بررسی جوانب مداخله احتمالی آمریکا در ایران

ابن خلدون متفکر بزرگ دنیای اسلام، دولت ها را به انسانها تشبیه می کند. آنها نیز مانند انسانها متولد شده، بزرگ شده  و می میرند. کاتب چلبی اندیشمند عثمانی نیز با این طرز تفکر هم عقیده است. همگی شاهد به تاریخ پیوستن تمدن ها و دولت های بزرگ در طول تاریخ بوده ایم. در واقع آنچه که در زندگی تغییر نمی یابد، خود "تغییر" است.

ارزیابی های پروفسور دکتر قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید آنکارا را تقدیم حضورتان می کنیم.

در دنیای امروزی نیز شاهد روندی مشابه هستیم. به نظر می رسد ایالات متحده آمریکا موضع برجسته ای در رقابت جهانی در سطوح اقتصادی، فنی، سیاسی و اصولی (از نظر عدالت، حقوق بشر و موضع اخلاقی) ندارد. انتظار نمی رود که ایالات متحده در این زمینه ها بتواند وارد رقابت جهانی شود. از اینرو  پیش بینی اینکه سیاست های اقتصادی و نظامی مداخله گرانه و درون گرایانه خود را حفظ خواهد کرد، چندان مشکل نیست. تاریخ نشان می دهد این نوع سیاست های حمایت گرایانه عواقب مخرب سنگینی دارد، اما سیاست های سازنده کشورها نیز منفعتی در مطرح کردن آنها در رقابت جهانی ندارد.

موضع ایالات متحده آمریکا  در افزایش تنش، سیاست مداخله گرایانه اش در بخش های اقتصادی و یا نظامی، در قبال کشورهایی چون چین، کشورهای غربی، کشورهای آمریکای لاتین و ترکیه امروزه تا حد زیادی علیه ایران نیز افزایش یافته است. خروج یک جانبه ایالات آمریکا از توافق هسته ای، تحریم ایران، مطرح شدن مجدد مسئله تنگه هرمز و سخنان شدید اللحن متقابل، شاخص های بنیادی تنش رو به رشد است.

ایالات متحده آمریکا مرتبا در حال هشدار دادن و تهدید ایران در زمینه  تولید سلاح است. البته که استفاده از این گونه سلاح ها از آنجایی که نه تنها سبب نابودی انسانها، بلکه همانگونه که آمریکا در ژاپن انجام داد، سبب نابودی تمامی موجودات زنده خواهد شد، معقول و قابل قبول نیست. هر اندازه که صاحب شدن اسرائیل، هندوستان، آمریکا و دیگر کشورها به سلاح هسته ای نگران کننده است، به همان اندازه نیز صاحب شدن ایران به این سلاح ها نگران کننده می باشد. نادیده گرفتن سلاح های شیمیایی اسرائیل و واکنش نشان دادن به ایران، نه تنها موضعی غیراصولی است، بلکه به ایران مشروعیت می بخشد.

مداخله آمریکا

ایران را می توان از ابعاد مختلفی که ذکر کردیم و حتی ذکر نکردیم، مورد انتقاد قرار داد. ولی انتقاد از ایران به هیچ عنوان به سیاست های آمریکا در قبال این کشور و مداخله احتمالی، مشروعیت نمی بخشد. زیرا آمریکا از زاویه ای عادلانه به مسئله نمی نگرد. سیاست آمریکا در قبال ایران، بر مبنای منافع خود استوار بوده و به عنون ابزاری برای امپریالیسم در قرن 19 و 20 شکل گرفته است. چهره سیاست جهانی آمریکا در دوران حکومت ترامپ، بسیار مشابه سیاست رئیس قصبه در برابر سرخپوستان است.

از سوی دیگر می دانیم به هیچ کدام از کشورهای تحت اشغال آمریکا و کشورهای غربی آرامش برنگشته است. در نتیجه چنین مداخلات در منطقه، جوی مملو از میلیون ها مرگ، خونریزی، اشک، مهاجرت و شرایط سنگین و ناعادلانه بوجود می آید که در آن سازمان های تروریستی به راحتی متولد می شوند...

نتایج مداخله احتمالی

ممکن است که آمریکا با افزایش تنش در صدد افزایش قدرت خود و قبولاندن شرایط به ایران باشد. ممکن است مشکل مانند چندین مورد گذشته، به درگیری کشیده نشود. امید آن داریم که این تنش به هیچ عنوان تبدیل به درگیری نشود. ولی در دنیایی که انتخاب بسیار سنگین  تر از جنگ است، باید به گزینه احتمال درگیری و جنگ نیز اندیشید.

در خاورمیانه ای که ایران به بی ثباتی کشانده شده و تبدیل به سوریه ای دیگر شود، هیچ چیز مانند گذشته باقی نخواهد ماند. تمامی بقایای ثبات و آرامش در خاورمیانه نیز از بین خواهد رفت. خاورمیانه مانند دوران پس از جنگ جهانی اول، تبدیل به میدان اسب دوانی کشورهای امپریالیست خواهد شد. ترکیه از چنین مسئله ای بیشتر از مسئله سوریه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. در خاورمیانه ای که همه کشورها به کشورهای شکست خورده و کشورهای خلیج فارس به اداره عروسکی تبدیل شده اند، هیچ مانعی در برابر پروژه اصلی اسراییل وجود نخواهد داشت. مداخله ایالات متحده در ایران همانند مورد سوریه، تنها یک برنده در خاورمیانه خواهد داشت: اسرائیل، نه ایالات متحده آمریکا. کشورهای خلیج که در برابر تهدید ایران با ایالات متحده عمل می کنند و حتی ایالات متحده را تحریک می کنند پس از رفع تهدید ایران به حال خود آزادانه رها نخواهند شد. اگر هنوز هم به شکل یک کشور باقی بمانند، در پنجه اسرائیل و آمریکا باقی خواهند ماند.

ترکیه چه می تواند بکند؟

ترکیه بر اساس تجاربی که دارد، بر اینکه مشکلات منطقه ای با مداخله از بازیگران جهانی حل نخواهد شد و به بی ثباتی، کینه و نفرت در منطقه عمق بیشتری بخشیده و منطقه را تبدیل به باتلاق تروریستی خواهد کرد، واقف است. از اینرو ترکیه از موضعی عادلانه و اصولی در سیاست های منطقه ای پیروی می کند. موضع ترکیه در قبال سوریه، مصر، عراق، ایران و دیگر کشورها، نمونه ای آشکار از سیاست های عادلانه می باشد.

ترکیه در حال حاضر علاوه بر تداوم موضع اصولی خود، می تواند از تمامی عناصر دیپلماسی برای جلوگیری از چنین درگیری که آینده را تحت تاثیر قرار داده و مشکل بقا ایجاد خواهد کرد، استفاده کند. ترکیه می تواند با مذاکرات فشرده با کشورهای عضو اتحادیه اروپا، چین، روسیه و کشورهای حوزه خلیج، حتی ایالات متحده و ایران به مدیریت صلح آمیز کمک کند.

ترکیه قبلا با برزیل زیرساخت قراردادی که با ایران منعقد خواهد شد را تشکیل داده است. با دیدارهایی که با روسیه انجام داده، جلوی تبدیل شدن میلیون ها سوری به پناهجو را گرفته است. ترکیه در کشورهای بسیاری از هند گرفته تا منطقه بالکان و از آفریقا تا افغانستان، از صلح جهانی حمایت می کند. ترکیه به عنوان رئیس ادواری سازمان همکاری اسلامی، از آنجایی که شمار کشورهایی که به صلح جهانی با موضعی اصولی نزدیک می شوند کم است، در تنش بین آمریکا و ایران نیز، هر گونه تلاش در راستای جلوگیری از بروز جنگ به خرج خواهد داد.