йавропа иттипақи ташқатма йеқилғулири мәсилисидә <барса кәлмәс йол> ға кирип қалмақта

мутәхәссисләрниң қаришичә йавропа иттипақи ташқатма йеқилғулири мәсилисидә <барса кәлмәс йол> ға кирип қалмақта

түркийә авази радийосиниң һөрмәтлик ихласмәнлири, түркийә җумһурийитиниң пайтәхти әнқәрәдин, түркийә авази радийоси ситудийолиридин һәммиңларға отлуқ салам! «көзнәк» кә хуш кәлдиңлар! «көзнәк» намлиқ сәһипимизниң бу һәптилик санида, «мутәхәссисләрниң қаришичә йавропа иттипақи ташқатма йеқилғулири мәсилисидә <барса кәлмәс йол> ға кирип қалмақта» дегән темини диққитиңларға сунимиз. ‎қени ундақта диққитиңлар пирограммимизда болсун.

:::::

йавропа йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәсигә мунасивәтлик қанунларниң йолға қойулушиға әгишип, йавропа иттипақиниң 2030-йилиға барғанда ташқатма йеқилғулиридин йирақлишип кетидиғанлиқи, шамал вә қуйаш енергийәсиниң ток сәрпийатиниң % 55 ни игиләйдиғанлиқи вә асаслиқ ток мәнбәсигә айлинидиғанлиқи мөлчәрләнмәктә.

«истиратегийәлик нуқтиинәзәрләр» енергийә тәтқиқат мәркизиниң йавропа йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәсиниң енергийә бихәтәрлики, ток баһаси, ишқа орунлаштуруш вә мәбләғ селиш еһтийаҗиға қандақ тәсир көрситидиғанлиқи һәққидики анализиға асасланғанда, пакиз енергийә лайиһәсиниң әмәлийлишишигә әгишип, йавропа иттипақи иқтисадиниң зор өзгириш басқучини баштин кәчүрүши күтүлмәктә.

йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәси даирисидә 2030-йилиға барғанда кәм дегәндә 55 пирсәнт сап булғима қойуп беришни азайтишқа капаләтлик қилидиған қанун-бәлгилимиләрниң йолға қойулушиға әгишип, шамал вә қуйаш енергийәси асаслиқ ток мәнбәсигә айлиниду, бу ток мәнбәси омумий сәрпийат миқдариниң % 55 ни игиләйду.

йавропа иттипақиниң ташқатма йеқилғулири мәсилисидә «барса кәлмәс йол» ға кирип қалидиғанлиқи вә йавропа иттипақи миқйасида тәбиий газ сәрпийатиниң кәм дегәндә % 31 төвәнләйдиғанлиқи мөлчәрләнмәктә. буниң германийәниң украина урушидин илгири йиллиқ тәбиий газ истемалиға тәң келидиғанлиқи илгири сүрүлмәктә.

йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәсидин кейин йавропа иттипақи дөләтлиридә кәм дегәндә 58 милйон иссиқлиқ помписи орнитилиши, тәхминән 29 милйон токлуқ аптомобилниң йолларда болуши мөлчәрләнмәктә.

пакиз енергийә келишим лайиһәсиниң мақуллинишиға әгишип, йавропадики һәр бир аиләниң оттуричә енергийә чиқиминиң хамчоттики нисбити бултурқи % 8.6 тин  2030-йилиға барғанда % 6.1 кә чүшидикән. бу мәзгилдә оттуричә ток баһаси % 7 төвәнләйдикән.

пакиз енергийә келишим лайиһәси йавропа иттипақи дөләтлиридә кәм дегәндә 447 миң кишини ишқа орунлаштуруш имканийити йаритип бериштәк йошурун күчкә игә икән.

«истратегийәлик нуқтиинәзәрләр» енергийә тәтқиқат мәркизиниң иҗраийә мудири линда калчер мәзкур анализ һәққидә тохталғанда, йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәсиниң енергийә бихәтәрлики вә иқтисадий тәрәққийат җәһәттин наһайити зор рол ойнайдиғанлиқини тәкитләп мундақ дәйду: «қуйаш вә шамал енергийәси йеқинқи 20 йилдикидин 3 һәссә тез ишлитилишкә башлиниду. бундақ болғанда санаәт саһәсисдики ток баһасини төвәнлитип, риқабәт күчини ашурғили болиду. йавропа иттипақиға тәбиий газ, көмүр вә нефит експорт қилмақчи болған дөләтләр өзлирини алдимаслиқи керәк. чүнки буларни истемал қилиш худди <барса кәлмәс йол> ға охшаш барғансери азаймақта.»

«истиратегийәлик нуқтиинәзәрләр» енергийә тәтқиқат мәркизиниң мудири нейл макароф бу келишимниң пул пахаллиқиға қарши гойа  қалқан роли ойнайдиғанлиқини тәкитләп мундақ дәйду: «нефит, тәбиий газ вә көмүр пул пахаллиқиниң асаслиқ сәвәблири һесаблиниду. тәбиий газ вә нефит байлиқи чәклик болған бир қитә болуш сүпити билән, йавропа иттипақи геополитикилиқ тәһдитләргә қарши қойуп бериш нөл болуш, булғиниш нөл болуш нишаниға йетиштә енергийә бихәтәрликидин үнүмлүк пайдилиништәк тоғра истратегийәни йолға қоймақта. йешил тәрәққийатни илгири сүрүш келишим лайиһәси германийәниң йиллиқ тәбиий газ истемалиға тәң келидиған миқдарни қисқиғинә 7 йил ичидә азайтиду.»