әрдоған: техиму тәңпуң дунйа тәртипи орнитиш үчүн күрәш қилишимиз керәк

түркийә авази радийоси хәвири: җумһур рәис рәҗәп таййип әрдоған истанбулдики «лүтфи қирдар хәлқара қурултай вә көргәзмә мәркизидә өткүзүлгән албарака исламий пул - муамилә башлиқлар йиғинида қилған сөзидә, йеқинқи йиллардин буйан дунйаниң үзлүксиз өзгириш җәрйанини баштин кәчүрүватқанлиқини тәкитләп мундақ деди:

«иккинчи дунйа урушидин кейин қурулған иқтисадий, һәрбий вә сийасий түзүмниң асаси һәр бир йеңи өзгиришниң алдида техиму қаттиқ тәвриниватиду. шуни наһайити ениқ көрүшимиз керәкки, дунйа тәртипиниң тәңпуңлуқи йоқалди, һәммә йақни ениқсизлиқ қаплап кәтти, муқимсизлиқ вә малиманчилиқ дунйаниң асаслиқ рәңгигә айланди. ‹ковид – 19› йуқуми кәлтүрүп чиқарған вәйранчилиқлар техи ахирлашмай турупла, русийә-украина уруши партлиди, арқидинла 7-өктәбир ғәззә кризиси йүз бәрди.»

исраилийәниң ғәззәдә сәккиз айға йеқин вақит ичидә пүткүл инсанийәтниң көз алдида йүргүзгән аммиви қәтлиамларниң дунйа тәртипиниң аҗизлиқини намайән қилип, мәвҗут хәлқаралиқ органларға болған ишәнчни тәвритивәткәнликини әскәрткән җумһур рәис әрдоған, мундақ дәп көрсәтти:

«бирләшкән дөләтләр тәшкилати хәвпсизлик кеңишини өз ичигә алған дунйа тәртипини қоғдаш мәсулийити бар органларниң қурулмисиниң адаләт һәм муқимлиқтин толиму йирақ икәнлики йәнә бир қетим оттуриға чиқти. ениқ қилип ейтқанда, һазир дунйада мәзлумларни қоғдайдиған, залимларға <тохтап тур> дейәләйдиған, зулумниң алдини алидиған һечқандақ бир рәсмий орган йоқтур. чүнки узун йиллардин буйан бизгә  хәлқаралиқ бихәтәрликниң капаләтчиси икәнлики тәкитлиниватқан хәлқаралиқ тәшкилатлар нөвәттә толиму нативан һаләттә турмақта.»

әрдоған түркийәниң узундин буйан бу мәсилини оттуриға қойуп келиватқанлиқини әскәртип мундақ деди:

«узундин буйан, дунйа тәртипиниң бүгүнки реаллиқ асасида баштин – ахир қайта орнитилиши керәкликини оттуриға қойуп келиватимиз. бизниң <дунйа бәштинму чоң> ениқлимимиз дунйа тәртипини өзгәртишниң җиддий еһтийаҗини көрситип бәрмәктә. русийә-украина уруши вә ғәззә қирғинчилиқи билән бу муқәррәр болуп қалди. шу һәқиқәтни чоңқур чүшинип йетиш вә қобул қилишқа мәҗбурмизки, дунйа наһайити чоң бир йеза – кәнткә айланған бүгүнки күндә, дөләт чегралири вә мусапиләр бизни қоғдийалмайду.»

у, исраилийәниң ғәззәдә уда 8 айға йеқин вақиттин буйан пүткүл инсанийәтниң көз алдида йүргүзүватқан кәң көләмлик қәтлиамларниң дунйа тәртипиниң аҗизлиқини намайән қилип, мәвҗут хәлқаралиқ органларға болған ишәнчни тәвритивәткәнликини тәкитләп мундақ деди:

«бирләшкән дөләтләр тәшкилати хәвпсизлик кеңишини өз ичигә алған дунйа тәртипини қоғдаш мәсулийити бар органларниң қурулмисиниң адаләт һәм муқимлиқтин толиму йирақ икәнлики йәнә бир қетим оттуриға чиқти.»