دونیادا ایز بوراخان تورک بؤیوک‌لری (38)
قیسا بیر مدتده دونیانین ان گوجلو دولت‌لرین‌دن بیری حالینا گلن سلجوق‌لو امپراتورلوغو، بیر طرف‌دن اسکی تورک دولت‌چیلیغینی داوام ائتدیررکن، دیگر طرف‌دن دا یئنی جوغرافیا‌لاردا یئنی سیستم‌لر یارادا‌راق، دولت آنلاییشینی داوام‌لی گونجل توتماغا چالیشیردی
سئوگی‌لی اوخوجولار،
تورک تاریخینی ان پارلاق دؤورلرین‌دن بیرینی تشکیل سلجوق‌لو دؤورو، یالنیز او دؤورده یئتیشن بؤیوک علم، مدنیت و صنعت آداملارییلا دئییل، عینی زاماندا جسور و عقل‌لی دولت آدام‌لاری، قوموتانلاری و عسگرلری ده مشهوردور. اؤزونه خاص بیر رهبرلیک سیستمی قیسا بیر مدتده دونیانین ان گوجلو دولت‌لرین‌دن بیری حالینا گلن سلجوق‌لو امپراتورلوغو، بیر طرف‌دن اسکی تورک دولت‌چیلیغینی داوام ائتدیررکن، دیگر طرف‌دن دا یئنی جوغرافیا‌لاردا یئنی سیستم‌لر یارادا‌راق، دولت آنلاییشینی داوام‌لی گونجل توتماغا چالیشیردی. بئله بؤیوک بیر سیستمین ان بؤیوک نماینده‌لرین‌دن بیری ده سون سلجوق‌لو پادشاهی سلطان سانجار و یا سلطان سنجر‌دیر.
------------
آدی احمد سانجار اولان سلجوق‌لو حؤکمداری، 5 نوامبر 1086-جی ایلده سینجاردا دوغولدو. آتاسی سلطان ملیکشاهدیر. دیوانو لوغاتیت-تورک کیمی قایناق‌لاردا، "سانجار" سؤزونون تورکجه "ساپلانماق" معناسین‌داکی سانچماق سؤزون‌دن تؤردیگی ایفاده ائدی‌لر. تاریخی قایناق‌لارا گؤره، سانجار چوخ گؤزل یوزلویدو. لاکین اوشاقلیغیندا کئچیردیگی چیچک خسته‌لیگی‌نین عمر خیام طرفین‌دن معا‌لیجه ائدیلمه‌سینه باخمایا‌راق، اوزونده قورخونج ایزلر قالمیشدی. داها آلتی یاشیندایکن، آتاسی ملیکشاهین اؤلومونون آردین‌دان خاندان منسوب‌لاری آراسیندا جریان ائدن تخت ساواش‌لاری سببیله کیفایت قدر تحصیل آلا بیلمه‌ین سانجار، کیچیک یاش‌دان اعتباراً دولت ایداره‌سینده اهمیت‌لی تجروبه‌لر الده ائتمیش، بو اسکیک‌لیگینی قابیلیت و تجروبه‌لری سایه‌سینده گیدرمیشدی.
سلطان برکیاروک (بؤرکویاریق)، خوراسان‌داکی عصیانی باس‌دیرماق اوچون اؤگئی قارداشی سانجار و آتابی امر قمه‌چی قوموتاسین‌داکی بیر اوردونو خوراسانا یوللادی. دامگان-ا چاتدیغیندا آرسلان آرگونون اؤلدورولدوگونو اؤیرنن سانجار بورادا گؤزله‌دی. سلطان بؤرکویاریق سانجارا قاتیلدیغیندا بیرلیکده نیشابورا، اورا‌دان بلخ شهرینه کئچدی‌لر. سلطان بؤرکویارق، بو سفر سونوندا مرکزی مرو اولماق عذره غزنه سرحدلرینه قدر اوزانان خوراسان تورپاق‌لارینی ملیک سانجارا امانت ائتدی. لاکین بیر مدت سونرا خوراسانین حاکمیتی اوزرینده چیخان ایختیلاف نتیجه‌سینده، سلطان بؤرکویاریق اوردوسویلا ملیک سانجار اوردوسو قارشییا-قارشییا گلدی‌لر. بو دؤیوشده سانجارین اوردوسو سلطان بؤرکویاریق‌ین اوردوسونو تخریباتا اوغراتدی و بئله‌لیکله سانجارلا سلطان بؤرکویاریق تخت مسئله‌سینده بیر-بیرلرینه رقیب اولدولار.
-------------
سنجر، گرک بؤیوک قارداشی بؤرکویاریق‌ین، ایسترسه ده دیگر بؤیوک قارداشی محمد تاپار-ین سلطنت‌لری زامانیندا، دولت خیدمتینده ائده‌رک میللی بیرلیگین تامینی اوچون الین‌دن گلن کمکی ائتدی. شرقده اورتایا چیخان عصیان‌لاری باسدیردی. گؤستردیگی اوغورلار سببیله خوراسان ملیک‌لیغینه تعیین ائدیلن سانجار، تخت مباریزه‌ده سببین‌دن سلجوق‌لو تورپاق‌لارینا سالدیری شرق قاراخان‌لی حؤکمداری قدر خانین سالدیری‌لارینی آرا‌دان ائتدی. غزنه‌لی‌لر دولتینی تابع وضعیته سالدی. غزنه‌ده خطبه، سیرا ایله؛ خلیفه، سلطان، سونرا ملیک سانجار و نهایت غزنه سلطانی بهرامشاه آدینا اوخوندو.
سانجار، بؤیوک قارداشی بؤرکویاریق‌ین وفاتین‌دان سونرا سلطان اولان دیگر بؤیوک قارداشی محمد تاپار ایله ده صمیمی مناسیبت‌لرینی داوام ائتدیردی. او، شرق بؤلگه‌لرینده سیاستینی اجرا ائدرکن، سلطان محمد غرب ایله ماراقلانیردی. یعنی سلطانلا گله‌جک سلطان بیر-بیرینی تاماملییرلاردی. آتاسی ملیکشاهین سیاستینی تعقیب ائدن سانجار، خوراسان‌دان اعتباراً، دولتین شرقینده سلجوق‌لو نیزامینی یئنی‌دن قوردو. بئله‌جه سلجوق‌لو دولتی، شرق‌دن امین اولا‌راق غربده مباریزه‌لرینه داوام ائتدی.
سلطان سانجار، 1113ده سمرقنده، 1114ده غزنه و گورلولار اوزرینه سفر ائده‌رک، بؤلگه‌ده حاکمیتینی قوردو. آیریجا عراق، آذربایجان، طبریستان، ایران، سیستان، کیرمان، خارزم، افغانیستان، کاشغار و ماورالنهرده حاکمیت قوردو. اوزون زامان سلطنت مباریزه‌لری کئچیرن دولتی، یئنی‌دن تشکیل ائتدی.
بو بیرلیک بیر مدت بئله داوام ائتدی. لاکین خلیفه موسترشیت ایله بیر اتفاق قوران محمود، عمی‌سینه عصیان حاضرلیق‌لارینا باشلادی. بونو خبر آلان سانجار، محمودون اوزرینه گئتدی. 1132ده ائدیلن دینئور ساواشی، سانجارین قلبه‌سی ایله سونا چاتدی. داها سونرا قاراخان‌لی‌لارعصیانینی باس‌دیران سانجار، 1136دا غزنه‌لی‌لر و 1141ده خارزمه عصیانینی یاتیردی. 1141ده مسلمان اولمایان قره ختای‌لارین، قره خان‌لی‌لارا سالدیریسینا مانع اولماق ایستیرکن، سمرقند یاخینلیغین‌داکی کاتاوان صحراسیندا قره حتای‌لارا مغلوب اولماسی، اوزون سورن سلطنتی‌نین دؤنوش نقطه‌سی اولدو و اونو سون درجه تلاشا سالدی. بلخی ایتیردی.
قیرخ ایل سورن سلطنتی بویونجا سانجار، شرق و غرب اولماقلا بیرلیکده ایکی جبهه‌لی بیر سیاست تعقیب ائتدی. لاکین سیاستی‌نین آغیرلیق نقطه‌سینی همیشه شرق تشکیل ائتدی. اؤنجه غربی نیظاما سوخماغا چالیشان سانجار، بورادا بیر جور ایستدیگینی ائده بیلمه‌دی. چونکی حادثه‌لر اونو شرقه چکرکن، غرب تامامیله لاقید ائدیلدی.
سانجار دؤورونون ان بؤیوک عالیمی، امام غز‌لی حضرت‌لری‌دیر.
سلطان سانجارین تشویقی خوراسان، بوتون ایسلام دونیاسینا و بو آرادا آنادولویا داوام‌لی شکیلده دین و علم آدامی سوق ائدن بیر مرکز اولموشدو.
