марсқа чиқидиған аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммиси чоқум айаллар болуши керәк

аләм бошлуқи доклати: марсқа чиқидиған аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммиси чоқум айаллар болуши керәк

әлдава илмий журнили «Scientific Reports» да елан қилинған тәтқиқат нәтиҗисигә қариғанда, марсқа чиқидиған тунҗи түркүмдики аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммисиниң айаллардин тәшил тепиши күтүлмәктә икән. чүнки, айаллар иқтисадий мәнбәләрни техиму аз ишлитидикән һәмдә айалларниң сақ – саламәт қайтиш нисбити әрләргә қариғанда техиму йуқири болидикән.

марсқа чиқидиған мувапиқ кишиләрни тепиш асанға тохтимайду. чүнки аләм учқучилириниң қайтип келәлмәсликтәк зор хәтәргә тәййарлиқ көрүп қойушиға, уда йәттә ай бойичә аләм кемисидә олтуруши вә буниңдин хушал болушиға, һәмдә алий мәлуматлиқ кәспий мутәхәссисләрдин бири болушиға тоғра келиду.

йеқинқи мәзгилдики бир тәтқиқат нәтиҗисигә қариғанда, тунҗи қетим марсқа сәпәр қилидиған аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммиси чоқум айаллар болуши керәк икән.

фирансийә аләм бошлуқи физиологийәси медитсина институтидин җонаһтан п. скот башчилиқидики хәлқаралиқ тәтқиқат гурупписи аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммисиниң айаллардин тәшкил тепишиниң әвзәлликлирини тәтқиқ қилди.

немә үчүн марста айал болуш әвзәл?

анализда аләм бошлуқидики узунға созулған вәзипә өтәш муддити җәрйанидики әрләр билән айалларниң оксиген сәрпийати, енергийә омумий чиқими, карбон төт оксид вә иссиқлиқ ишләпчиқирш, су еһтийаҗи қатарлиқ амиллар нуқтилиқ һалда тәтқиқ қилинди.

тәтқиқат нәтиҗисидә, әр аләм учқучилириниң бой егизликиниң бу өлчәмләрдин ешип кетидиғанлиқи испатланди.

буниңға асасланғанда, әрләрниң омумий енергийә сәрпийати %30, оксиген сәрпийати %60, карбон төт оксид ишләпчиқириш миқдари %60, су еһтийаҗи %17 тин ешип кетидикән.

айал аләм учқучилириниң омумий өлчәм җәһәттики әвзәллики болса техиму йахши икән.

мәсилән, америка қошма иштатлиридики әр-айалларниң оттуричә бой егизликигә асасән һесаблиғанда, айалларниң озуқлуқ еһтийаҗи вә оксиген сәрпийани %41 аз болидикән.

марсқа орнитилиши пиланлиниватқан йашаш моделлири айаллар көздә тутулуп ишқа ашурулғинида техиму кичик болидикән.

бу нуқтидин елип ейтқандиму, санлиқ мәлуматларға асасланғандиму марсқа чиқидиған аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммисиниң айаллар болуши әвзәл икән.

йәнә бир тәрәптин, скот вә униң гурупписидикиләрниң марсқа чиқидиған аләм учқучилири әтритидикиләрниң һәммисиниң айаллардин тәшкил тепишиниң әвзәл болидиғанлиқиға даир бу тәтқиқати тунҗи қетимлиқ тәтқиқатму әмәс. илгириму буниңға охшиған тәтқиқатлар елип берилған.

1950-йилларда америка аләм қатниши идариси (наса) алаһидә һайатлиқ илми комитетиниң йуқири дәриҗилик мәсуллириму айал аләм учқучилириниң әвзәлликини оттуриға қойуп, бәс - муназирә қозғиғаниди.

бу тәтқиқатларда испатлинишичә, айалларниң бәдини техиму йеник болуп, айалларда оксиген вә калорийә сәрпийати техиму аз болидикән. айалларниң бәдән еғирлиқи йәңгилрәк болғачқа, иқтисадий мәнбәләрни техиму көп теҗәп қалғили болидикән. айалларниң йүрәк кесилигә гириптар болуш нисбити әрләргә қариғанда техиму аз икән. шундақла айалларниң тухум һүҗәйрисиниң көпийиш системиси радийатсийәниң тәсиригә техиму аз учрайдикән. дәрвәқә, мутәхәссисләрниң қаришичә, әрләрниң уруқданлири бәдән сиртида болғачқа радийоактиплиқ муһит үчүн йахши әмәс икән.