тебабәтчилик туғулған җай - датча

илмий тебабәтчиликниң анадолу терротерийәсидә туғулғанлиқини биләмсиз?

      әгә деңизи билән ақдеңиз өзара учришидиған ғәрбий анадолуда, бүгүнки күндә «датча йерим арили» дәп атилидиған книдос, тарихтики тунҗи теббий мәктәп қурулған җай сүпитидә билиниду. миладидин илгирики 700-йилларда «тебабәтчиликниң илмий дәври» дәп аталған книдосниң дәл удулиға, «тебабәтчиликниң атиси» һесаблинидиған һипократ туғулған «кос арили» җайлашқан. книдос тебабәтчиликниң мәркизи вә мәктипи, ечилғандин кейинки дәврләрдиму даңқини вә тәсирини давамлаштурған. книдосда туғулған вә йетишип чиққан дохтурлар, анадолуда һөкүм сүргән көплигән дөләтләрдики, иран вә македонийәдики ордиларда мәхсус сақлиқни сақлаш хадими сүпитидә вәзипә өтигән.

      ундақта, датчаниң әһмийити немә? ривайәтләргә қариғанда,  кдиноста һөкүмранлиқ қилған карийа падишаһиниң йилан чеқивалған қизини һечким сақайталмиған. бир белиқчи дадисидин өгинивалған йәрлик өсүмлүкләрдин тәййарланған мәлһәм билән қизни өлүмдин қутқузған. падишаһ өзи йашаватқан терротерийәләрдики барлиқ гүл - чечәкләр, өсүмлүкләр вә деңиз мәһсулатлириниң тәтқиқ қилинишини вә улардин дориларниң йасилишини тәләп қилған. ейтишларға қариғанда, тарихтики «тебабәтчиликниң тунҗи илмий паалийити» шу күни башланған.

     ейтишларға қариғанда, миладидин илгирики 64-йили йашап өткән мәшһур җуғрапийәшунас страбонму книдос, йәни датча һәққидә мундақ дегән: «тәңри узун вә сағлам йашашни ирадә қилған бәндилирини бу йәргә әвәтиду.»

 «дача йерим арили», алаһидә муһит асраш райони қилип тизимға алдурулғанлиқтин, бузулмиған тәбиий мәнзириси, 235 километирлиқ деңиз қирғиқи вә 52 деңиз қолтуқи, мол өсүмлүк вә һайванлар топи билән һәқиқәтән шипа җәннитидур.