماعی ایشلییشینه صاحب ایدی. سانکی اینسانسیز بیر دولت مکانیزمی تخیّول ائدیلمیشدی. بو وضعیت طبیعی اولاراق اینسانلارین اؤزلرینی چؤلده حیس ائتمهلرینه و ایچینده اولدوقلاری دولتی و جمعیتی صاحیپلنملرینی زورلاشدیرمیشدیر.

تورکیه، بیر-بیرینه رقیب بیر نئچه ساحهده-آکتوردان عبارت اولان بیر دولت قورولوشوندان بیر-بیری ایله اویغون و ایچ-ایچه کئچمیش مکانیزملردن عبارت بیر دولت قورولوشونا دوغرو ادییشمکتیر.

هر بیر آکتیورون اؤزوندن بیر پارچا اولدوغونو دوشوندوگو بیر سیستم قورماق تورکیه اوچون سون درجه یئنی بیر وضعیتدیر.

یئنی تورکیه دولت، توپلوم و بوروکراسی اویغونلاشماسینی ایدالیزه ائدن بیر سیاست چیخارما سییندهدیر. بو تلاشی بلیرلیین اساس موضوع ایسه اجتماعی دییشمه دینامیکی. بو دینامیکی بیلمک سورهجه داخیل اولماق دئمکدیر.

-------

ییلدیریم بئیازیت اونیورسیتهسی اینسان و توپلومبیلیملری فاکولتهسی سوسیولوژی بؤلومو پروفسور دوکتور مظار باغلینین موضوع ایله علاقهدار قیمتلندیرمهسینی تقدیم ائتدیک.