саламәтлик вә муһит
пакизә муһит, сағламлиқ үчүн асаслиқ шәрт һесаблиниду. очуқ вә үсти йепиқ җайлардики һава булғиниши, ичимлик су сүпитиниң өлчәмгә тошмаслиқи, йетәрсиз болған сақлиқ сақлаш хизмәтлири вә хәтәрлик химийәлик маддилар сәһийә мәсилилирини кәлтүрүп чиқириду.
түркийә авази радийоси: пакизә муһит, сағламлиқ үчүн асаслиқ шәрт һесаблиниду. очуқ вә үсти йепиқ җайлардики һава булғиниши, ичимлик су сүпитиниң өлчәмгә тошмаслиқи, йетәрсиз болған сақлиқ сақлаш хизмәтлири вә хәтәрлик химийәлик маддилар сәһийә мәсилилирини кәлтүрүп чиқириду. булар кәлтүрүп чиқарған сәһийә мәсилилири арисида, нәпәс йоли, йүрәк - томур кесәлликлири, рак кесили, зиққа кесили, зийадә сәзгүрлүк, көпийиш системилириниң нормалсизлиниши вә бинормал йетилиш қатарлиқлар бар.
муһит булғинишиға сәвәб болған асаслиқ амиллар: завутлардин чиққан керәксиз маддилар, радийактиплиқ тәсирләр, инсанлар вә һайванлардин чиққан керәксиз маддилардур. бу керәксиз маддилар һава, су вә тупрақни булғап, екологийәлик системиға зийан бериду. болупму, зәһәрлик хмийәлик маддилар вә еғир металларни өз ичигә алған керәксиз маддилар, муһит вә саламәтлик үчүн интайин хәтәрлик һесаблиниду. мәсилән, зийанлиқ металлар вә башқа химийәлик маддилардин ишләпчиқирилған батарийәләрниң қалаймиқан ташлиниши, бивастә йаки вастилик һалда муһитқа чоң зийан салиду. бу металлар тупраққа вә йәр асти сүйигә арилишип, җанлиқларға зийан салиду. бу әһвалларниң кәң омумлашқан мисаллиридин бири симабтур. ичимлик сүйи йаки йемәк – ичмәк зәнҗири йоли арқилиқ адәм бәдинигә киргән симаб: қаттиқ чөчүш, гаслиқ қатарлиқ роһий кесәлликләргә, нерва системисиниң бузулушиға, рак, бөрәк, җигәр, меңә тоқулмилириниң бузулушиға вә мейип туғулушқа сәвәб болуши мумкин. керәксиз химийәлик маддилар һормон системисини бузуп, өсүп – йетилишкә нисбәтән әсли һалитигә қайтқили болмайдиған дәриҗидә тәсир көрситиду.
адәм вә тәбиәткә тәсир көрситидиғанлиқи билинидиған нурғунлиған керәксиз маддиларни йуқири техника арқилиқ контрол қилишқа тиришчанлиқ көрситилмәктә. әмма йәнә, муһитқа вә саламәтликкә болған тәсирлири һазирчә билинмигән, йеңидин оттуриға чиқиватқан мәсилиләрму бар. буларға, елетиромагенитлиқ җайлар, муһит сәвәб болидиған бәзи йуқумлуқ кесәлликләрни мисал қилип ейтишқа болиду.
саламәтлик үчүн муһит булғинишиға қарши күрәш қилиш һәммимизниң вәзиписидур.
