җүмә хутбилири (6)

немәтниң бәрикити шүкүр

әзиз қериндашлар! аллаһ таала қуран кәримдә мундақ дәйду:
«мени әсләңларки, мәнму силәрни әсләймән, маңа шүкри қилиңлар, нанкорлуқ қилмаңлар » (сүрә бәқәрә, 152 – айәт)
пәйғәмбә әләйһиссалам һекмәт булиқи болған һәдис шәриплиридә: «и аллаһим! сени әсләп зикри қилишим вә саңа әң гүзәл шәкилдә қуллуқ қилишим үчүн маңа йардәм қилғин!» дәп дуа қилиду (әбу давуд витир баби 26 – һәдис)
әзиз қериндашлар!
пәйғәмбәр әләйһиссалам шүкүр һәққидә мушунчиликла тохталған әмәс - әлвәттә. бәлки у һәр даим аллаһниң инам - икерамлириға һәмду - сана вә шүкри ейтиш билән йашиған иди. һәр даим немәтләргә болған миннәтдарлиқ түйғулири билән аллаһқила йүзләнгән иди. аишә рәзийәллаһу әнһа униң әмәллири аллаһниң мәғпиритигә вә әбәдийлик мәрһәмәтлиригә мәзһәр болуватқан туруқлуқ йерим кечидә орнидин туруп, таки таң атқичә ибадәт билән шуғуллинишиниң сәвәбини сориғанда, пәйғәмбәр әләйһиссаламниң қайтурған муну җаваби нәқәдәр чоңқур мәниләргә толған - һә?!
«мән қандақму аллаһқа шүкри қилғучи қуллиридин болмай, и аишә?!»
һөрмәтлик қериндашлар!
аләмләрниң пәрвәрдигари биз инсанларни әң әзиз мәхлуқ қилип йаратти. мәвҗудийәт дунйасиниң сан - сан санақсиз немәтлирини алдимизға тезди. бу барлиқ немәтләрдин пайдилиналишимиз үчүн һес, аң, талант, иқтидарлар билән бизни қоралландүрди. андин қайсимизниң техиму хәйрлик ишларни қилидиғанлиқимизни сенаш үчүн бизни дунйаға әвәтти. шуңа биз һәммимиз бу дунйаға меһманмиз. биз меһмени болған бу җаһанниң һәммила йеридә аллаһниң немәтлирини көрүп туримиз. һәр бир лоқмида униң икрамлириниң тәмини тетиймиз, һәр бир нәписимиздә униң бәхш әткән һайатини йашаймиз.
әзиз қериндашлар!
қени әмисә, бир дәмлик болсиму тохтап, мушу бир қанчә саитимизни ойлап бақайли! биз бу бир қанчә саәт ичидә игә болған немәтләрни бир әскә алайли! у немәтләрниң һәр бири билән қандақ учрашқанлиқимизни һесаблап чиқайли!
әгәр немәт сүпитидә топрақниң чоңқурлуқлиридин үнүп чиққан бирәр дәрәхниң мевисигә қарайдиған болсақму аллаһниң уни хилму хил басқучлардин өткүзүш арқилиқ бизләр үчүн йаратқанлиқини көримиз.
әгәр у немәтни бир тамчә су дегән тәқдирдиму, аллаһниң уни деңиз - окйанлардин булутларға, андин йәрйүзигә вә ахирида бизниң истиканлиримизға қәдәр йәткүзгәнликини көримиз.
әгәр у немәтни йоруқлуқ дегинимиздиму, аллаһниң уни көкләрниң пайансиз қатламлиридики қойаштин бизгә йоллап бериватқанлиқини көрмәй қалмаймиз.
демәк, меһри - шәпқәтлик пәрвәрдигаримизниң бу немәтлирини көрүп йәткәндин кейин өзимизгә бир нәзәр салидиған болсақ вә пүтүн вуҗудимизни ләрзигә селиватқан у шүкүр вә миннәтдарлиқ туйғулиримизниң бизни йәнә қәйәрләргә елип кетиватқанлиқини көрүп йетәләймиз. дәл мана шу чағдила аллаһниң бизгә ата қилған бунчә немәт - мәрһәмәтлири арисида униңға шүкри қилишниң өзгичә бир қиммәтлик орни барлиқини билип йетәләймиз.
һөрмәтлик мөмин қериндашлар!
шәк - шүбһиисзки, һәр бир немәтниң бир шүкри вә шуниң билән биргә бизгә йүклинидиған мәсулийәтлириму болиду. шуни мәһкәм әстә тутишимиз керәкки, шүкүр қилиш «әлһәмдулиллаһ йа рәбби! саңа көп шүкүрләр болсун» дәп қойушла әмәс - әлвәттә. бәлки шуниң билән биргә һәр бир немәтни аллаһ рази болидиған шәкилдә ишлитиштин ибарәттур. бәдинимизниң, еливатқан һәр бир нәписимизниң, әқлимизниң, йашлиқимизниң, байлиқимизниң, илмимизниң вә пүтүн өмримизниң өзигә хас айрим - айрим әмәлий шүкүрлири барлиқини қәтий унтумаслиқимиз лазим.
мәсилән؛ бәдинимизниң шүкри, уни йаритилиш һекмәтлиригә вә ғайисигә уйғун шәкилдә ишлитиштин шундақла зийанлиқ адәтләргә вә орунсиз урунушларға уни исрап қилмаслиқтин ибарәттур.
әқлимизниң шүкри, өзимиз билгән һәқиқәтләрни алди билән өз һайатимизға тәтбиқлап, андин башқиларға өгитиштин ибарәттур.
йашлиқимизниң шүкри, биз игә болған енергийәни һәқ - һәқиқәт, адаләт вә инсанийәтниң хизмитигә сәрп қилиштин ибарәттур.
байлиқимизниң шүкри, ортақлишиш, сәдиқә - иһсанларда болуш, еһтийаҗлиқ, зулумға учриған, чарисиз қериндашлиримизға йардәм қолимизни сунуштин ибарәттур.
өмримизниң шүкри болса, уни бизгә бәхш әткән аллаһу тааланиң разилиқини қолға кәлтүрәләйдиған шәкилдә йашаштин ибарәттур.
әзиз қериндашлар!
аллаһ таала һәммәйләнгә шүкри қилишиға вәсилә болалайдиған һәр хил имканийәтләрни ата қилған болуп, бу имканийәтләр пәрқлиқ болуши мумкин. биз пәқәт бу охшимаслиқларға тамахорлуқ билән әмәс, қанаәтчанлиқ билән аңлиқ бир шәкилдә игә болалисақла болиду. пәйғәмбәр әләйһиссаламму биз игә болушимизға тегишлик бу илаһий пәзиләтләрни өз һәдисидә мундақ байан қилип бериду:
"мадди җәһәттә әһвали өзиңлардин техиму йахши болғанларға әмәс, техиму начар болғанларға қараңлар, бу аллаһниң силәргә ата қилған немәтлирини төвән чағлап қалмаслиқиңлар үчүн техиму мунасип" (муслим зуһд баби 9 - һәдис)
демәкки шүкүр؛ қәлб, йүрәк вә қанаәткә мунасивәтлик бир иш. шүкүр бәндичилик тонушиниң әң гүзәл ипадиси һесаблиниду. әмма шунчә санақсиз немәтләр арисида турупму тили вә қәлби шүкүрдин мәһрум кишиләрниңму барлиқи бир һәқиқәттур. шундақтиму мадди җәһәттин көп байлиқи болмиғиниға қаримастин, шүкри билән безәлгән бир тил вә дилға игә кишилиримизниңму мәвҗутлуқи инсанийәт намидин һәммимизни хошал қилип кәлмәктә.
әзиз қериндашлар!
шуни унтумаслиқимиз керәкки, шүкүр, немәтләргә бәрикәт қатиду. асийлиқ вә нанкорлуқ болса, мәһрумлуққа елип бариду. аллаһ таала бу нуқтини сүрә ибраһимниң 7 - айитидә " қәсәм болсунки, шүкри қилсаңлар әлвәттә силәргә немитимни ашуруп беримән, әгәр нанкорлуқ қилсаңлар һеч шүбһисизки, азабим толиму қаттиқтур" дәп ениқ бир шәкилдә изаһлап бериду.
хутбимизни қуран кәримдә ибраһим әләйһиссламниң тили арқилиқ бизләргә тәлим берилгән садақәт, өзини беғишлаш вә шүкүр һәққидики дуа билән ахирлаштурмақчимиз:
аллаһ мени йаратқан вә маңа йол көрсәткүчидур. маңа йемәк - ичмәк ата қилғучидур. кесәл болған чеғимдиму аллаһ маңа шипалиқ бериду. аллаһ мениң җенимни алғучи вә кейин йәнә терилдүргүчидур. һесаб күнидә хаталиқлиримни әпу қилишини униңдинла үмит қилимән. и пәрврдигарим! маңа илим - һекмәт ата қилғин вә мени йахшилар қатаридин қилғин!
(сүрә шуараниң 78 - айитидин 83 – гичә болған айәтлири)