دونیادا ایز بیراخان تورک بؤیوک‌لری (5)
بو هفتکی پروقرامیمیزدا دونیانین ان عدالت‌لی، خوشگؤروش‌لو، اینسان‌لارین اینانج آزادلیغینا ان چوخ دگر وئرن، عینی زاماندا یاخشی بیر لیدر و قوموتان اولا‌راق تاریخه کئچن اکبر شاه آدییلا تانینان جلال الدین محمددن سؤز ائده‌جگیک.
سئوگی‌لی اوخوجولار،
بو هفتکی پروقرامیمیزدا دونیانین ان عدالت‌لی، خوشگؤروش‌لو، اینسان‌لارین اینانج آزادلیغینا ان چوخ دگر وئرن، عینی زاماندا یاخشی بیر لیدر و قوموتان اولا‌راق تاریخه کئچن اکبر شاه آدییلا تانینان جلال الدین محمددن سؤز ائده‌جگیک.
بابور شاه طرفین‌دن هیندیستاندا قورولان تورک بابور امپراتورلوغونون اوچونجو حؤکمداری اولان، اکبر شاه آدییلا شؤهرت قازانان جلال الدین، تیمور خانین نسلیندن اولان بابور شاهین نوه‌سی؛ همایون شاهین اوغلودور. آناسی‌نین آدی حمیده بانودور .
اکبر شاه 15 اوکتوبر 1542ده لاهور یاخین‌لاریندا عمرکوت قصبه‌سینده دوغولدو. 1556'دا آتاسی‌نین بیر فاجیعه‌ده اؤلمه‌سی اوزرینه 13 یاشیندایکن امپراتور اولدو. او، کیچیک یاشین‌دان اعتباراً آتاسی‌نین یانیندا اهمیت‌لی خیدمت‌لر ائتدی. 1555ده همایون شاه، سرهندی آلدی. داها سونرا افغان‌لی سور حؤکمداری ایسکندر شاه بؤیوک بیر قوتله قالانی گئری آلماق اوچون سرهند اوزرینه گئتدی. بو سیرادا ناراحات اولان همایون شاه، اوردوسونون باشینا اؤزونو تمثیل ائتمک عذره اوغلو اکبر شاهین گؤندردی. ایسکندر شاهی مغلوب ائدن اکبر شاه اون اوچ یاشیندایکن ایلک موفقیتینی الده ائتدی. بو ساواشدان سونرا اکبره « غازی » عنوانی وئریلدی. عینی ایل ایچینده یانینا اتابک اولا‌راق وظیفه‌لن‌دیریلن بایرام خانلا بیرلیکده، پنجاب والی‌لیغینه تعیین ائدیلدی. همایون شاهین 1556 (ه. 964 )' ده وفاتی اوزرینه اکبر شاه اون دؤرد یاشیندا تاختا کئچدی.
زامانی‌نین ایلک یئددی ایلده دؤیوش‌لرله مشغول اولان اکبر، ایلک ایش اولا‌راق دهلی ایله آگرا آراسین‌داکی مملکت‌لرده حاکمیتینی قوردو. 1567ده راجپوتلارین قالاسی چیتورو و اجمیری آلدی. داها سونرا گوجرات-ا گئده‌رک، مستقیل احمدعباد سلطان‌لاری‌نین سونونجوسونو مغلوب ائتدی و بو اؤلکه‌نی ممتاز بیر ایالت حالینا گتیردی. قانقا وادیسی ده امپراتورلوق سرحدلری ایچینه آلیندی. آیریجا اوریسا، کابیل، کشمیر، سیند و قندهار اله کئچیریلدی.
--------------------
اکبر شاهین حؤکمدارلیغی اثناسیندا دینی و اجتماعی باخیمدان جدی و ماراق‌لی اینکیشاف‌لار یاشاندی. او، هیند عنعنه‌سی‌نین یوزلرله ایللیک عدالت‌سیز تطبیق‌لرینه سون وئردی و عدالت‌لی محکمه‌لر قوردو. وئرگی توپلاماقدا عدالت‌لی اولماغا اهمیت وئردی. هیندو و مسلمان‌لارین اؤز عنعنه‌لرینه گؤره یارغیلاندیق‌لاری بیر حقوق دوزه‌نی اینکیشاف ائتدیردی. معمارلارین یانیندا؛ معلوماتین، شاعر، ادبیاتچی و رسام‌لارین بیر آرایا گلدیگی بیر صنعت مرکزی قوردو. تورک -ایسلام معماریسی‌نین ان گؤزل اثرلری‌نین ائدیلمه‌سینی تامین ائتدی.
او، 1579دا اؤزونو هیندیستان مسلمان‌لاری‌نین دینی باشقانی اعلان ائتدی. اوچ ایل سونرا، دول هیندی قادین‌لاری‌نین یاندیریلماسی عادتی بیر قانونلا قاداغان ائدیلدی. بو ایل اکبرین یئنی بیر دین اصلاحاتینی اعلان ائتدیگی ایل اولدوغو اوچون، امپراتورلوق‌دان گئنیش ناراحات‌لیق‌لار باشلادی. 1583ده آلله آباد شهرینی قوران اکبر، 1587ده، هیندو دینین‌دن اولان دول قادین‌لارین تکرار ائولنه‌بیلملرینه دایر قانونو یاییملادی.
اؤلکه‌سی‌نین سرحدلرینی گئنیشله‌دن اکبر شاه، ایچریده ده بیر سیرا اینظیباتی، سیاسی و دینی اصلاحات‌لارا گیریشدی. او زامانا قدر ایجراده اولان تورپاق و دولت مامورلاری‌نین معاش سیستمینی دییشدیردی، دولت مامورلاری‌نین مرتبه و درجه‌لرینی تثبیت ائتدی. قوردوغو بو سیستم‌لری تطبیق اوچون آغیر تدبیرلره مراجعت ائتدی. بو دوشوندوک‌لرینی ائده بیلمک اوچون ده مظفر خان توربتی-نی باش وزیری تعیین ائتدی. بو ایشلرینی خالق و ایدارچی‌لر یاخشی قارشیلامادی .
خالقی‌نین معنوی لیدرلیگینی بوینونا گؤتورمک ایسته‌ین اکبر شاه، فرق‌لی دین‌لرین تعلیمچی‌لری ایله یاخین‌لیق‌لار قوردو، اونلاری تانیماغا و اؤزونه باغلاماغا چالیشدی. 1580-جی ایلدن دوغرو زئردوشتلوغئ مئیلئدئن اکبر شاه، بیر مدت بیر زردوشت کیمی یاشادی، سارایدا گئجه-گوندوز آتش یاندیریلماسینی امر ائده‌رک بو آتشین سؤندورولمئمئسی وظیفه‌سینی ائبولفئزلئ وئردی. اکبر شاه عینی دؤورده جاینیزم و سیقه اینانجییلا دا تانیش اولدو، ساراییندا بو اینانج‌لارین نماینده‌لرینی ساخلادی.
اکبر شاه، 1579 -جی ایلده باشلایا‌راق، پورتغال‌لی ایشغالچی‌لارلا بیرلیکده گلن جیزویت پاپازلارینی دا سارایینا دعوت ائده‌رک اوزون بیر مدت اونلاری قوناق ائتدی. خریستیان‌لیغی اؤیرنمه‌یه هوس ائدن شاه، جیزویت‌لره اینجی‌لی ترجومه ائتدیردی، اونلارین کیلسه قورما‌لارینا ایجازه وئردی، اوشاق‌لاری‌نین تحصیلی ایله اونلاری وظیفه‌‌لندیردی. آنجاق تثلیث اینانجی بیر جور اکبر شاهین باشینا یاتمادی. اونون اؤیرنمه ماراغین‌دان اومود‌لانان آنجاق اومید ائتدیک‌لرینی تاپا بیلمه‌ین میسیونرلر، یازدیق‌لاری مکتوب‌لاردا ؛ اکبر شاهین دینی مذاکیره‌لر اثناسیندا عاغلی‌نین یئرینده اولمادیغینی ادعا ائتمیشدی‌لر.
-------------
بیر چوخ دین، مذهب و اینانجین بیر یئرده یاشاندیغی هیندیستان جوغرافیاسیندا حؤکمدارلیق ائدن اکبر شاه، بوتون اینانج‌لارا عینی درجه‌ده آزادلیق تامین ائده‌رک، اوزون مدت خالقین باریش و بیرلیک ایچینده یاشاماسینی تامین ائده بیلدی. هر نه قدر اونون مسلمان‌لیق‌دان داها چوخ هیندیستان‌داکی دیگر اینانج‌لارین یاشاماسینا اورتام حاضیرلادیغی دئییلسه ده، او، تاریخده مسلمان بابور امپراتورلوغونون ان بؤیوک نماینده‌لرین‌دن بیری اولا‌راق دونیا تاریخینده ایز بوراخمیش‌دیر. لاکین گئرچک بودور کی، اکبر شاهین دینی فیکیرلری و تطبیق‌لری کیفایت قدر آراشدیریلمایان و هیندیستان جمعیتی‌نین او گونکو شرط‌لرینه گؤره قیمتلندیریلممیشدیر....
