خاورمیانه از دیدگاه ترکیه

27 سال از مرگ آلپ‌ارسلان تورکش، رهبر موسس حزب حرکت ملی (MHP) می‌گذرد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و دولت باغچه‌‌لی، رئیس حزب حرکت ملی از مقبره آلپ‌ارسلان تورکش، حزب حرکت ملی در بئش‌تپه بازدید کردند.

یکی از موضوعاتی که آلپ‌ارسلان تورکش در دوران سیاست خود بر آن تاکید داشت، خاورمیانه بود، زیرا جمهوری ترکیه ادامه شانزده امپراتوری و وارث امپراتوری عثمانی است. امپراتوری عثمانی امپراتوری بود که در آن ملت‌های منطقه از کریمه تا یمن، از قفقاز تا الجزایر در صلح و آرامش زندگی می‌کردند. به گفته تورکش، خانات‌ترک، خلافت اسلامی و قیصر روم در این دولت متحد شدند. مردم در چارچوب قانون و برابری فرصت‌ها به زندگی آزاد خود ادامه دادند. هیچ یک از مناطق تشکیل دهنده امپراتوری مستعمره نبودند. هیچ مردمی از نظر حکومت پست‌تر از دیگران تلقی نمی‌شدند. تورکش این وضعیت را چنین بیان می‌کند: "در ارتش عثمانی، فرمانده یک افسر از قونیه می‌توانست الجزایری و فرمانده یک افسر لیبیایی از بغداد باشد."

به گفته تورکش، دولت با این ویژگی آزاد، منصفانه و مدارا، صلح را در محل اتصال سه قاره برقرار و حفظ می‌کرد. کشورهای منطقه‌ای که امپراتوری را تشکیل می‌دادند سعی کردند از هر منطقه دولت خود با همان قدرت دفاع کنند. به عنوان مثال می‌توان به شهادت تمام سربازان هنگ فلسطین در پلون (Plevne) در جریان جنگ روسیه و ترکیه در سال 1877 اشاره کرد. علاوه بر این، در طول تلاش برای تهاجم ایتالیا در سال 1911، افسرانی مانند مصطفی کمال، انور پاشا و فتحی بیگ همراه با قبایل لیبیایی و شیخ سُنوسی از طرابلس محافظت کردند.

به گفته تورکش، ترکیه معادن آهن، زغال سنگ و سایر معادن، محصولات صنایع سنگین منطقه، گندم و پنبه عراق و سوریه را تامین می‌کند. ایران، کویت، بحرین و عربستان سعودی با تامین نفت خود یک نهاد اقتصادی مکمل را تشکیل می‌دهند. برای تورکش، این منطقه که توسط دریای سیاه، مدیترانه، دریای سرخ و دریای هند احاطه شده است، برای سیاست بین‌الملل بسیار مهم است. نکته مهم دیگری که تورکش بر آن تاکید می‌کند این است که همه مردم این منطقه به دین اسلام تعلق دارند. چرا که این افراد 1300 سال است که به یک قبله رو می‌کنند، یک کتاب می‌خوانند و مثل هم دعا می‌کنند. آنها 400 سال همان پرچم را حمل کردند. پرچم ترکیه به مدت 400 سال بر فراز کعبه برافراشته شد. ما باید تأکید کنیم که وحدت معنوی که این عوامل ایجاد می‌کند، قدرتی فراتر از هر چیز دیگری است. در نتیجه، شرایط مورد تاکید تورکش، دولت‌ها و ملت‌های خاورمیانه را مکمل‌های ضروری یکدیگر کرده است. سیاست مشترک بین این کشورها به صلح در منطقه منجر خواهد شد.

تورکش، خاورمیانه را با موقعیت ژئوپلیتیک و ثروت اقتصادی و تمدن و ساختار قومی که نماینده آن است، کلید ثبات و صلح جهانی ارزیابی کرد. به گفته وی، صلح و آرامش در خاورمیانه برای صلح جهانی ضروری است. به هر حال، این منطقه از زمان‌های قدیم منطقهِ مورد توجه دنیای غرب بوده است.

در نقطه‌‌ای که امروز به آن رسیده‌ایم، وضعیت ترکیه در خاورمیانه آنقدر مهم و برتر است که با هیچ کشور دیگری قابل مقایسه نیست. داشتن سواحل در دریای سیاه و مدیترانه، داشتن تنگه بین دو دریا، با قفقاز در شرق، بالکان در غرب یک دولت اروپایی است که با داشتن سرچشمه ها و آبگیرهای رودخانه هایی که به کشورهای اطراف حیات می‌بخشد. همه این عوامل ترکیه را به کشوری تبدیل می‌کنند که در هر موضوعی سخنی برای گفتن داشته باشد. همانطور که آلپ‌ارسلان تورکش تاکید کرد، ترکیه به لطف توانایی ها، شایستگی‌ها و عقل سلیم خود به رشد و توسعه ادامه خواهد داد. همچنین باید تاکید کرد که تقویت و توسعه ترکیه هم برای خاورمیانه و هم برای صلح و آرامش جهانی بسیار مفید خواهد بود.

نویسنده: دکتر جمیل ایپک، کارشناس روابط بین الملل-15