қәдимки дунйаниң тоқумичилиқ завути шәһири - лаодикейа

қәдимки дәврләрдин буйан дәнизли шәһириниң асаслиқ кирим мәнбәси тоқумичилиқтур. бүгүнки күндә 185 дөләткә тоқумичилиқ мәһсулатлирини експорт қилидиған дәнизли вилайитиниң тоқумичилиқ билән болған мунасивитиму тасадипий әмәс, әлвәттә. чүнки қәдимки дунйаниң мәшһур тоқумичилиқ завути бугүнки күнддики дәнизли вилайитигә җайлашқан қәдимки лаодикейа шәһири иди.

әң дәсләпки байқашларға қариғанда, дәнизли вилайитидә уда  7 миң йилдин буйан тоқумичилиқ мәһсулатлири  ишләпчиқирилмақта. шундақ болғачқа, бүгүнки күндә шәһәрниң әң асаслиқ кирим мәнбәси тоқумичилиқтур. гәрчә дәнизли тоқумичилиқ мәһсулатлири ишләпчиқирилидиған бирдинбир вилайәт болмисиму, әмма тоқумичилиқ арқилиқ мәдәнийәт бәрпа қилиш йолидин өткән йеганә вилайәттур. буниңдин башқа йәнә, дәнизли шәһиригә барған һәрқандақ адәмниң чоқум тоқумичилиқ мәһсулатлириға көзи чүшиду.

қәдимки дәврләрдиму дәнизли шәһири вә әтрапидики байлиқларниң асаслиқ мәнбәси тоқумичилиқ вә шуниңға мас һалда тәрәққий қилған сода иди. қәдимки дунйаниң әң муһим кийим-кечәк мәркизи дәнизли вилайитидики қәдимки лаодикейа шәһири иди.

бу районда ишләпчиқирилған рәхтләрни сетивалалайдиған болуш абройниң символи дәп қарилатти. кийим – кечәкләр һәр бир адәмниң истәки вә шу дәврниң модисиға асасән тикиләтти.

лаодикейа шәһиридә миңларчә йиллиқ тарихқа игә рәхтләр тепилди

тоқумичилиқта ишлитилгән түрлүк сайманлар вә лаодикейа шәһиридә тунҗи қетим тоқулған рәхтләргә мунасивәтлик байқашлар тоқумичилиқ тарихиниң қәдимки дәврләрдин башланғанлиқини испатлап бәрмәктә.

илгири, дәнизли шәһириниң тоқумичилиқ тарихи 2000-йилларғичә тутишатти. лекин,  лаодикейа қәдимки шәһиридә елип берилған археологийәлик қезип тәкшүрүш паалийәтлири давамида, 7 миң йиллиқ тарихқа игә тоқулма буйумларни тоқуш дукан - сайманлириниң парчилири тепилди.

лаодикейа шәһириниң байлиқи қәдимки дәврләрдә тилларға дастан болған. бу байлиқниң әң чоң мәнбәси бу шәһәрдә йетиштүрүлидиған қара рәңлик қой нәсли вә бу қойларниң йуңидин ешилидиған йиплар иди. кейинчә бу йиплар «урчуқ» дәп атилидиған йип игириш саймини билән игирилип, йағачтин йасалған тоқулма буйумларни тоқуш дукан – сайманлирида бирләштүрүлүп, рәхтләргә айландурулатти.

археологларниң қаршичә, тоқумичилиқ мәдәнийити тарихтин бурунқи  дәврләрдә нурғун мәдәнийәтлик әлләр тәрипидин тәрәққий қилдурулуп, һүнәр - сәнәткә айландурулған.

дәнизли райони, болупму миладидин кейинки 2-әсирдин 3-әсиргичә тәрәққийат җәһәттә алтун дәврини баштин кәчүргән, шәһәрдә тоқулған рәхтләр италийәгә қәдәр експорт қилинғаниди. тоқумичилиқ мәһсулатлирини ишләпчиқириш, бойаш, зилча гиләм тоқуш җәһәттә һиераполис, лаодикейа вә җолоссай шәһәрлири бәәйни қәдимки дәврдики завутларғила охшайду.

лаодикейа рәхтлири һазирму ишләпчиқирилмақта

қәдимки дәврләрдә даңқ чиқарған лаодикейа йиплири бүгүнки күндә әнәниви тоқумичилиқ усуллири арқилиқ ишләпчиқирилмақта. бу алаһидә йипларға әң йеқин болған мәһсулатлар дәнизли шәһиридә ишләпчиқирилмақта, һәмдә қошна наһийә вә шәһәрләрдә «булдан», «дасдар» дегәндәк намлар билән  диққәт қозғимақта.

дәнизли шәһири бүгүнки күндиму тоқумичилиқ мәһсулатлирини  ишләпчиқириш давамлиқ йәниму йүксәк сәвийәгә йетиватқан екиспорт мәркизи һесаблиниду. дәрвәқә, бүгүнки күндә, тоқумичилиқ мәһсулатлири техиму чоң санаәт районлири вә даңлиқ завутларда  ишләпчиқирилмақта. дәнизлиниң тоқумичилиқ саһәсидә дунйа миқйасида мувәппәқийәт қазинишиниң сири, бу шәһәрниң 7000 йиллиқ тарихқа игә болуштәк өтмүшидә йатиду.

қәдимки дәврләрдикигә охшашла, бүгүнки күндиму дәнизли шәһиридә ишләпчиқирилған тоқумичилиқ мәһсулатлири пүтүн дунйаға експорт қилинмақта. 2022-йили дәнизли шәһиридин 185 дөләткә тоқумичилиқ мәһсулатлири експорт қилинди. 2022-йили әнглийәгә 624 милйон долларлиқ тоқумичилиқ мәһсулатлири екиспорт қилинди. шуниң билән, әнглийә шу йили әң көп тоқумичилиқ мәһсулатлири екиспорт қилинған дөләт болди.

бүгүнки күндә дунйаниң һәрқайси дөләтлиридики  тоқумичилиқ мәһсулатлирида «дәнизлида йасалған» дегән бәлгини көргили болиду.