әрдоған ашлиқ келишими түпәйли нобел тинчлиқ мукапати елиши керәк

түркийә авази радийоси: җумһур рәис әрдоғанниң изчил тиришчанлиқ көрситиши, шундақла һәм украина һәмдә русийәниң униңға болған ишәнчиси сайисида, 22 – ийул җүмә күни истанбулда түркийә, русийә, украина вә бирләшкән дөләтләр тәшкилати (б д т) оттурисида «ашлиқ каридори келишими» имзаланди. түркийәниң саһибханлиқида имзаланған ашлиқ каридори келишими йәр шари ашлиқ бихәтәрлики саһәсидә ташланған муһим бир қәдәм болди.

русийәниң 2022 - йили 2 - айниң 24 - күни башлиған украинаға бастуруп кириш һәрикитидин кейин, украинаниң қара деңиз портлиридики нурғун йүк парахотлири қапсилип қалғаниди. русийәниң одесса шәһирини өз ичигә украина портлирини қамал қилиши нәтиҗисидә, йәр шариниң йемәклик бихәтәрликиму зор тәһдиткә учриди. украина портида бесилип йатқан нәччә милйон тонна ашлиқниң експорт линийәси тақилип қалди. бу әһвал һәм мәһсулатларға еришишкә тосалғу пәйда қилған болса, һәмдә йемәклик таварлири баһасиниң тез өсүп кетишини кәлтүрүп чиқирип, болупму намрат дөләтләрниң йемәклик бихәтәрликигә биваситә тәһдит болуп қалди.

бу арқа көрүнүштә, түркийә җумһур рәиси әрдоған узун мәзгил изчил һалда дипломатийә қатнишини давамлаштуруп, түркийәниң һимайисидә украина билән русийәни өзара учраштуруп, бир ашлиқ каридори ечиш үчүн күрәш қилди. нәтиҗидә, бу келишимниң һасил қилинишиға капаләтлик қилди.

украина портлирида қапсилип қалған ашлиқниң ташқи дунйаға әвәтилишини мәзмун қилған «ашлиқ вә йемәклик мәһсулатлириниң украина портлиридин бихәтәр йөткилишигә даир һөҗҗәт»ниң имзалири, җумһур рәис рәҗәп таййип әрдоған билән б д т баш катипи антонио гутерресниң иштирак қилиши билән 22 – ийул истанбулда қойулди. бу келишимгә асасән, нәччә айдин буйан одесса портида қапсилип йатқан тунҗи парахот йолға чиқти. ашлиқ йөткәш хизмәтлири истанбулдики бирләшмә маслаштуруш мәркизи билән түркийәниң алақидар органлириниң тәкшүрүши вә назарити астида давамлаштурулиду.

уруштин илгири украинадин йилиға 50 милйон тонна ашлиқ, арпа, аптаппәрәс йеғи, көммиқонақ вә башқа ашлиқ мәһсулатлири експорт қилинатти. бу келишимниң йолға қойулуши билән, мушу йилниң ахириғичә кәм дегәндә 30 милйон тонна мәһсулат експорт қилиниду. келишимниң һасил қилиниши билән тәң йәр шари миқйасида йемәклик баһаси шиддәт билән төвәнләшкә башлиди. демәк, бу келишим арқилиқ йүз милйонлиған киши йемәклик мәһсулатлириға техиму бихәтәр вә техиму әрзан баһада еришәләйду.

бу келишим түркийә вә җумһур рәис әрдоған үчүн зор дипломатик вә сийасий ғәлибә болсиму, әмма у инсанийәт үчүнму зор мувәппәқийәт һесаблиниду. җумһур рәис әрдоған сәрп қилған бу тиришчанлиқи үчүн нобел тинчлиқ мукапати елиши керәк.