сүмәла монастирни көрүшни халамсиз?

 қәдрийә шәнәл тәрипидин тәййарланған «түркийәдә сайаһәтчилик» намлиқ пирограммимизниң бүгүнки санида, сүмәла монастирини тонуштуримиз.

*****

түркийәниң шәрқий қара деңиз районида, қаратағниң етәклиридики тик қийалиқларда аҗайип көркәм бирмонастир бар, у болсиму сүмәла монастиридур.

1700 йиллиқ өтмүшкә игә бу манастир дунйаниң әң қәдимий вә әң муһим тарихий әһмийити йуқири монастирлиридин бирси һесаблиниду.

ривайәтләргә көрә, сүмәла монастири милади 3 – әсирдә, йәни византийә дәвридә афинадин кәлгән икки поп тәрипидин йасалған болуп, йилларниң өтүшигә әгишип, униң шөһрити йүксәлгән вә қолға кәлтүрүлгән һәр хил киримләр билән техиму кеңәйтилгән, болупму 13 – әсирдә пәвқуладдә кеңәйтилип, йеңи бөлүмләр қошулған.

шәрқий қара деңиз саһиллири түркләрниң һакимийитигә өткәндин кейин, османли падишаһлири башқа нурғун монастирларға охшаш сүмәла монастириниң һәқ – һоқуқиниму қоғдиған вә бәзи имтийазларни бәргән.

18 – әсирдә манастирниң нурғунлиған җайлири йиңиланған, бәзи тамлири там рәсимлири билән безәлгән. 19 – әсирдә чоң биналарниң қошумчә қилиниши арқилиқ монастир аҗайип көркәм түс елип әң парлақ дәвригә қәдәм қойған. 1916 – йили башланған вә икки йил давамлашқан русийә ишғалийити мәзгилидә, манастир монастирә қилинған вә 1923 – йилидин кейин пүтүнләй бикарланған иди.

**** **** **** ****

сүмәла монастири йүзлигән йиллардин буйан муһим диний мәркәз болуп кәлгән. өз нөвитидә йәнә, поп раһипларни йетиштурүш арқилиқ мәвҗутлуқини сақлап кәлгән. сүмәла монастириниң асаслиқ бөлүмлири, ана кайа черкави, бир қанчә кичик ибадәтхана, ашхана, оқуғучилар йатиқи, меһманхана, кутупхана вә муқәддәс булақ қаталиқлардур. черкав вә униңға туташ селинған кичик ибадәтханиниң тамлири там рәсимлири билән зиннәтләнгән болуп, там рәсимлириниң асаслиқ темиси, инҗилдики һекайиләрдин елинған сәһниләр, иса пәйғәмбәр вә мәрйәм аниниң һайатиға мунасивәтлик рәсимләрдин тәркип тапқан.

****** *****

хәлқ арисида мәрйәм ана монастири дәпму билинидиған сүмәла манастири трабзонниң мачка наһийәси ичидә, вадидин тәхминән 300 метир игизликкә җайлашқан.

монастирда 2010 – йили фәнәр рум патрикханиси тәрипидин диний мурасим өткүзүлгән иди.

хиристийанлар тәрипидинму муқәддәс дәп билинидиған сүмәла монастири һәр йили миңлиған киши тәрипидин зийарәт қилиниду. йүзлигән йилларниң излирини сақлап кәлгән бу манастирни көрүш үчүн районға барғиниңизда, йәнә шу вилайәтниң тәбиий гүзәллики билән мәшһур болған атақлиқ узун көлини, трабзон айасофйа музейини вә ататүрк сарийиниму зийарәт қилишиңизни тәвсийә қилимиз. 

йәрлик тамақлиридин ақчабат қиймилиқ тава кавапи, сериқ йағ билән пишурулған белиқ, қонақ уни вә йеза еримчиклири билән тәййарланған қуймақлирини тетип беқишни унтуп қалмаң!