پیامدهای احتمالی کشته شدن پریگوژین رهبر سربازان مزدور

شرکت نظامی مزدور واگنر که روسیه در عملیات نظامی فرامرزی از آن استفاده می‌کرد، ناگهان از خطوط جبهه در اوکراین عقب نشینی کرده و با حرکت به سمت مسکو در داخل مرزهای روسیه دست به شورش زد. در حالی که ارتش روسیه با ناامیدی این وضعیت را دنبال می‌کرد، پوتین با بزرگترین چالش قدرت خود روبرو شد. در نهایت، در حالیکه که واگنر به حدود 200 کیلومتری مسکو نزدیک شده بود، با مداخله الکساندر لوکاشنکو رهبر بلاروس توافق حاصل شده و واگنر توقف و عقب‌نشینی کرد. پس از گذشت دو ماه از شورش واگنر، هواپیمای حامل رهبران ارشد این گروه بر فراز روسیه سقوط کرده و یا سرنگون شد. آیا پرونده واگنر بسته شد؟ و یا جنگ قدرت ادامه خواهد داشت؟

شورش واگنر که دو ماه پیش تا دروازه مسکو رسیده بود، با مذاکرات سیاسی سرکوب شده و پوتین نفس راحتی کشید. فقط، همه می‌دانستند که این پرونده بسته نشده و در نهایت خبر رسید که کادر رهبری واگنر همانطوری که بسیاری از کارشناسان روسی پیش‌بینی کرده بودند درگذشت. خبرگزاری روسی تاس گزارش داد که یک هواپیمای متعلق به واگنر که  یوگنی پریگوژین نیز یکی از سرنشینان آن بود، سقوط کرده است. فقط، بلافاصله این ظن که هواپیمای واگنر ممکن است سرنگون شده باشد، به اذهان خطور کرد. در اصل، تصاویر مربوط به "سقوط دراماتیک، شکل متلاشی شدن در هوا و اندازه میدان لاشه هواپیما" نشان می دهد که یک انفجار رخ داده است. براساس داده‌های ردیابی پرواز نیز هواپیمای خصوصی مدل امبرائر لجسی 600 (آرای 02795) که گفته می‌شود مربوط به یوگنی پریگوژین است، روز چهارشنبه 23 آگوست درست قبل از ساعت 18:00 به وقت محلی از مسکو به مقصد پترزبورگ حرکت کرده، اما 8 دقیقه بعد در هوا آتش گرفته و سقوط کرده است. مقامات هوانوردی روسیه می‌گویند، در لیست مسافران هواپیمای سقوط کرده در روسیه علاوه بر یوگنی پریگوژین رئیس واگنر، 9 نفر دیگر وجود داشتند. دیمیتری اوتکین که گمان می‌رود نام این شرکت نظامی مزدور را نامگذاری کرد، و والری چکالوف صاحب نقش مهم در تامین مالی شرکت از جمله افراد مذکور بودند.

در حالی که کرملین صراحتاً اتهامات مربوط به دست داشتن پوتین یا مقامات نظامی روسیه در سقوط هواپیما را رد نمود، پوتین نیز پیام تسلیت ویدئویی منتشر کرد. ولی، نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهند این ویدیو حاوی احساسات متفاوتی است. در نهایت، این تحول که سربازان مزدور وابسته به واگنر در 24 جون با ترک خط جبهه در اوکراین، ناگهان وارد روسیه شده و پس از تصرف شهرهایی مانند روستوف به سوی مسکو پیشروی کردند، چنان تمامی جهان، پوتین رئیس جمهور روسیه را نیز شوکه کرده بود.

واگنر که توسط روسیه تغذیه و بزرگ شده و به عنوان یک قدرت عضلانی خودسر مورد استفاده قرار می‌گرفت، این بار به یک تهدید مستقیم، نه برای منافع روسیه، بلکه برای خودش تبدیل شده بود.

 جسارت این چنینی واگنر و هدف قرار دادن مستقیم مسکو احتمالاً مظهر مبارزه قدرت بین نخبگان بود. کارشناسانی که روسیه را از نزدیک دنبال می‌کردند، در اصل می‌دانستند که بین وزارت دفاع روسیه و واگنر به رهبری پریگوژین مشکلات جدی وجود دارد. به ویژه، پریگوژین در روزهای اخیر با ایراد سخنان شدیدالحنی، سرگئی شویگو وزیر دفاع و والری گراسیموف رئیس ستاد کل ارتش روسیه را به خیانت متهم کرده و تأکید می‌کرد که آنها جنگ اوکراین را بسیار بد مدیریت می‌کنند.

اکنون می‌توان گفت که پوتین و کسانی که با وی عمل می‌کنند، با تصفیه رهبران ارشد واگنر در مبارزه قدرت در داخل روسیه پیروز شدند. پوتین نیز به نوعی اعتبار از بین رفته خود را دوباره به دست آورد. فقط آینده واگنر، یعنی اینکه آیا در جنگ اوکراین مورد استفاده قرار خواهد گرفت یا خیر، و عملیات آفریقا و سوریه چه خواهد شد، هنوز مبهم است. مشخص است که نیروهای ارتش و اطلاعات روسیه می‌خواهند با تغییر دادن ساختار و کنترل واگنر، از آن استفاده کنند، اما زمان نشان خواهد داد که آیا این امکان‌پذیر خواهد بود یا خیر؟

نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه