په عراق کې وروستیو پرمختګونو ته لنډه کتنه

لکه څرنګه چې پوهیږۍ  په عراق کې د  ټولټاکنو نه  پوره ۴ میاشتې تیریږي خو تر اوسه پورې پدې هیواد کې حکومت جوړ شوی ندی. په عراق کې سیاسي ګوندونه د ائتلافي حکومت د جوړولو په خاطر هلې ځلې کوي.

د ویلو ده چې  د عراق په ټولټاکنو کې تر ټولو نه  د ډیرو رایو ګټوونکي  د مقتدا الصدر په مشرۍ غورځنګ د حکومت د جوړولو په خاطر  ډیر مهم ګامونه اوچت کړي دي.

په عراق کې د مقتدا الصدر په مشرۍ  د غورځنګ ، د لومړي وزیر حیدر العبادي په مشرۍ  د نصر، د امار حکیم به مشرۍ د حکمت او د ایاز علاوې په مشرۍ د وطنیه ګوندونو سره  ایتلاف وکړ. ځیني نور سني  او کردي ګوندونه هم  ددې ائتلاف سره  یو ځای شول.

خو له بده مرغه چې د عراق  د پارلمان  په عمومي مجلس کې  د نصاب د نه پوره کیدو له امله  د حکومت د جوړولو  چارې وځنډیږي .

د بله پلوه د عراق د پخواني لومړي وزیر نوري المالکي په مشرۍ  د قانوني دولت ائتلاف  او هادي عامري په مشرۍ د فتح مشرۍ ائتلاف  د ائتلاف د جوړولو  نه خبر ورکړ.

د عراق د اساسي قانون له مخې  تر ټولو  لوی  ائتلاف ته  د حکومت  د جوړولو دنده  ورکول کیږي. د همدې امله  داسې ښکاري چې  د حکومت د جوړولو  دنده  د مقتدا الصدر په مشرۍ  ائتلاف ته ورکړل شي.

د ترکیې د سیاست، اقتصادي  او ټولنیزو څیړونو  وقف لیکوال او څیړونکي  جان اجون د مسلې په اړه ارزونې کړي چې ستاسې پام ورته رااړوم.

د عراق د اساسي قانون له مخې  د نوي حکومت د جوړولو په خاطر  د ولسي جرګې په لومړنۍ غونډه کې باید  په لومړنۍ عمومي غونډه کې  د سني ډلو نه  د ولسي جرګې مشر وټاکل شي.

د ویلو ده چې د عراق  ولسي جرګې تر اوسه پورې خپل مشر هم  ندی ټاکلی. د عراق  د پارلمان د مشرۍ لپاره د الانبار د ولایت پخوانی والي محمد الحلبوسي، د ولسمشر مرستیال اسامه النجفي، محمد تمیم، رشید الازاوي، احمد جبوري او طلال الزبوري  نوماندان  دي.

د بله پلوه  د عراق  د پارلمان  تر ټولو  دوه لوی  کوردي ګوندونو د کوردستان دیموکراټ ګوند او د کوردستان وطندوستو یووالي ټولنې  دا بهیر  بایکاټ کړ  او په غونډو کې  د ګډون نه  ډډه وکړه.

د ویلو ده چې  په عراق کې د حکومت د جوړولو په مسله کې  داخلي او کورني  تاثیرات هم  ډیر زیات  دي. د ویلو ده چې  په عراق کې  د سیاسي ، مذهبي، قومي  تغیراتو سربیره  د امریکا او  ایران ترمنځه  رقابت  سیاسي  بهیر  د ډول ډول خنډونو سره  مخامخ  کړی دی.

د ویلو ده چې  د عراق په سیاست کې  نور المالکي  او د حشد الشعبي  ډله  چې  د ایران کلک ملاتړ ترشا لري  ډیرې زیاتې اغیزې لري. همداشان حشد الشعبي  په عراق کې د سیاسي  اغیزو سربیره  پوځي اغیزې هم  لري.

د ویلو ده چې  ایران  په لبنان کې د حزب الله په څیر  په عراق کې خپل راتلوونکی  د ضمانت لاندې د نیولو په خاطر  هڅه کوي.

د بله پلوه  امریکا  متحده ایالتونه په عراق کې د ایران د نفوذ د مخنیوي  هڅه کوي.

د داعش  پر خلاف د امریکا د مبارزې ځانګړي استازي بریت مک ګورک د عراق د نوي حکومت د جوړولو په خاطر د ټولو سیاسي ګوندونو سره  مذاکراتو ته دوام ورکوي.

د  امریکا ځانګړي  استازي  د عراق د پارلمان دوه  لوی کورد ګوندونه  د هغه ګوندونو سره  چې د ایران ملاتړ تر شا لري په ایتلاف کې  د ګډون نه لاس په سر کړل.

امریکا  متحده ایالتونه  د یو پلو نه د ایران پلوه ګوندونو سره  د کورد ګوندونو د ګډ حکومت د جوړولو  مخه نیسي  او د بله پلوه  بیا  د متقدا الصدر، حیدر العبادي، عامر حکیم او ایاز علاوي په مشرۍ  د ایتلاف نه ملاتړ کوي. خو یواځې  مقتدا الصدر ته هم  دا ښايي چې  د امریکا په اړه  د هغوې د مخالفت  او مخالفو څرګندونو  په اړه بې تفاوته  ندی.

د ویلو ده چې په عراق کې  د حکومت جوړول  د ترکیې او د ترکیې لخوا د ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې په خاطر هم  ځانګړی اهمیت لري. ترکیه د عراق په شمال کې  د پ ک ک ترهګرې ډلې پر خلاف  عملیاتو ته دوام ورکوي. ترکېې د عراق په شمال کې د پ ک ک ترهګرې ډلې  د تګ راتګ  ټولې لارې  تر کنټرول لاندې نیولي دي. ټولې نقطې  د کلک کنټرول لاندې نیولي دي.

ترکېې  ځانګړو ځواکونو د عراق په شمال کې د سینجار په سیمه کې  د پ ک ک ترهګرې ډلې ته  ډیر ستر ګوزارونه ورکړي دي.

ترکیې  پدې سیمه کې د پ ک ک اکثره مشران  د استخباراتو، وسله وال پوځ  او بې پیلوټه الوتکو په مرسته  یو یو له منځه یوړل. .

د همدې امله  په عراق کې هر څه ژر د حکومت جوړیدل  د ترکیې لپاره ځانګړې اهمیت لري.

په عراق کې د نوي حکومت د جوړیدو سره  سم ترکیه غواړي چې  د نوموړي هیواد سره د ډیپلوماتیکو مذاکراتو په پایله کې  د ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې ساحه  نوره هم  پراخه کړي.

همداشان ترکیه غواړي چې د ترکیې په نوي حکومت  د پ ک ک  ترهګرې ډلې د مالي سرچینو د وچولو او په سینجار کې د ټولو  ساختارونو د لمنځه وړو په خاطر  فشار راوړي.